9.SINIF TARİH DERS NOTLARI
Tarih Nedir?
Tarih, insan topluluklarının sosyal, ekonomik, kültürel, siyasi, dini ilişkilerini, birbiriyle olan münasebetlerini, belgelere dayanarak, yer ve zaman göstererek inceleyen , olayların sebep ve sonuç ilişkilerini açıklayan bilim dalıdır.
*Tarihi Olayların Özelliği:
-
Belgelere dayanma
-
Yer-zaman ve sebep-sonuç ilişkisi.
-
Deney ve gözlem yapılamaz.
-
Tekrarlanamaz.
-
Olayın meydana geldiği ortam önemlidir.
-
Dünü anlatır, bugünü açıklar ve geleceğe ışık tutar.
-
Bir tarihi olay, diğer bir tarihi olayın sebepleri ya da sonuçları arasında yer alır.
*Tarih Biliminin Yöntemi:
(Yazılı - yazısız; 1. elden kaynaklar - 2. elden kaynaklar)
-
Kaynakları tasnif etmek
-
Tahlil etmek
-
Tenkit etmek
-
Terkip (sentezini) yapmak.
*Tarih Yazıcılığının Evreleri:
Kronik (Haberci) Tarihçilik: En ilkel şekli Anallardır.
Rivayetçi (Hikayeci) Tarihçilik: İlkçağ'da ortaya çıkmıştır. Hikâyeci tarihte olaylar olaylar hikaye yoluyla anlatır. Sebep-sonuç ilişkisi üzerinde durmaz. (Herodut, Taberi)
Öğretici (Prağmatik, faydacı) Tarihçilik: Tarihi olaylardan ders çıkarmayı amaçlayan anlatım türüdür.
Sosyal Tarihçilik: Öğretici tarihçiliğin hissi yönlerinden arındırılmış şekli.
Felsefi Tarihçilik: Değişik kültürleri inceleyerek biri birine etkileşimlerini inceler.
İlmi Tarihçilik: Neden-nasılcı tarihçilik. Materyalist, Kültürel, Pozitif (vs) Tarih çeşitleri....
*Kapsamına Göre:
-Genel Tarih: Geniş bir coğrafyadaki millet yada devletlerin tarihini inceler: Avrupa yada Asya Tarihi gibi...
-Özel Tarih: Bir milletin yada devletin tarihini inceler: Türk Tarihi, Artukoğulları Tarihi.. gibi
*Tarihin Tasnifi: Tarihin öğretimini ve araştırılmasını kolaylaştırmak için yapılır.
1- Zaman, 2- Mekan 3- Konu olmak üzere üç şekilde tasnif edilir.
Örnek: Zamana Göre: XVIII. yy. Osmanlı Islahatları.
Mekana Göre. Ankara Tarihi
Konuya Göre: Osmanlı Kültür Tarihi, Dinler Tarihi (vs).
*Tarih Bilimi zamana göre aşağıdaki şekilde tasnif edilir:
Tarih Öncesi Devirler:
(Prehistorik)
Taş Devri : Maden Devri
Kaba Taş Bakır Devri
Yontma Taş Tunç Devri
Cilalı Taş Demir Devri
*Tarih öncesinin devirlere ayrılması, kullanılan aletlere göre yapılmıştır.
Tarihi Devirler:
1.İlkçağ : Yazının icadı ile başlar - M.S. 376 da kavimler göçü ile sona erer.
2.Ortaçağ : M.S sonra 376 kavimle göçü ile başlar -1453 İstanbul’un fethi ile sona erer.
3.Yeniçağ :1453 İstanbul ‘un fethi ile başlar - 1789 Fransız İhtilali ile sona erer.
4.Yakınçağ : 1789 Fransız İhtilali ile başlar - günümüze kadar ulaşir.
*Çağ açıp - kapayan olayların ortak özelliği tüm dünyayı etkilemeleridir.
Tarihöncesi (Prehistorik) Devirler:
*Kaba Taş Devri: Henüz alet yok. Sivri cisimler kullanılır. Bitki kökleri, toplayıcılık ve avcılıkla beslenilir. Dönemin sonuna doğru üretim ekonomisine geçilmiştir.
*Yontma Taş Devri: Taşlar, çakmak taşı yontularak savunma amaçlı kullanılmıştır.
-Soğuklardan dolayı mağaralara ve ağaç kovuklarına çekilmişlerdir.
-Mağaralara hayvan resimleri çizmişlerdir.
-Dönemin sonlarına doğru ateş bulunmuştur.
*Cilalı Taş Devri: Buzullar kuzeye doğru çekilince insanlar mağaralardan çıkmışlardır.
-Çanak-çömlek kullanıldı. Toprak ve kilden kaplar yapıldı.
-Tarım yapıldı (arpa, buğday). Örgüler kullanıldı.
-Yerleşik hayata geçildi.
-Taş ve kerpiç kullanılmaya başlandı. Kamıştan kulübeler yapıldı.
-Dolmen ve Menhir denilen mezarlar yapıldı.
-Hayvanlar evcilleştirildi.
-İlk insan toplulukları oluştu.
-İlk üretim ile ticaret yapılmaya başlandı.
TARİHE YARDIMCI OLAN BİLİMLER:
1)- COĞRAFYA: Tarih olayın geçtiği YER'in fiziki ve beşeri özelliklerini coğrafyadan öğrenir.
2)- ARKEOLOJİ (Kazı Bilimi): Toprağın ve suyun altında kalmış olan tarihi eserleri ortaya çıkarır.
3)- KRONOLOJİ (Takvim Bilgisi): Tarihi olayların zamanlarını belirleyerek, meydana geliş sıralarını düzenler.
4)- PALEOGRAFYA: Eski yazıların okunmasını sağlayan bilim dalıdır.
5)- EPİGRAFYA (Kitabeler Bilimi): Taş, mermer gibi sert cisimler üzerine yazılan yazıları inceler.
6)- SOSYOLOJİ (Toplum Bilimi): Sosyal olayları inceler.
7)- ANTROPOLOJİ: Toplumların ırk yapılarını inceler.
8)- FİLOLOJİ (Dil Bilimi): Dilleri ve diller arasındaki bağları inceler.
9)- ETNOGRAFYA: Örf,adet, gelenek ve görenekleri inceler.
10)- DİPLOMATİK: Günümüze kadar gelmiş olan resmi belgeleri, fermanları vb. inceler.
11)- HERALDİK (Mühür bilimi): Resmi belgelerdeki mühür, arma ve özel işaretleri inceler.
12)- NÜMİZMATİK (Paralar bilimi): Eski Paraları inceler. Bunlardan başka tarihe yardımcı bilimler arasına felsefe, istatistik, psikoloji, astronomi, Tıp, kimya gibi bir çok bilimi katabiliriz.
YAZI İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER -
Toplumlar ilk olarak resim yazısı kullanmışlardır.
-
İlk yazıyı Sümerler bulmuştur.(Çivi Yazısı)
-
Bugün kullandığımız alfabeyi, ilk olarak Fenikeliler kullanmış, onlardan Yunanlılar ve Romalılar alarak geliştirmişler ve böylelikle LATİN alfabesi ortaya çıkmıştır.
-
Yazı, Anadolu'ya ilk olarak ASURLULAR tarafından TUNÇ devrinde getirilmiştir.
-
Türk Tarihinin ilk yazılı eserleri GÖKTÜRK(ORHUN) KİTABELERİDİR.
TAKVİM
İnsanların zaman ölçüsü olarak kullandıkları çizelgelere denir. Takvimler iki esasa göre yapılır.
1.Ay yılı: Ay ‘ın dünya etrafında 12 defa dönmesi ile oluşan zamandır.Bir ay yılı 354 gündür.
2. Güneş yılı: Dünya nın güneş etrafında bir tur dönmesi ile oluşan zamandır.Toplam 365 gün 6 saatir.
Türklerin Tarih Boyunca Kullandıkları Takvimler -
12 Hayvanlı Türk Takvimi
-
Hicri takvim: Ay yılı esaslı bir takvimdir.Peygamberimizin m.s. 622 yılında Mekke den Medine ye yapmış olduğu Hicret başlangıç olarak kabul edilir.
-
Celali takvim: Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde kısa süre kullanılmıştır.
-
Rumi takvim: Osmanlı Devleti nde 16.yüzyılda eski Bizans takviminden geliştirilen güneş yılı esaslı bir takvimdir.
-
Miladi takvim: 1925 yılında çikarilan bir kanunla kullanmaya başladığımız bir takvimdir.Hz. İsa nın doğumunu başlangıç olarak kabul eder.Güneş yılı esaslı bir takvimdir.
Dostları ilə paylaş: |