A 1 con., *preposição, não muito frequente, que exprime várias relações no indiresa dja karta a tudu djinti pa konta (R95). (A). N. F. neol a 2



Yüklə 5,31 Mb.
səhifə19/62
tarix02.11.2017
ölçüsü5,31 Mb.
#28194
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   62

FARP


sigla, *sigla formada pelas quatro letras iniciais Forças Armadas Revolucionárias do Povo; o exército da Guiné-Bissau. - FARP ki sedu Forsa di Libertason Nasional (R98) -. (FARP).

farpadu

adj., *diz-se do arame guarnecido de farpas. - Mara arami simplis o arami farpadu (Igr.I.) -. (FARPADO). N.F. neol., vd. arami-farpadu.



farta

1.v., *saciar por completo a fome ou a sede; encher de comida ou de bebida. - I kume pis tok i farta (Ceef) -. (FARTAR). N.S. farta bentu.

2.v., *cansar-se de repetir. - kombersas ku no saudozu lider fartaba dja di papia (R98) -.

farta bentu

coloc., *correr com velocidade como o barco com as velas impelidas pelo vento. - serpenti nunde ki sta nel i farta, bentu i na bin (T.M.) -. (deriv. FARTAR O VENTO).



fartanda

v.caus., *fazer saciar. - N’ na fartanda saserdotis ku kumida riku: nha pobu na farta ku rikesas (Igr.I.) -. (deriv. FARTAR).



fartu

1.adj., *saciado; satisfeito. - Bariga fartu korson kontenti (J.M.B.) -. (FARTO).

2.adj., *aborrecido; enfastiado. - Tudu dia son es porkaria di programa Sida: alguin sta dja fartu del (Cecomes) -.

fartura

n., *abundância. - N’ sibi pasa fomi ku fartura; n’ sibi tene tciu o puku (N.T.) -. (FARTURA).



fas

1.intens., *adjunto de intensidade com a função de especificar o sentido [acção rápida]. - Ianda fas! (T.M.) -. N.F. Mandinga “fás” que designa a rapidez.

2.col., ianda fas, *andar depressa.

fasanha

n., *proeza; acção maravilhosa; acto digno de louvor. - Na kal limgu ke n’ na skirbi pa n’ konta fasanhas di mindjeris ku omis di no tcon? (O.S.) -. (FAÇANHA).



fasenda

n., *peça de tecido; pano. - Ninguin ka ta bota rumbu di fasenda nobu na kamisa bedju; si i fasi asin, ki fasenda nobu i ta mas rumpi bedju (N.T.) -. (FAZENDA). N.S. FAZENDA é hiperónimo de fasenda e de ponta que designa uma propriedade agrícola.



fasi

1.v., *produzir ou realizar alguma coisa concreta ou abstracta; verbo genérico que pode substituir teoricamente muitos verbos de acção. - Ke ki djintis ta fasi ku tceben? Utru ta fasi kaldu di tceben, utru ta fasi siti (T.L.) -. (FAZER). N.S. fasi analis; fasi bida; fasi bokasinhu; fasi dipresa; fasi diskarna; fasi djitu; fasi gastu; fasi kalkulu; fasi kangaluta; fasi kesa; fasi konsulta; fasi konta; fasi ku djitu; fasi mangason; fasi matcundadi; fasi ndjeson; fasi pekadu; fasi ronda; fasi santadu; fasi sapu; fasi sinal; fasi surni; fasi tcur; fasi trosa; sabi fasi.

2.v., *agir; comportar-se. - alguns badjudas di Bisau ta sai ku mama fora, e na fasi suma badjudas di Brasil (P.dosS.) -.

3.v., *completar um período de tempo. - Na tabanka si familia fasi son dus dia, e bin pa prasa ku stera di tcur (N.M.) -.

4.v., *proclamar. - e na lanta e firma e fasi profison di fe (N.M.) -.

5.v., *obrigar a; ajudar a. - No odja di faktu tarbadju ku Partidu fasi to ki fasi populason kunsi kal ki bon tratamentu i kal ki mau tratatamentu (C.P.) -.



fasi analis

coloc., *apresentar a amostra de uma substância a fim de examinar a sua composição. - Bo ten ku fasi analis purmeru (Cecomes) -. (FAZER ANÁLISE). N.S. sin. analiza.



fasi bida

coloc., *exercer a actividade vendedora ambulante, a qual compra e vende mercadorias a retalho como meio de sobrevivência. (deriv. FAZER A VIDA). N.S. V.P.



fasi bokasinhu

coloc., *falar mal de alguém sugerindo argumentos pouco verdadeiros; murmurar; fazer intriga; difundir rumores. - aos no na fala pa ka konta mintida nin pa ka fasi bokasinhu (L.S.) -. (deriv. FAZER A BOCA PEQUENA).



fasi dipresa

coloc., *acelerar; fazer com rapidez; acabar depressa. - i falan: fasi dipresa, bu djanti (N.T.) -. (FAZER DEPRESSA; FAZER À PRESSA).



fasi diskarna

coloc., *escarnecer. - fera i no pindjikiti, si bu fasi diskarna la, bu na bin prisisa del tudu manera (R95) -. (FAZER ESCÁRNIO DE).



fasi djitu

coloc., *fazer o possível; esforçar-se; arranjar-se; ajeitar. - Kil mindjer na fasi djitu pa iangasa kil anel pa furtal (L.S.) -. (deriv. FAZER JEITO). N.S. sin. ndjita; FAZER JEITO significa sedu util.



fasi gastu

coloc., *gastar. - Gastu ki ta fasidu na fanadu di mindjer, nin di matcu i ka ta fasidu (IN96) -. (FAZER GASTOS).



fasi kadjabrandadi

coloc., *enganar; cometer adultério. N.S. V.A., sin. kai tcai 1.



fasi kalkulu

coloc., *fazer a conta; calcular; avaliar. - I na fasi kalkulu na kabesa (L.S.) - (FAZER CÁLCULOS). N.S. sin. kalkula.



fasi kangaluta

v., *pular; dar cabriolas; cabriolar; dar cambalhotas. N.S. V.B.



fasi kesa

coloc., *denunciar; queixar-se. (FAZER QUEIXA). N.S. V.B., sin. da kesa.



fasi konsulta

coloc., *fazer uma visita médica; consultar. - No povu kustuma ospital: nin si mediku kansa, i ten ke fasi konsulta (C.P.) -. (FAZER UMA CONSULTA). N.S. sin. konsulta 1.



fasi konta

coloc., *numerar coisas ou pessoas; contar. - I fasi konta di pres di librus (N.T.) -. (FAZER A CONTA). N.S. sin. konta 3.



fasi ku djitu

coloc., *ajeitar com cuidado; ser prudente. - Asin suma no sedu fidju di Deus, no ka dibi di kuda kuma no pudi parsintil ku imajen di uru o di prata o di pedra, fasidu ku djitu na manera ku omi kuda (N.T.) -. (FAZER COM JEITO).



fasi mangason

coloc., *escarnecer; fazer troça; atrever-se a. (deriv. FAZER MANGAÇÃO). N.S. V.B.



fasi matcundadi

coloc., *mostrar valentia ou coragem. N.S. sin. mostra matcundadi.



fasi ndjeson

coloc., *injectar; fazer penetrar por injecção. (deriv. FAZER A INJECÇÃO). N.S. V.A.



fasi pekadu

coloc., *cometer um pecado; pecar. - Tudu kil ku ta fasi pekadu i katibu di pekadu (N.T.) -. (deriv. FAZER PECADOS).



fasi ronda

coloc., *estar de sentinela; vigiar. (deriv. FAZER A RONDA). N.S. V.B.



fasi santadu

coloc., *agir devagar, sem pressa, agir com prudência; pensar duas vezes. - Fasi santadu pa ka bu bin murdi dedu, pa ka bu bin bedju sin ka goza bu nobresa (C.C.) -. (deriv. FAZER ASSENTADO).



fasi sapu

coloc., *fazer-se convidar a uma refeição de maneira descarada; ter comportamento de sapo. (deriv. FAZER O SAPO). N.S. V.A.; na literatura guineense ter comportamento de sapo significa invadir terreno alheio, fazer barulho, comer as coisas dos outros e também fazer as necessidades em qualquer sítio.



fasi sinal

coloc., *fazer gestos para mostrar ou avisar; acenar. (FAZER UM SINAL). N.S. sin. sinala.



fasi surni

*fazer um trabalho precário ou temporário; trabalhar part-time. N.S. V.P., sin. surni.



fasi tcur

coloc., *fazer as cerimónias fúnebres; fazer as cerimónias relativas às exéquias. (deriv. FAZER O CHORO). N.S. V.B., sin. toka tcur.



fasi trosa

coloc., *troçar; escarnecer. - Bu diskisi kuma bu na fasiba trosa di mi, otcan dentru di fonti n’ na guirta? (P.B.) -. (FAZER TROÇA DE).



fasidu

1.part., *executado; realizado; construído. - I na ba ta fasidu um skola kada anu na diferenti ilha (JB97) -. (FEITO).

2.part., *cozinhado. - tudu pis ta fasidu katore (N.M.) -.

3.part., *diz-se de um documento lavrado e assinado. - Es dokumentu fasidu li na Bisau na dia vinti seti di mis di Setembru (R98) -.

4.part., *diz-se de um livro escrito ou editado. - I ten un libru fasidu na Guine-Bisau ke ta splika kal plantas ke dibi di utilizadu na tal duensa (L.Cat.) -.

5.part., *julgado; tratado; considerado. - Dia sta dja pertu ku Sinhor na djulga tudu nasons; suma ku bu fasiba, asin ku bu na fasidu (Igr.I.) -.



fasidur

*aquele que faz; fabricador. - fasidur di sabon (T.M.) -. (deriv. FAZER). N.S. sin. kumpudur.



fasil

1.adj., *simples; vulgar. - ba vizita Norti o Lesti i mas fasil di ke vizita Sul (C.P.) -. (FÁCIL). N.F. paroxítona. N.S. ant. difisil.

2.adj., *acessível. - ama te no inimigu: es kusa i ka fasil, ma el ki sabura di bida (L.S.) -.

fasilidadi

1.n., *disposição para aprender; prontidão. - kriansa i djintis ke ta aprindi ku fasilidadi (IN96) -. (FACILIDADE).

2.n., *comodidade. - anos tudu no misti vivi na sabura ku fasilidadi (L.S.) -.

fasilmenti

adv., *com facilidade. - Si no kunsa sina mininus aprindizajen di leitura i skrita na un lingua ki sibi, fasilmenti i pudi trasferi pa un lingua strandjera (MR98) -. (FACILMENTE).



fasismu

n., *sistema político e ditatorial italiano que teve como fundador Mussolini e como símbolo um feixe de varas. (FASCISMO). N.S. V.B., ant. dimokrasia.



fasista

n., *pessoa que apoia o fascismo. (FASCISTA). N.S. V.B.



fasta

v., - Bo fasta di mi, malditus, pa fugu ku ka ta paga (N.T.) -. (AFASTAR). N.F. vd. afasta.



fastenta

v.caus., *chatear; incomodar. (deriv. FASTIO). N.S. V.M., sin. nfastia.



fastenti

adj., * charlatão; fastidioso, impertinente;. (FASTIENTO). N.S. V.A.



fastu

n., *luxo. (FASTO). N.F. neol. N.S. V.B., sin. luchu.



fat

1.intens., *adjunto de intensidade com a função de especificar a acção do verbo que acontece de maneira muito rápida. N.F. fafat; Mandinga “pát” que designa rapidez.

2.v., ientra fat, *entrar de improviso. N.S. V.A.

fatia 1

v.tr., *esfatiar; cortar às fatias. - Dentru di un bolu kadakin fatia-fatia (R95) -. (FATIAR).



fatia 2

n., *porção; pedaço cortado em forma de lâmina e com espessura. - I punu un fatia di oitenta mil pezus (R95) -. (FATIA).



fatiadu

part., *cortado às fatias. (FATIADO). N.S. V.B.



fator

1.n., *condição; causa. - N’ pensa el ki un fator di strangulamentu (R98) -. (FACTOR). N.F. neol. N.S. sin. kondison.

2.n., *em Matemática, indica cada um dos termos da multiplicação.

fatu 1

n., *acção; sucesso. - Bazi di es fatu di bon atindimentu i ikonomiku (IN96) -. (FACTO).



fatu 2

n., *roupa exterior do homem. - Vistuariu i kusa muitu bunitu, bu odja un omi miti si gravata, un bon rasa di fatu, un bon rasa di kalsadu (IN96) -. (FATO). N.F. neol. N.S. fatu di banhu; fatu-makaku.



fatu di banhu

n., *peça de vestuário que se veste para nadar ou para bronzear-se. (deriv. FATO DE BANHO). N.M. lexia complexa. N.S. V.A.; fatu di banhu é hiperónimo de FATO DE BANHO, vestuário feminino, e de CALÇÕES DE BANHO, vestuário masculino.



fatu-makaku

n., *fato de trabalho, usado especialmente em mecânica. (FATO-MACACO). N.M. lexia composta. N.S. V.B.



fatura

n., *relação que acompanha uma remessa de mercadorias. - basta bu tene risibus o fatura ku ta identifika bo kusas ku bo kumpra abos tudu dus (R95) -. (FACTURA). N.F. neol. N.S. sin. risibu.



favoravel

adj., *vantajoso; propício. - situasons ikonomiku i ka favoravel (IN96) -. (FAVORÁVEL). N.F. paroxítona, neol.



favurisi

v., *ser propício; auxiliar. - I tempu i ka ta favurisi (R95) -. (FAVORECER). N.F. proparoxítona.



fe

1.n., *crença e adesão de uma pessoa à própria religião ou ao próprio Deus. - Abron gostaba di Deus: pabia di si fe, Deus bin dal un fidju na si bedjisa (L.S.) -. (FÉ).

2.n., *confiança que se deposita em alguém ou alguma coisa. - pa fe ku no ten na bo, djorson ke ka pudi muda (A.B.) -.

Febreru

n., - Nha tia leban na Febreru di oitenta i oitu (N.M.) -. (FEVEREIRO). N.F. vd. Fevereru.



febri 1

v., *estar doente; sentir ou ter febre; febricitar. - N’ kuda n’ febri (J.L.R.) -. (deriv. FEBRE).



febri 2

n., *sintoma de doença que se manifesta com o aumento da temperatura do corpo; muitas das vezes, paludismo. - Suma i sta ku febri sin, bu ka pudi lebal tan ospital? (R95) -. (FEBRE). N.S. febri-amarelu.



febri-amarelu

n., *febre muito grave, endémica, que é transmitida por um mosquito. - Mesinhu di febri amarelu: i un padja tambi ki sta na matu (IN99) -. (FEBRE-AMARELA). N.S. sin. trisa-negra.



febri-febri

v., *estar sempre doente com febre; febricitar. - Mininu febri-febri, mininu ka pudi durmi (IN96) -. (deriv. FEBRE).



febrisi

v., *adquirir febre; febricitar. (ENFEBRECER). N.F. proparoxítona. N.S. V.A.



fechu

1.n., *cadeado; trinco. (FECHO).

2.n., *parte final; conclusão. - Na fechu di Siminariu di divulgason di projetu Frikidja (MR98) -.

federason

n., *associação de entidades com um fim comum. - komison medika di federason internasional di futibol (R95) -. (FEDERAÇÃO).



fedi

v., *cheirar mal. - Nunka alguin ba ta fala kuma si tcaga na fedi (L.A.) -. (FEDER). N.S. fedi boka; tcera fedi.



fedi boka

1.coloc., *alguém que usa palavrões. (deriv. A BOCA FEDE). N.S. V.A.

2.coloc., *ter mau hálito.

fedura

n., *mau cheiro; fedentina. - Tudu kin ku ta sugundi karna, dia ki forti, no ta sinti fedura (L.A.) -. (FEDOR).



fefi

v., *comer completamente. - Mininu fefi bianda tudu -. N.S. V.A., sin. kume fep; sin. leli.



feki

v., *processo de separar o arroz pilado das cascas e outras impurezas; joeirar. - Otca arus i limpu, i na tiral i pul na balai i na fekil (F.M.) -. N.S. balai di feki.



fekundidadi

n., *qualidade de ser fecundo; fecundez. - fekundidadi, ku sedu, kondison di padi (R95) -. (FECUNDIDADE). N.F. neol.



fel

1.n., *substância líquida, amarga, produzida pelo fígado; bile; bílis. - e da Jesus binhu djagasidu ku fel pa i bibi (N.T.) -. (FEL).

2.n., *vesícula biliar. - kuidadu ku fel, purki fel si rebenta na pis i ta malgos (R96) -.

felis

adj., *contente; afortunado; bem-aventurado. - pa e pasa un Natal felis sin prublema di kasabi (R95) -. (FELIZ). N.F. oxítona.



felisidadi

n., - n’ na disdja elis muita felisidadi (R95) -. (FELICIDADE). N.F. neol., vd. filisidadi.



Felupe

n., (FELUPE). N.F. neol., vd. Fulup. N.S. V.B.



femia

1.n.f., *termo que se acrescenta ao nome de pessoa ou de animal para designar o sexo feminino. - I padi un mininu femia son (L.S.) -. (FÊMEA). N.F. proparoxítona. N.S. ermon-femia; fidju-femia.

2.n.f., *mulher; animal de sexo feminino; peça, como a dobradiça, com orifício que recebe outra saliente (macho) para seu complemento. - Femia bin pa mi, amor i segu i surdu i mudu (J.D.) -.

femiandadi

n., * membro genital feminino; vagina. - femia tene kunu, i ta tcomadu tan femiandadi, pampana, kusa: e tris nomi e ta utilizadu ora ku na papia ku alguin garandi (N.M.) -. (deriv. FÊMEA). N.F. neol. N.S. sin. mindjerndadi; ant. matcundadi.



femininu

1.adj., *relativo à fêmea. - Utrus badjudas ta uza tambe maskaras pa suta rapazis, tempu di vingansa femininu (P.dosS.) -. (FEMININO). N.F. neol. 2.adj., *em Gramática, qualificativo do género que indica os seres de sexo feminino.



fenda

n., *racha; rachadura. (FENDA). N.S. V.B., sin. ratca; tcabi di fenda.



fengato

n., N.F. oxítona, vd. fenkoto. N.S. V.A.



fenhi

v., *tornar-se confuso e pouco promissório. - ma ali bardadi fenhi, mandjuas gosi ka ten, mininus ku garandis aos, brinkadera i un son (T.Dj.) -. N.F. Mandinga “fénhe” que designa o rabo e “fénhemaa” que significa aquele que é mentiroso (ele tem o rabo). N.S. kau fenhi.



fenkoto

n., *anão; fantasma da noite. N.F. oxítona, fengato. N.S. V.B.; sin. fantasma; sin. kus.



fenti-fenti

1.v., *fazer gestos de contentamento; fazer gestos de arrogância. - Si bu odja galinha na fenti-fenti, bu ta sibi kuma kutcidur di midju ka pertu el (L.A.) -. N.M. redobro.

2.v., *fazer uma coisa sem ter nenhuma capacidade para aquilo; tentar. - Nhu na fenti-fenti suma Anhu ku mindjor fidju di Guine (N.Me.) -.

fenu

n., *erva que depois de ceifada é seca e utilizada na alimentação do gado. - Si alguin lantanda riba di ki alisersu un kasa di uru o prata o pedra di balur o madera o fenu o padja, dia di Kristu na mostra klaru tarbadju di kadaun (N.T.) -. (FENO). N.F. neol.



fep

intens., *adjunto de intensidade com a função de acrescentar o sentido [completamente]. - Fugu lanta, padja kema fep (T.M.) - rei pasa elis kombersa fep (T.M.) -. N.S. kume fep; sai fep.



fera

1.n., *lugar público onde se vendem coisas; mercado. - Biderus di kuskus e ta lanta sedu e fasil e bai bindi na fera (N.M.) -. (FEIRA). N.S. sin. merkadu.

2.n., -fera, *segundo termo que forma o nome dos cinco dias úteis da semana. N.S. kinta-fera; kuarta-fera; sesta-fera; sugunda-fera; tersa-fera.

feradia

1.n., *oficina de ferreiro. - Fereru ta lundjusi di feradia, karpinteru ta bida Nhominka (R.N.) -. (FERRARIA).



feradu

1.part., *que tem dinheiro, chamado também ferro. - Pa bu bai la, i so pa bu sedu un bon boi feradu (C.C.) -. (deriv. FERRO).

2.n. boi feradu, *namorado por interesse económico. (deriv. BOY FERRADO). N.F. Inglês “boy” ou “boyfriend” que significa namorado; fig. N.M. lexia composta. N.S. ant. boi kiridu.

feramenta

n., *instrumento utilizado em qualquer ofício; utensílios de trabalho. - Abo ku na fika komu chefi di kau di guarda feramenta (F.J.) -. (FERRAMENTA).



ferba

n., *estado de um líquido que está a ferver; ebulição. - Ora ku bu pui ki adju na galinha, bu pui ki sal, bu ta dal ferba (R96) -. (FERVURA). N.S. da ferba.



ferdia

v.tr., bater o ferro quente sobre o malho (deriv. FERRARIA). N.F. feredia. N.S. V.A.



feredia

v.tr., - Si n’ koba mar, si n’ findi tcon, si n’ feredia po, n’ ta iar dal kontrada (F.S.) -. (deriv. FERRARIA). N.F. vd. ferdia.



fereru

n., *pessoa que trabalha o ferro. - Otca fereru kaba iurni lenha, i djunta i pui fugu (A.P.) -. (FERREIRO).



feretca

n., - I bai kontra purku-spinhu ku tenta takal ku si feretcas (M.K.) -. (FLECHA). N.F. vd. fretca.



ferferi

1.v., *diz-se dos animais a pastar. - I staba la na monti manga di purku ku na ferferi na padja (N.T.) -. N.F. Mandinga “fèefee” que significa juntar os restos.

2.v., *recolher; buscar frutos no campo; andar à procura de qualquer coisa. - Ndjuti muri, ferferi fika (J.M.B.) -. N.F. proparoxítona.

ferferidu

part., *diz-se de um campo onde a gente já passou a recolher os frutos. N.F. Mandinga “fèefee”. N.S. V.B.



ferferidur

n., *o que busca ou recolhe frutos no campo. - Ndjutidur muri, ferferidur bibu (L.A.) -. N.F. Mandinga “fèefee”.



ferga

v., *limpar, friccionando. - Kabas di siti nunka bu ka pudi fergal ku pirguisa, pabia i ka ta limpu (L.A.) -. (ESFREGAR).



fergadu

part., *friccionado. - Bu kurpu di bronzi ki fergadu ku siti malgos (C.deP.) -. (ESFREGADO).



fergason

n., *fricção. (ESFREGAÇÃO). N.F. fregason. N.S. V.B.



feria 1

v., *tirar féria; estar de férias. - parteras li na Bisau e na bin ba feria (R95) -. (FERIAR).



feria 2

n., *dia ou dias de descanso. - na feria di Natal nves di e da kil manga di dias di ferias e kortal (MR98) -. (FÉRIAS). N.F. proparoxítona.



feriadu

1.part., *livre de trabalho. - i ten servisus ki mesmu na dia feriadu e ten ke tarbadja (R95) -. (FERIADO).

2.n., *dia de repouso.

fermenta

v., *levedar; estar no processo de fermentação. - Ninguin ka ta pui binhu nobu na saku di kuru bedju: si i pui, ora ku bin fermenta, i ta rumpi kuru (N.T.) -. (FERMENTAR).



fermentu

n., *substância que provoca o processo de fermentação; levedura. - Un bokadu di fermentu i ta orfa tudu masa (N.T.) -. (FERMENTO).



feron

n., *aguilhão. (FERRÃO). N.S. V.M., patu-feron.



feros

adj., *cruel. (FEROZ). N.F. oxítona. N.S. V.B.



fertca

1.v.tr., *lançar; soltar; atirar. - i fertca ultimu ovu i di repenti i odja si kabesa dentru di un kasa bunitu i garandi (M.K.) -. (FRECHAR). N.S. FRECHAR significa ferir com frecha.

2.v.tr., *fazer cair os frutos, lançando objectos contra a árvore. - i fertca mangu pa leba (Ceef) -.

3.v.tr., *ferir; molestar. - Ai, baguera na fertcan! (C.V.) -.



fertcadu

part., *lançado; atirado. - alguin ku ta duvida i suma ondas di mar ku bentu na bulbuli, i na fertcadu pa kada ladu (N.T.) -. (FRECHADO).



feru

n., *elemento metálico, representado pelo símbolo [Fe]; objecto composto deste metal. - i toma feru i pui na fugu tok i burmedju (T.M.) -. (FERRO). N.S. feru-tempradu; feru di fundia; feru di fura; feru di lisa; feru di sinu.



feru di fundia

n., *âncora. - e dismara ferus di fundia, e larga elis na mar (N.T.) -. (deriv. FERRO DE FUNDEAR). N.M. lexia complexa. N.S. sin. fundiadera.



feru di fura

n., *utensílio de ferro ou aço, muito cortante, utilizado na recolha do vinho de palma. (deriv. FERRO DE FURAR). N.M. lexia complexa. N.S. V.B., sin. furadur.



feru di lisa

n., *ferro de engomar. (deriv. FERRO DE ALISAR). N.M. lexia complexa. N.S. V.A.



feru di sinu

n., *badalo. (deriv. FERRO DE SINO). N.M. lexia complexa. N.S. V.B., sin. badal.



feru tempradu

n., *ferro que recebeu consistência por meio do processo de têmpera; ferro arrefecido bruscamente após ter sido aquecido a temperaturas elevadas. (deriv. FERRO TEMPERADO). N.M. lexia composta. N.S. V.B.



ferudja

v., - Si spidju ferudja, no ka pudi mas odja rostu nel (L.Cat.) -. (ENFERRUJAR). N.F. proparoxítona, neol., vd. ferusa.



ferus

n., *hidróxido de ferro que causa a destruição progressiva de um objecto ferroso exposto à humidade. - Bo uru ku bo prata i ferudja; si ferus na da tustumunhu kontra bos (Igr.I.) -. (FERRUGEM). N.F. oxítona.



ferusa

v., *tornar ferrugento; oxidar. - Es, pa batil, i ka tarbadjusinhu de; es ferusa (F.J.) -. (ENFERRUJAR). N.F. proparoxítona, ferudja.



ferusadu

part., *tornado ferrugento; oxidado. (ENFERRUJADO). N.S. V.B.



festa

1.n., *solenidade religiosa ou civil; dia de descanso. - I faltaba dus dia di Paskua, ki festa ke ta kumeba pon sin fermentu (N.T.) -. (FESTA).

2.n., *alegria; contentamento. - Karnaval i festa di povu na rua (P.dosS.) -.

festivu

adj., *relativo a festa. - Misal festivu (L.Cat.) -. (FESTIVO). N.F. neol.



fet-feti

v., *onomatopeia para indicar a acção de lavar a roupa com as mãos, esfregando-a ligeiramente. - Bu fekin, bu fet-fetin (N.V.) -. N.M. redobro.



Yüklə 5,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   62




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin