A 1 con., *preposição, não muito frequente, que exprime várias relações no indiresa dja karta a tudu djinti pa konta (R95). (A). N. F. neol a 2



Yüklə 5,31 Mb.
səhifə28/62
tarix02.11.2017
ölçüsü5,31 Mb.
#28194
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   62

katesismu

n., *livro da doutrina cristã. - Es i katesismu pa katekumenus ku kriston adultu di tcon di Bidjugu (L.S.) -. (CATECISMO).



katiberasku

n., *o tempo que alguém está cativo; cativeiro; escravidão. - te na dia ku katiberasku na kaba (C.V.) -. (deriv. CATIVO). N.S. sin. skrabidon.



katibu

1.n., *prisioneiro; escravo. - Sinhora na djungu, katibu na rema (R95) -. (CATIVO).

2.adj., *preso; prisioneiro de guerra. - abo ku bu familia bo na prindidu, bo lebadu katibu pa Babilonia (Igr.I.) -.

katiguria

n., *classe social; série. - mindjeris di altu katiguria (N.T.) -. (CATEGORIA). N.F. paroxítona.



Katio

n., *Capital da região de Tombali. - i kai prizoneru dentru sidadi di Katio (C.P.) -. (CATIÓ). N.F. oxítona.



katolika

adj.f., - Chefi di Igreja katolika (R95) -. (CATÓLICA). N.F. proparoxítona, neol., vd. katoliku.



katoliku

adj., *relativo à Igreja Católica; que professa o catolicismo. - un Igreja son, santu, katoliku, apostoliku (L.Cat.) -. (CATÓLICO). N.F. proparoxítona, katolika.



katore

n., *prato de peixe cozido misturado com óleo de palma. - Katore i un kumida di budjugu ku ta fasidu ku pis ku siti-burmedju limon malgueta sal (N.M.) -. N.F. Bijagó “katóre” e “n’otóre” que designa esse tipo de prato.



katorzi

quant., *número cardinal. - Bu ta odjal na kil zona di katorzi di Novembru (R95) -. (CATORZE; QUATORZE). N.F. katursi.



katursi

quant., - i ten katursi Djorson di Abraon te Davi (N.T.) -. (CATORZE; QUATORZE). N.F. arc., vd. katorzi.



kau

n., * lugar; sítio; habitação. - I ka ten mindjor kau pa fasi kamaradia suma na fera (P.dosS.) - N’ baiba na kau di ba-Djon (J.S.) - Kau kunsa na mansi pikininu-pikininu tok i bin klaru (T.M.) -. (deriv. CABO). N.S. CABO significa extremidade ou ponta de terra que entra pelo mar; kau altu; kau di badju; kau di kumpu; kau di lama; kau di reia; kau di sinta; kau di sugundi; kau di tcur; kau fenhi; kau fria; kau kala; kau laga; kau lalu.



kau-altu

n., *colina. - Dipus Diabu lebal pa un kau altu (N.T.) -. (deriv. CABO ALTO). N.M. lexia composta.



kau di badju

n., *recinto próprio para bailes; salão. - Joia, ku bu kudji na kau di badju, na kau di badju ki na bin pirdi (L.A.) -. (deriv. CABO DE BAILE). N.M. lexia complexa. N.S. sin. salon.



kau di kumpu

n., *fábrica. (deriv. CABO PARA COMPOR). N.M. lexia complexa. N.S. V.M.



kau di lama

n., *lamaçal; lodaçal. (deriv. CABO DE LAMA). N.M. lexia complexa. N.S. V.B.



kau di reia

n., *praia; areal. - Mininu kuridur lebal na kau di reia (L.A.) -. (deriv. CABO DE AREIA). N.M. lexia complexa.



kau di sinta

n., *termo genérico para indicar qualquer assento. - E falal mantenha, mininu da elis kau di sinta (A.P.) -. (deriv. CABO DE SENTAR-SE). N.M. lexia complexa.



kau di sugundi

n., *esconderijo; abrigo. (deriv. CABO DE ESCONDER). N.M. lexia complexa. N.S. V.B.



kau di tcur

n., *lugar onde os parentes da pessoa falecida recebem as condolências dos amigos. - djintis ta bai fala mantenha na kau di tcur (N.M.) -. (deriv. CABO DE CHORO). N.M. lexia complexa.



kau fenhi

coloc., *o ambiente, ou a situação, está confuso ou complicado. - Otca ku Karnel odja propi kuma kau fenhi, Karnel riba ku tras tok i sinti, i kunsa rinka pa Onsa i madjal un mbuka (A.P.) -. (deriv. CABO).



kau fria

coloc., *diz-se da temperatura que está fria ou do ambiente já aplacado; tornar-se frio e húmido. - Matu na fria son, mindjor no sindi fugu pa kenta (C.V.) -. (deriv. O CABO ESFRIOU).



kau kala

coloc., *o local respondeu com o silêncio; frase que exprime o silêncio absoluto. - Otca ku Karnel kebra selu di seti, kuas meia ora kau kala iem na seu (N.T.) -. (deriv. O CABO CALOU-SE).



kau laga

coloc., *diz-se de uma localidade ou sítio que está inundado. (deriv. O CABO ALAGOU-SE). N.S. V.P.



kau lalu

coloc., *terreno escorregadiço. - Tcuba tarda otca kaminhu lalu (L.A.) -. (deriv. CABO).



Kauberdi

n., - N’ na nega bedju pa kerensa ke n’ ten na bo, Kauberdi (C.S.) -. (CABO VERDE). N.F. vd. Kabu-Verdi.



kaudu

n., *nome dado a várias espécies de peixes seláquios de grande porte e muito vorazes; tubarão. - Na djius di Bidjugu, kurpu di kaudu patcali i na fedi (M.M.) -. N.M. paroxítona.



kauia

n., *pássaro de asas azuis. N.F. proparoxítona; Mandinga “úia”; vd. uia. N.S. V.A.



kaurin

n., *pequeno búzio. (CAURIM). N.S. V.B., n.v. “Cypraea moneta”; sin. bus.



kausinhu

n.dim., *lugar ou sítio pequeno. - Bu ta pabiba un kausinhu antigamenti bu tira arus manga del la (IN84) -. (deriv. CABO).



kauza 1

v., *ser causa de; produzir. - Virus di Sida i ta kauza manga di infeson gravi (R95) -. (CAUSAR). N.F. proparoxítona, neol.



kauza 2

n., *aquilo que faz com que uma coisa exista ou aconteça; motivo; razão. - no sibi kuma un di kauzas di imigrason i kauzas ikonomiku (IN96) -. (CAUSA). N.F. proparoxítona, neol.



kaza 1

1.v.tr., *unir pelo casamento; unir-se a alguém pelo casamento. - Na mundu di gosi n’ ka na kaza mindjer ki n’ sibi kuma i ka mistin (N.Tu.) -. (CASAR). N.F. kasa 4.

2.v.intr., *unir-se pelo casamento. - Jakob bin kaza i padi dozi fidjus (L.S.) -. (CASAR).

kaza 2

n., - E ta bin konsentra na kaza di Adimistradur (N.T.) -. (CASA). N.F. neol., vd. kasa 3.



kaza-dus

n., *diz-se da segunda mulher ou amante de um marido que segue as tradições monogámicas da cultura crioula; concubina. - Na kasamenti kriston i fiu pa tene kasa-dus pabia i ta dispreza kunsada di kasamenti ku Deus fasi na kunsada di mundu (Igr.I.) -. (deriv. DUAS CASAS). N.M. lexia composta.



kazadu

1.part., *unido pelo casamento. - ami ku el i ka kazadu (R95) -. (CASADO).

2.n.pl., *os cônjuges. - Kama di kazadu pa ka i mantcadu ku pekadu (N.T.) -. (CASADOS).

kazal

1.n., *diz-se de animais, par composto por um macho e uma fêmea. (CASAL). N.F. neol.

