9. Sinif tarih ders notlari tarih Nedir?
B- ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN YÜKSELİŞ DÖNEMİ
Yüklə 0,56 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- GÜNÜMÜZDE BAĞIMSIZ TÜRK DEVLETLERİ
- GÜNÜMÜZDE TÜRK DÜNYASI
B- ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN YÜKSELİŞ DÖNEMİ1- I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV (1192-1196) Taht'a çıkar çıkmaz ülkede birliği sağlayıp Devleti tekrar güçlendiren Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Anadolu Selçukluları denizcilikle ve deniz ticareti ile uğraşmaya başladılar. I. Keyhüsrev ülkede siyasal birliği sağlama mücadelesi sırasında kardeşi II. Rükneddin Süleymanşah tarafından taht'tan indirildi(1196) 2 II. RÜKNEDDİN SÜLEYMANŞAH (1196-1204) II.Rükneddin Süleymanşah kardeşlerini kendine bağladıktan sonra Bizans'ı vergiye bağladı. Saltuklu Beyliğine son verdi. Ermenileri. Mengücekoğullarını. Artukluları ve Eyyubileri Anadolu Selçuklularına bağladı. Böylece Anadolu Türk birliği sağlanmış oldu. II. Süleymanşah daha sonra Gürcistan seferine çıktı ve bu sefer sırasında hastalanarak yolda öldü. Yerine I. Gıyaseddin Keyhüsrev yeniden Taht'a çıktı. II.Rükneddin Süleymanşah. Türk Devlet anlayışına göre. Devletin şehzadeler arasında paylaşılması geleneğine son verdi.
I. Gıyaseddin Keyhüsrev yeniden taht'a geçince ilk önce Karadeniz Ticaret yolunu kapayan Bizans üzerine yürüdü. Daha sonra Antalya'yı aldı. I. Gıyaseddin Keyhüsrev İznik Rum Kralı Laskaris ile savaşırken öldürüldü(1211). Keyhüsrev'in ölümü üzerine başlayan saltanat kavgasından İzzettin Keykavus galip çıktı. 4 İZZETTİN KEYKAVUS (1211-1220) İzzettin Keykavus ilk önce Kıbrıs Kralı ile bir ticaret anlaşması yaptı. Ardından Venediklilerle de benzeri bir anlaşma yaparak Akdeniz ticaretinin güvenliğini sağladı. Karadeniz Ticaret Yolunu güvenlik altına almak için Trabzon Rum imparatorunu vergiye bağlayıp Sinop'u aldı. Klikya'daki (Çukurova) Ermenileri itaate alarak Suriye yolunu ticarete yeniden açtı. Eyyubiler üzerine bir sefer düzenlediği sırada yolda ölünce yerine kardeşi I. Alaaddin Keykubat geçti. 5 I. ALAADDİN KEYKUBAT (1220-1237) Alaaddin Keykubat Moğol tehlikesine karşı önlemler almaya başladı. Ticaret merkezlerini ve sınır şehirlerini kale ve surlarla güvenli hale getirdi. Bizans'tan Alanya'yı alarak burada bir tersane yaptırdı. Eyyubilerle bir ittifak anlaşması imzaladı. Alanya ve Sinop tersanelerinde yapılan gemilerle ilk Selçuklu Donanmasını kurdu. Alaaddin Keykubat. Ticarete de önem vererek ticaret yollarını güvenli hale getirdi. ''Kervansaraylar'' ve ''Sultan Hanları'' yaptırdı. Ülke sınırları içinde saldırıya uğrayan tüccarların zararlarını karşılayabilmek için ''devlet Sigortası'' oluşturuldu.Kırım'da Suğdak şehri ele geçirildi **** YASSIÇEMEN SAVAŞI (1230)**** Moğolların saldırılarına dayanamayıp Van dolaylarına yerleşen Harezmşah hükümdarı Celaleddin Harezmşah I. Alaaddin Keykubat ile dostluk kurarak Moğollara karşı mücadelesine devam etti. Ancak Saltuklu hükümdarı Cihanşah'ın kışkırtmaları sonucu Selçuklulara ait Ahlat'ı ele geçirince Selçuklularla olan dostluk sona erdi. Bunun üzerine Eyyubilerle birleşen Alaaddin Keykubat Erzincan yakınlarındaki Yassı çemen ovasında Celaleddin Harezmşah ile savaştı. Harezmşah Ordusu büyük bir bozguna uğrayıp geri çekildi. Yassı çemen Savaşından sonra Anadolu Selçukluları Moğollarla sınır komşusu haline geldiler. Alaaddin Keykubat'ın Moğollara karşı oluşturmak istediği Anadolu Selçuklu. Eyyubi ve Harezmşahlar ittifakı gerçekleşemedi. Alaaddin Keykubat. Harezmşahlarla yaptığı savaşı kazanmakla birlikte. Moğol istilası öncesinde büyük bir güç kaybına uğradı. Alaaddin Keykubat. Yassı çemen Savaşı sonrasında anlaşmaya aykırı davranıp Selçuklulara saldırmalarına rağmen Eyyubilerle ve Abbasi Halifesi ile Moğollara karşı bir ittifak oluşturma çalışmaları sırasında zehirlenerek öldürüldü(1237). C- ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ’NİN ÇÔKÜŞÜ (1243-1308) 1 II. GIYASEDDİN KEYHUSREV (1237-1246) II. Gıyaseddin Keyhüsrev babasının yerine Taht'a çıkınca devlet işlerini veziri Saadettin Köpek'e bıraktı. Köpek. II. Gıyaseddin'i etkisi altına alarak ülkeyi tek başına yönetmeye başladı. Kendisine karşı çıkan yöneticileri öldürttü. Bir süre sonra Taht üzerinde hak iddia etmeye başlayınca II. Gıyaseddin tarafından öldürtüldü. Bundan sonra II. Gıyaseddin devlet işleriyle kendi uğraşmaya başladı. Diyarbakır'ı ele geçirdi. Devlet düzeni yeniden sağlanırken 1240'da Babai isyanı çıktı a) Babai(Baba İshak ) İsyanı (1240) Moğol akınlarından kaçan Türkmenlerin ekonomik bakımdan verimsiz bir bölge olan Güneydoğu'ya yerleştirilmeleri. onların geçim sıkıntısı çekmelerine ve ortaya çıkan çetelerin devlet otoritesini zayıflatmalarına neden oldu. Türkmen boylarının kervanlara saldırmaları üzerine. Devlet. sert önlemler almak zorunda kaldı. Buna bir de mezhep ayrılıkları eklenince Anadolu'da. Baba İshak adlı bir dervişin liderliğinde~. büyük bir halk isyanı çıktı. II.Gıyaseddin Keyhüsrev isyanı zorlukla bastırdı. Babai İsyanı, Anadolu Türk Birliği'nin bozulmasına neden olduğu gibi, Devlet'in zayıflamasına yol açmış ve halkın(Türkmenlerin) devlete olan güvenlerini sarsmıştır.
Alaaddin Keykubat'ın Celaleddin Harezmşah karşısındaki başarısını gören Moğollar. Anadolu'ya girmekte çekingen davranıyorlardı. Ancak Selçukluların Babai İsyanını bastırmakta zorlanmaları. Moğolları Anadolu akınları için cesaretlendirdi. Moğollar önce Erzurum'u işgal ettiler. Burada büyük bir dirençle karşılaşmayınca Sivas ve Kayseri'ye doğru ilerlemeye başladılar. LI.Gıyaseddin Keyhüsrev Moğol ilerleyişini durdurabilmek için harekete geçti. !ki ordu Sivas'ın doğusundaki Kösedağ'da karşılaştılar. Savaşı Moğollar kazandı *****Kösedağ Savaşı'nın Sonuçları : ****** 1 Erzincan. Sivas. Kayseri Moğolların eline geçti. Böylece Anadolu'da bir Moğol egemenliği dönemi başladı. 2 Moğol istilası sonucunda Selçuklulara bağlı uç beyliklerinin Anadolu Selçukluları ile bağlarını kesmesi sonucu Anadolu Türk Birliği dağıldı. 3 Anadolu'daki ticaret yollarının güvenliği ortadan kalktı. 4 Anadolu Selçuklu Devleti. Moğollara bağlanarak onlara vergi vermeye başladı. 5 Moğol istilası sonucu uçlara doğru yayılan Türkmenler ileriki yıllarda Batı Anadolu'nun Türkleşmesini sağladılar. 2- ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ'NİN SON ZAMANLARI : 1243 kösedağ Savaşı'ndan sonra Moğolların baskıcı yönetimi yanı sıra Bizans saldırıları. siyasal suikastlar Devleti büsbütün sarstı. Bu dönemde Selçuklu Devleti sürekli siyasal karışıklıklar altında kaldı. Vezir Muinettin Pervane.hem Devlet'te düzeni sağlamaya çalıştı.hem de Moğollara karşı mücadeleyi yürüttü. Pervane'nin ihtiraslı tutumu sonucunda Devlet. zaman zaman ikiye. üçe bölünmüştür. Anadolu Selçuklularının başına bir çok şehzade geçmiş olmasına rağmen yönetim Muinettin Pervane'nin elinde kaldı. Bu nedenle 1243'ten Muinettin Pervane'nin ölümüne kadar geçen 30 yıllık döneme "Pervane Dönemi" adı verilir. 1277'de Muinettin Pervane'nin ölümü ile birlikte Anadolu Selçuklu Devleti tamamen Moğolların batı kolu olan İlhanlıların egemenliğine girdi. 1277'den sonra Taht'a çıkan Anadolu Selçuklu Sultanları görünüşte hüküm sürerken gerçekte. Anadolu'yu İlhanlıların merkezden atadıkları valiler yönetti. Çöküş döneminde uç bölgelerdeki Türkmen boyları da bağımsızlıklarını kazanıp kendi beyliklerini kurdular. Anadolu Selçuklu Devleti, son hükümdarı II.Mesut'un 1308'de ölümüyle birlikte .tamamen ortadan kalkmış oldu. HAÇLI SEFERLERİ (1096 -1272) XI. yüzyılın sonlarında başlayan XIII. yüzyılın son çeyreğine kadar devam eden, kutsal Kudüs'ü kurtarma görünümü adı altında yapılan, Müslüman doğu ülkelerine yönelen büyük askeri seferlere Haçlı Seferleri denir. Nedenleri 1. Doğu ve İslam ülkelerinin zenginliğinden yararlanmak **Yorum: Avrupa'nın yoksulluk içinde olması, Avrupalıları yeni bir arayışa itmiştir. Bu ekonomik neden Coğrafi Keşiflerin de nedeni olacaktır. 2. Bizans'ın Türklere karşı Avrupa'dan yardım istemesi **Yorum: Malazgirt Savaşının sonunda ortaya çıkan bu durum seferlerin ilk siyasal gerekçesini oluşturur, 3. Hıristiyanların kutsal saydıkları Kudüs'ü geri almak islemeleri **Yorum: Değişik dinlerin mabetlerinin yer aldığı için kutsal olarak nitelendirilen Kudüs, Hz. Ömer zamanında Bizanslılardan alınmıştı. Kudüs'ü kurtarmak amacı seferlerin dinsel nedenidir. Bu neden aynı zamanda insanları harekete geçiren görünüşteki nedendir.
**Yorum: Katolik papalar Katolik kilisesi ile Ortodoks kiliselerini birleştirmeyi ve böylelikle güçlerini arttırmayı amaçlamışlardır. 5. Yeni ülkelerde toprak ve mevki sahibi olmak amacı 6. Kluni Tarikatının çalışmaları 7. Avrupalıların ticaret yollarını (ipek ve Baharat Yolları) ele geçirme düşünceleri Haçlı Seferlerinin Başlaması: Kudüs, Hıristiyanlarca kutsal sayılıyordu. Abbasiler döneminde Kudüs'ün ziyareti serbest idi. XI. yüzyılda Fatımiler ile Abbasiler arasındaki mücadeleler bölgenin güvenliğini bozdu. Kutsal yerlere gelen Hıristiyanlar, can ve mallarını kaybettiler. Hıristiyan din adamları kutsal yerlerin ele geçirilmesi için propagandalara başladılar. İslamiyet’in ilerleyişini durdurmak amacıyla imparator ve soyluları Müslümanlara karşı kışkırttılar. XI. yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu'ya Türk akınları başladı. Bu akınlara karşı Bizans, batı dünyasından yardım istedi. Doğu ülkelerinin zenginliği batının iştah ve merakını arttırdı. Avrupalılar, doğuya giderek bu zenginliklerden yararlanmak istedi!er. Din adamları, seferlere katılanların ele geçirdikleri toprak!ara sahip olacaklarını ilan ettiler. Kluni tarikatı mensupları, Hıristiyanları Müslümanlara karşı kışkırttı!ar. Haçlı Seferlerinin düzenlenmesine çalıştılar. 1. Haçlı Seferi (1096 -1099) İlk sefer karayolu ile düzenlendi. Anadolu üzerinden Kudüs'e ulaştılar. Haçlılar Kudüs, Antakya, Urfa, Trablus, Şam ve Yafa gibi şehirleri alarak amaçlarına ulaştılar. Urfa, Antakya, Trablusşam prenslikleri ile Filistin Krallığı kuruldu. Böylece Ortaçağ Avrupası'na ait olan Kontluk siyasi birimini ilk kez Ortadoğu'ya taşımış oldular. Yorum: Seferlerin bundan sonra da devam etmesi, aldıkları yerleri Müslümanlara karşı korumak içindir. 2. Haçlı Seferi (1147 -1149) Musul Atabeyinin Urfa'yı Haçlılardan geri alması nedeniyle düzenlendi. Haçlılar amacına ulaşamadı. Haçlılar, büyük kayıplar verdikten sonra ülkelerine geri döndüler. UYARI: Bu sefere Krallar ilk kez katıldı. Bunun temel nedeni, doğu ülkelerinin zenginliğinden yararlanmaktır. 3. Haçlı Seferi (1189 -1192) Eyyubilerin Kudüs'ü Haçlılardan geri almaları üzerine düzenlendi. Haçlılar bu kez de amaçlarına ulaşamadılar. Kudüs'ü geri almayı başaramadılar. 4. Haçlı Seferi (1204) Kudüs’ü geri almak amacıyla başlatılan seferde Haçlılar Kudüs yerine İstanbul’a yöneldiler. İstanbul’da Latin soyunu iktidara getirdiler. Ayrıca İznik ve Trabzon'da İstanbul’dan kaçan Bizanslılar Rum devleti kurdular Yorum: Amacından sapan bir sefer olarak nitelendirilebilir. Ortodoks ve Katolik çatışmasına dönüşen bir seferdir. Diğer seferler ise deniz yoluyla kutsal yerler üzerine düzenlendi. HAÇLI SEFERLERİ'NİN SONUÇLARI : A) Bizans ve Avrupa Tarihi Bakımından Sonuçları
B) Türk-İslam Dünyası Bakımından Sonuçları
NOT: Haçtı seferlerine karşı; a) Anadolu Selçukluları (en çok direnme gösteren) b) Danişmentliler c) Musul Atabeyliği d) Eyyubiler e) Memlükler (son haçlı kalıntılarına son vermişlerdir) karşı koymuşlardır. Haçlı Seferleri sonunda Anadolu, büyük çapta tahrip edildi. Kıyı bölgeleri, Bizans'ın eline geçti. Kültürel ve sanat faaliyetleri bir süre durdu. Selçuklular ve onlara bağlı beylikler. Haçlı krallıkları ile mücadele ettiler. Hıristiyanlığın Ortadoğu ülkelerine hakim olmasının önüne geçildi. İslamiyet büyük bir tehlikeden kurtarıldı. Bizans İmparatorluğu, Haçlılar sayesinde Batı ve Kuzey Anadolu bölgelerini geri almayı başardı. Ancak şehir ve kaleleri tahribat ve yağmaya uğradı. Dördüncü Haçlı Seferi sonunda İstanbul, Latinlerin eline geçti. Haçlı Seferleri sonunda istenilen amaca ulaşılamadı. Din adamları ve kiliseye karşı duyulan güven ve saygı zayıfladı. Milyonlarca Hıristiyan ülkelerinden uzakta öldüler. Birçok soylu hayatını kaybetti. Dönmeyi başaranlar ise servetlerinden oldular. Avrupa'daki feodal düzen zayıfladı. Buna karşılık krallar, siyasi ve askeri bakımdan güçlendiler. Deniz yolu ile düzenlenen Haçlı Seferleri sonucunda Liman şehirleri önem kazandı. Doğu - batı ticareti gelişti. Avrupalılar büyük servetler kazandılar. Avrupa'nın ekonomik yapısında gelişmeler oldu. Haçlı Seferleri sonunda Avrupalılar barut, pusula, kağıt ve matbaa ile tanıştılar. Bu buluşları Avrupa'ya taşıdılar. Bunun sonucunda teknik alanda gelişmeler başladı. ANADOLU SELÇUKLULARI SONRASI KURULAN BEYLİKLERİ Anadolu’daki ilk Türk Devleti’nin yıkılması ile meydana gelen otorite boşluğu sonucunda Anadolu’nun değişik yerlerinde çeşitli Türk beylikleri kurulmuştur. Beyliklerin isimleri ve kuruluş yerleri şunlardır: 1.Osmanlı Beyliği-Söğüt,Domaniç-1299 2.Karaman Beyliği-Konya,Karaman 3.Germiyan Beyliği-Kütahya ve çevresi 4.Candarlı Beyliği-Kastamonu,Sinop 5.Aydınoğulları-Aydın,İzmir 6.Saruhanoğulları-Manisa ve çevresi 7.Menteşeoğulları-Muğla ve çevresi 8.Karesioğulları-Çanakkale,Balıkesir 9.Ramazanoğulları-Adana ve çevresi 10.Dulkadiroğulları-Kahramanmaraş,Elbistan,Malatya 11.Eretna Beyliği-Sivas,Kayseri 12. Eşrefoğulları-Beyşehir 13. Tacettinoğulları-Tokat-Niksar
Osmanlı Beyliği ni kuranlar Oğuz Türkleri’nin Bozok koluna mensup Kayı boyudur. Osmanlı Beyliği, Bilecik ilimizin Söğüt ilçesi merkezli bir uç beyliği idi.Anadolu Selçuklu Devleti, Osmanlı Beyliği ni Bizans sınırına yerleştirmiş bir anlamda sınır koruma da görevli bir uç beyliği konumundaydı. Önceleri Anadolu Selçuklu devleti egemenliğinde olan beylik, 1299 yılında OSMAN GAZİ döneminde bağımsız olmuştur.
Anadolu Selçuklu Devleti sonrası kurulan Türk Beylikleri nin en güçlüsü idi. Oğuz Türkleri nin Bozok koluna mensup Avşar boyu tarafından kurulmuştur. Konya-Karaman merkezli bu beylik kendisini Anadolu Selçuklu Devleti ‘nin devamı kabul ediyordu. Bu durum Osmanlı Beyliği ile arsında uzun yıllar sürecek mücadeleye neden olmuştur. Karamanoğlu Mehmet Bey 1277 yılında Türkçe’yi resmi dil ilan ederek Türk dili ve Türk kültürü açısından çok önemli bir gelişim sağlamıştır.
Osmanlı Beyliğine kendi isteği ile katılan ilk Türk Beyliğidir. Karesi Beyliğinin katılması ile osmanlı Devleti ilk donanmasına sahip oldu. RAMAZANOĞULLARI BEYLİĞİ : Osmanlı Devletine katılan son Türk Beyliğidir. ( 1608 yılında ) TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ VE BEYLİKLER DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET 1.Devlet Yönetimi Sultan : Devleti yöneten kişi. Melik : Sultanın erkek çocuklarına verilen isim. Atabey : Melikleri yetiştirmekle görevli uzman eğitimciler. Divan : Devlet işlerinin görüşülüp karar bağlandığı yer. Müstevfi : Maliye işlerinden sorumlu görevli Pervane : Dirliklerin ( Tımar ) dağıtılmasından sorumlu görevli Müşrif : Hukuk ve askeri işler dışındaki devlet işlerinden sorumlu görevli Ariz : Ordunun ihtiyaçlarının karşılanmasından sorumlu görevli Emir-i dad : Adalet işlerine bakan görevli 2. Dil ve Edebiyat Anadolu Selçuklu Devleti döneminde devletin resmi dili Arapça, edebiyat dili Farsça ,halkın dili ise Türkçe idi. Bu dönemde edebiyat üç bölüme ayrılmıştı. Halk Edebiyatı Tasavvuf Edebiyatı Divan Edebiyatı Dönemin Türk Kültür tarihinde yer etmiş en önemli kişileri, Mevlana Celaleddin Rumi, Hacı Bektaşi Veli ve Yunus Emre ‘dir. Türk Kültür tarihinde çok önemli bir yere sahip olan bu kişiler Anadolu halkı üzerinde derin izler bırakmış ve etkileri günümüze kadar ulaşmıştır. NOT : Anadolu Selçuklu Devleti döneminin en önemli şehirleri Konya ,Erzurum, Sivas , Niğde ve Kayseri olmuştur. Anadolu Selçuklu devletine ait eserlerin büyük bir çoğunluğu da bu şehirlerdedir. TARİHTE KURULMUŞ 16 BÜYÜK TÜRK DEVLETİ
NOT 1 : TÜRK MİLLETİ SAHİP OLDUĞU TEŞKİLATÇILIK ÖZELLİĞİ TARİHTE BİRÇOK DEVLET KURMUŞTUR. ADI GEÇEN DEVLETLER ,TÜRK MİLLETİNİN TARİHTE KURDUĞU EN BÜYÜK DEVLETLERDİR. BUNUN DIŞINDA İRİLİ UFAKLI DAHA BİRÇOK DEVLET VARDIR. NOT 2: CUMHURBAŞKANLIĞI FORSUNDA YER ALAN 16 YILDIZ TARİHTE KURULMUŞ BU 16 BÜYÜK TÜRK DEVLETİNİ İFADE ETMEKTEDİR. FORSUN ORTASINDA YER ALAN GÜNEŞ İSE TÜRKİYE CUMHURİYETİNİ GÖSTERİR. GÜNÜMÜZDE BAĞIMSIZ TÜRK DEVLETLERİ
GÜNÜMÜZDE TÜRK DÜNYASI
- - Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|