2.n., *diz-se de pessoas, par composto por um homem e uma mulher. - tudu ki seti kazal e muri e ka disa fidju (N.T.) -.

kazamenta

v.caus., *induzir a casar-se. (CASAMENTAR). N.S. V.B.



kazamentu

n., *união de um homem e uma mulher pela autoridade civil ou religiosa. - Kazamentu i ntindimentu entri dus djintis, kadakin ten ke tenta fasi kil ki si kolega na kontenti ku el (IN96) -. (CASAMENTO). N.F. kasamenti.



kazu

n., *acontecimento; facto; motivo. - Troku i kazu di diskuson permanenti entri taxistas ku pasajerus (P.dosS.) -. (CASO).



ke 1

1.con., *pronome relativo. - pabia di stragu ke iagu di tcuba pudi fasi elis (R95) - kansera ke e odja duranti bombordiamentu (C.P.) -. (QUE; QUEM). N.M. ke habitualmente é usado diante das palavras com vogal inicial. N.S. ke, ku, ki são utilizadas obedecendo mais a regras como a harmonia vocálica e o hábito linguístico dos locutores do que à função gramatical de sujeito ou de complemento.

2.con., *pronome interrogativo que indica [o que?]; como?. - Ma tudu kil la i ke? I Cabral, kamarada! (C.P.) -. (QUÊ).

ke 2

contr., *crase do con. [ke] e do pron. [e]. - I na kil altura ke kunsa miti kuartel pa tudu parti (C.P.) -.



kebra 1

1.v., *cortar; danar; partir; infringir. - kebra djaru pa iabril (N.T.)- i fala kuma i na kebra e kaza di Deus li (N.T.) - I tristi pa odja utru omis krentis na kebra lei di kazamentu (Igr.I.) -. (QUEBRAR). N.S. kebra utiliza-se falando de materiais rijos, como um vidro, e rumpi utiliza-se falando de materiais não rijos, como um tecido.

2.v., *ceifar; colher. - e ka ta sumia e ka ta kebra, e ka ten bemba nin armasen (N.T.) -. N.S. kebra é hiperónimo de QUEBRAR e de CEIFAR; processo de metáfora, talvez por influência da filosofia dos locutores guineenses que consideram cada planta um ser vivo e, por consequência, ceifar significa quebrar.

kebra 2

1.n., *acto ou efeito de quebrar; rompimento; diminuição. - No da un kebra sin pa no djubi kin ku no pudi mara mon ku kirintin (R95) -. (QUEBRA). N.F. vd. kebur.

2.n., *ceifa; colheita de arroz. - bo ka ta fala kuma i ten kuatru mis pa tempu di kebra tciga? (N.T.) -. (deriv. QUEBRA). N.F. neol., vd. kebur. N.S. kebra é hiperónimo de QUEBRA e de CEIFA.

kebra-kebradu

part., *arrasado; desmoronado; partido. - Montanhas ku staba la sempri e kebra-kebradu (Igr.I.) -. (deriv. QUEBRADO). N.M. redobro.



kebradu

1.part., *demolido; cortado. - Riba di panu pui karbon kebradu, bu batil tok karbon ka pudi bacha mas (Igr.I.) -. (QUEBRADO).

2.part., *ceifado.

kebradur

1.n., *homem que ceifa; ceifeiro. - Boaz tciga di Belen i fala kebraduris (Igr.I.) -. (deriv. QUEBRAR).

2.n., *alguém que viola ou rompe. - si bu mata alguin bu sedu kebradur di lei (N.T.) -.

kebrantadu

part.caus., *abatido; debilitado; vencido. - N’ sta kebrantadu pabia nha pobu i kebrantadu (A.T.) -. (QUEBRANTADO). N.F. neol.



kebur

n., *ceifa; colheita de arroz. - Ora ke djintis misti dja kebra, e ta tisi iran di tabanka e na kunsa kebur (F.M.) -. (deriv. QUEBRA). N.F. kebra. N.S. sin. kolieta.



kecha

v., - Abakuk kecha pabia di falta di djustisa (Igr.I.) -. (QUEIXAR-SE). N.F. neol., vd. kesa 1.



keda

n., *tombo; erro. - entri un keda i un kangaluta bu bai. (T.Tc.) -. (QUEDA). N.F. neol.



kef-kef

intens., *adjunto de intensidade para indicar uma coisa leve. N.M. redobro. N.S. V.B.



keju

n., *alimento fabricado a partir do leite. - Bu ta leba kapiton e des kejus (Igr.I.) -. (QUEIJO).



kel

contr., *crase dos con. [ke; ki; ku] e do pron. [el]. - E ka osa miti kel (T.M.) -. (COM ELE; COM ELA).



kema

1.v.tr., *consumir pelo fogo; incendiar; escaldar. - e ta kema matu son ora ku sol na iardi (C.V.) -. (QUEIMAR). N.S. padja di kema pitu.

2.v.tr., *escaldar. - sol kema Jonas na kabesa tok i pertu dismaia (Igr.I.) -.

3.v.intr., *arder. - nha orta di kamati, djakatu ku baguitc ku farfari, tudu kema (C.V.) -.

4.v.intr., *fazer queimaduras. - kin ki ten kudjer ka ta kema (J.M.B.) -.

kemada

n., *queima de mato; incêndio. - Ma anos, no pudi me kaba ku kemada? (C.V.) -. (QUEIMADA). N.F. neol. N.S. sin. kemansa.



kemadu

1.part., *incendiado; consumido pelo fogo; reduzido a cinzas. - Matu ta kemadu pabia no ka ten utru manera (C.V.) -. (QUEIMADO).

2.n., *parte de arroz cozinhado e mais rijo, que fica no fundo da panela. - No kokoriba kemadu djuntu otca no kume! (J.D.) -. (deriv. QUEIMADO). N.S. sin. kokoroti.

kemadura

n., *lesão provocada pelo fogo ou qualquer outra fonte de calor. - bu ta kubri kemadura ku panu limpu modjadu na iagu firbintidu ku morna dja (Igr.I.) -. (QUEIMADURA). N.F. neol.



kemansa

n., *incêndio; queimada. - Kemansa ta tisinu manga di kansera na tabanka! (C.V.) -. (QUEIMAÇÃO). N.S. sin. kemada.



kempeli

v.intr., *desabrochar; abrir-se. - Flur kempeli -. N.F. proparoxítona. N.S. V.B.



kenkeren

1.intens., *adjunto de intensidade com a função de acrescentar o sentido [muito]. - san kenkeren -. N.F. oxítona. N.S. V.A.



kenta

1.v.tr., *tornar quente; aquecer. - Ora ke kaba, mindjer ta kenta iagu (F.M.) -. (AQUENTAR).

2.v.intr., *adquirir calor; ficar quente; aquecer. - Lebri kuri i bai sinta pertu di fugareru suma kin ku na kenta (A.P.) -. (AQUENTAR-SE).

kentadu

part., *aquecido. - I ta kunsa na kanta, tokaduris na fasi koru, inkuantu tambur kumpridu na kentadu (N.M.) -. (AQUENTADO). N.S. bianda kentadu.



kentci

1.v.tr., diz-se da acção do rato que come o arroz em casca. - Ratu kentci arus -. N.S. V.A.

2.v.intr., *o abrir-se dos ovos quando nascem os pintainhos; eclodir. - son ovu ku ka tene koba di bunda, ma ora ki kentci, galinha ta tene koba di bunda (L.S.) -. N.F. vd. tcentci.

kentura

n., *muito calor; febre. - I son sodadi di nha kabesa na kentura di bu pitu (C.S.) -. (QUENTURA). N.S. sin. kalur.



kep

n., *ponche de vinho e fruta. N.S. V.M.



ker dizer

con., *locução conjuntiva explicativa do que foi dito antes; isto é. - No ta falaba sempri Balanta ke ta furta, ker dizer brinkadera sin maldadi (R95) -. (QUER DIZER). N.F. neol. N.S. sin. ku sedu.



kerdita

v., *crer; dar credito a. (ACREDITAR). N.F. kredita; akredita. N.S. V.B.



kerensa

n., *namoro; amizade; amor. - Kerensa di gosi ka ten rispitu, kerensa di gosi ka ten balur (D.N.) -. (QUERENÇA). N.F. neol. N.S. sin. kirimentu.



kes

contr., *crase dos con. [ke; ki; ku] e do det.dem. [es]. - kuma ki es mon di timba na bin pagadu? (R98) -. N.M. ku + es.



kesa 1

v., *denunciar; acusar; fazer queixa de; reclamar. - No bai kesa del na otridadi (Igr.I.) -. (QUEIXAR-SE). N.F. kecha.



kesa 2

n., *acto de se queixar; revelação da falta alheia. - si Demetriu ten algun kesa kontra alguin, i ten tribunal, e pudi bai akuza n’utru (N.T.) -. (QUEIXA). N.F. kecha. N.S. da kesa; fasi kesa.



kesada

n., *mandíbula; maxila inferior. - I pui firminga na kesada di rei (T.M.) -. (QUEIXADA). N.S. dinguinhu.



kesadu

1.part., *alguém que foi denunciado; acusado. (QUEIXADO). N.S. V.B.

2.adj., *alguém que se mostra ofendido ou ressentido.

kesadur

n., *acusador; denunciador. (deriv. QUEIXAR-SE). N.S. V.B.



keta

1.v.tr., *pôr quieto; tranquilizar; sossegar. (AQUIETAR). N.S. ant. disinketa.

2.v.intr., *calmar-se; tornar-se quieto. - Djuana i odjal i ka pudi keta (F.M.) -. (AQUETAR-SE).

ketu

adj., *calmo; sossegado; calado; manso. - Dona, djubi bu netu, pa i sinta ketu na nha korson (C.S.) -. (QUIETO).



ki 1

1.con., *pronome relativo. - I kamaradia ki ta garanti tambe nobas fresku (P.dosS.) - Karnaval i festa ki manga di djintis ta djunta pa mostra kal ki balur di kultura di si pubis (A.C.) -. (QUE; QUEM). N.S. ki, ku, ke são utilizadas obedecendo mais a regras como a harmonia vocálica e o hábito linguístico dos locutores do que à função gramatical de sujeito ou de complemento.

2.contr., *crase ki + i. - I tciga altura ki nesesariu riorganiza kil milisias armadu ki kunsa fasidu (C.P.) -.

ki 2

det.dem., - Ki mindjer gora el son ku sta li na si kasa (T.M.) -. (AQUELE; AQUELA; AQUELES; AQUELAS). N.F. vd. kil.



ki 3

con., *conjunção que liga o redobro de adjectivo ou de verbo para formar o grau superlativo absoluto do mesmo. - lebi-ki-lebi - sabi-ki-sabi - kumpridu-ki-kumpridu - bonitu-ki-bunitu - tudu sedu ki na sedu -. (QUE).



kibi

v.intr., *poder ser contido em; ter lugar dentro de. - I ka kibiba na si kamasinhu (Igr.I.) -. (CABER).



kibini

v.caus., *fazer caber; alojar. - Bu tciganta kurpu bu kibinin n’ sinta (C.S.) -. (deriv. CABER). N.F. oxítona. N.S. sin. kibininti.



kibinidu

part.caus., *hospedado; acolhido; que tem lugar; que está contido num recipiente. (deriv. CABER). N.S. V.B., sin. kibinintidu.



kibininti

v.caus., *fazer caber; agasalhar; hospedar. (deriv. CABER). N.S. V.B., sin. kibini.



kibinintidu

part.caus., *acomodado; agasalhado; feito caber. (deriv. CABER). N.S. V.B., sin. kibinidu.



kidja

n., *carena; peça forte situada na parte inferior do barco. - Nabiu ku kidja pa riba: kasa (J.M.B.) -. (QUILHA). N.F. náut. N.S. kidja di kanua.



kidja di kanua

n., *parte central da carena da canoa nhominca, normalmente composta de três partes. - Tabanka kumpu dja kidja ku tconu -. (deriv. CANOA DE NHOMINCA). N.M. lexia complexa. N.S. V.A.



kikia

n., *ave de rapina nocturna da família dos Estrígidas; mocho; coruja. - E diskisi kuma kikia ta odja so di noti (P.B.) -. N.F. paroxítona; Mandinga “kìikiya” que designa essa ave nocturna.



kil

1.det.dem., *adjectivo demonstrativo que indica o espaço longe do locutor; esse; essa; esses; essas. - kil ambienti pudi parsil un kunfuson son (P.dosS.) - No sibi tan kuma ku kil relason ta odjadu? (A.C.) - ki arus kila ta danu as vez te pa dus anu (IN96) -. (AQUELE; AQUELA; AQUELES; AQUELAS). N.F. ki. N.S. kil é hiperónimo de AQUELE e de ESSE.

2.det.dem.sing., *pronome demonstrativo; esse; essa; isso. - Kil lala ka na atraza ninguin (C.P.) - kil ki dibi di atua i ka na atua, enton mal ta alastra (R95) -. (AQUELE; AQUELA; AQUILO). N.M. pl. kilis. N.S. kil é hiperónimo de AQUILO e de ISSO.

kila

contr., *crase do det.dem. [kil] e do adv. [la]. - Kila tudu i brinka karnaval? (R95) -. N.S. fora di kila.



kilis

det.dem.pl., *pronome demonstrativo; esses; essas. - kilis ke tene e ta konsigui kusas mas bonitu i mas karu (P.dosS.) -. (AQUELES; AQUELAS). N.M. sing. kil. N.S. kilis é hiperónimo de AQUELES e de ESSES.



kilometru

n., *unidade de medida de comprimento que vale 1.000 metros, cujo símbolo é [km]. - no staba izoladu na ki kau la, un kilometru i meiu pa sidadi (IN96) -. (QUILÓMETRO). N.F. proparoxítona.



kilu

n., *abreviação de quilograma, unidade de medida de massa, que vale 1.000 gramas e cujo símbolo é [kg]. - Un kilu di trigu na kusta vensimentu di un dia (N.T.) -. (QUILO).



kilutru

quant., (AQUELOUTRO). N.S. V.B.



kimika

n., *ciência das leis da composição e decomposição dos corpos; disciplina escolar. - No ten Matmatika, Fizika, Kimika, Istoria, Dizenhu, Jiografia (J.S.) -. (QUÍMICA). N.F. proparoxítona.



kin

1.con., *pronome interrogativo. - I ka nesesariu pa n’ konta dirijenti i kin (R95) - ma iduka pa ke? I pa kin? (R95) - Bu ka ta sibi kin ki kin (IN96) - Bakin ku staba na sukuru? (C.V.) -. (QUEM). N.M. pl. bakin.

2.det.dem., *pronome demonstrativo; aquele; aquela; aqueles; aquelas. - kin ki misti ta bai kumpra (P.dosS.) - Garandis kuma kin ku mandurga, urbadju ta modjal (L.A.) -.

kin-ki-odja

loc.adv., *advérbio de dúvida que exprime a possibilidade que um facto aconteça, mas com algumas incertezas; quiçá; se calhar; talvez; quem sabe; é possível que. - kin ki odja, n’ ta ba otca os na kaminhu - kin-ki-odja e prindil, mama (C.V.) -. (deriv. QUEM QUE OLHAR). N.M. lexia composta.



kinankoi

n., - Kinankoi na garba ku baka, mare na fika na basanti (R.N.) -. N.F. Mandinga “kúnankoyi”, vd. kunankoi.



Kinara

n., *Região da Guiné-Bissau que compreende os sectores administrativos de Fulacunda, Tite, Buba, e Empada. A capital é Fulacunda. - aviza komite di tabanka pa leba bala pa Kinara (C.P.) -. (QUÍNARA). N.F. proparoxítona.



kinguiti

v., *endurecer; enrijecer; tornar insensível ou duro. - E kinguiti na se sintidu; e ntrega se kurpu pa visiu (N.T.) -. N.F. proparoxítona.



kinguitidu

part., *endurecido; rijo. - Deus da elis spiritu kinguitidu, udju pa ka odja, oredjas pa ka obi (N.T.) -.



Kinhamel

n., *Capital da Região de Biombo. - i ka tene nada di mesinhu di kobra li na Kinhamel (IN96) -. (QUINHAMEL).



kinhentus

quant., *número cardinal. - un alguin i sibi kuma i ka tene rason, i tciga i botal la un kinhentus kontu, i na fasi djustisa akontrariu (IN96) -. (QUINHENTOS).



kinhon

n., *quota-parte; fracção. - Paga bu kinhon na tarbadjus di kaza (Igr.I.) -. (QUINHÃO).



kinhu ku

v.prep., *preocupar-se com uma coisa; tratar bem alguém; ser cuidadoso com as suas coisas. - nha orlodju bonitu dimas, ku manda n’ kinhu ku el -. (deriv. QUINHOAR COM). N.S. V.A.; QUINHOAR significa compartilhar.



kininu

1.n., *nome vulgar do sulfato de quinina, alcalóide antimalárico. - Indjeson di kininu i bon son si duenti na ramasa (Igr.I.) -. (QUININA; QUININO). N.S. sin. komprimidu.

2.n., *termo vulgar para indicar o comprimido. - Nau, i mindjor bu dan kininu, n’ ba nguli (C.P.) -. (deriv. QUININO). N.S. kininu é hiperónimo de QUININO e de COMPRIMIDO.

kinkiliba

n., *termo francês que designa a planta medicinal conhecida como buco. N.F. oxítona, kankeliba. N.S. V.A. sin. buko.



kinkirin

1.intens., *adjunto de intensidade com a função de acrescentar o sentido [como um bêbedo]. N.F. oxítona.

2.coloc., ianda kinkirin, *andar como um bêbedo. N.S. V.A.

kinkiti

v., - I bin kumpul kurpu, mon kinkiti, pitu iabri (T.Tc.) -. N.F. proparoxítona, vd. kinguiti.



kinta

n., *terreno de semeadura, com horta e árvores, murado ou cercado com sebes. - no dicha propi kil djinti ke tene se kinta (IN96) -. (QUINTA). N.F. neol. N.S. sin. orta; sin. ponta.



kinta-fera

n., *o quarto dia de trabalho da semana. - Kinta-fera, dia vinti di Juliu di mil novisentus i noventa i sinku (IN96) -. (QUINTA-FEIRA).



kintal 1

n., *terreno, com horta e jardim, próximo de uma casa de habitação; pequena quinta. - Bu ka ta disa bu kintal abertu pa bu ba tapa tapadu di djinti (L.A.) -. (QUINTAL). N.S. sin. orta.



kintal 2

n., *peso de cem quilos ou de quatro arrobas. (QUINTAL). N.S. V.B.



kinti

adj., *diz-se de algo com alguma temperatura; diz-se de pessoa fogosa, ardente, e com temperamento vivo; que está com febre. - Si kurpu kinti, uagal iagu friu bu banal tok i seku (Igr.I.) -. (QUENTE). N.F. Mandinga “kàndi” que significa quente. N.S. kampu kinti; kintisi; sin. kinti sangui; ant. friu; kinti uit.



Yüklə 5,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   62




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin