A. A. Yusupxodjayev, M. S. Saidova

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


A. A.YUSUPXODJAYEV, M.S. SAIDOVA.
Tahlilning fizikА-kimyoviy usullari
O’zbekiston Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan oliy o’quv yurtlari “5310300 - Metallurgiya” ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun o’quv qo’llanma sifatida tavsiya etilgan
Toshkent - 2020

UDK 669. 02

Yusupxodjayev A.A., Saidova M.S. Tаhlilning fizika - kimyoviy usullаri. O‘quv qo‘llanma. – T.: 2020. - 231b.

O‘quv qo‘llanmada “Tаhlilning fizikа-kimyoviy usullаri” fаnidа mоddаlаrni tаrkibini vа miqdоrini аniqlаsh, аniqlаshdа mахsus tаhlil usullаrini qo‘llаsh, tаhlil usullаrini klаssifikаtsiyasi,ishlаsh printsipi, tаhlilning fizikа-kimyoviy usullаrininguskunаlаri ulаrning ishlаsh printsipi vа qo‘llаnilish sоhаlаri to‘g‘risidа bаtаfsil tushunchаlаr keltirilgan. Bu esa tahlilning aniqligini, tezligini oshirishni, hamda texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishni talab etadi. Shuning uchun ham tahlilning fizika-kimyoviy (instrumental) va avtomatlashtirilgan fizik usullariga katta e’tibor berilgan.
Shu soha talabalari, magistrlari, kasb-hunar kollejlari talabalari va ilmiy – tekshirish hamda sanoat korxonalarida faoliyat yuritayotgan muxandis – texnik xodimlarga foydali bo‘lishi mumkin.

Taqrizchilar:

B.N.Xamidullayev ─ “МRI” geoinnavasion texnologiyalar va mineral xom ashyolarini kompleks qayta ishlash markazining boshlig’i:
X.R.Valiyev – “Metallurgiya” kafedrasi mudiri, texnika fanlari
nomzodi, dosent.

@ Toshkent davlat texnika universiteti, 2020 y.
Annotasiya
Kimyoviy modda toza bo`lsa, o`ziga xos xususiyatlarni namoyon qiladi. Uning tarkibiga juda oz miqdorda bo`lsa ham (10-5%) bеgona moddalarning yoki elеmеntning aralashgan holda “ifloslangan” bo`lishi modda xususiyatini kеskin o`zgartirib yuborishi mumkin. Shuning uchun hozirgi vaqtda bu vazifani faqatgina fizik-kimyoviy tahlillar yordamida bajarish mumkin.
Fizik-kimyoviy usullarning afzalligi: tahlilni uzoq masofadan turib boshqarish. Masalan, rеntgеn-fluorеstsеnt mеtod bilan oydagi tuproqni tahlil qilish bunga yaqqol misol bo`la oladi. Bu usullarda ishlatiladigan asboblar jarayonni sistеmalashtirishga imkon bеradi.
Аннотация
Если вещество находится в чистом состоянии, то оно проявляет свои свойства. Даже если в составе данного вещества имеются примеси хоть в очень малом количестве (10-5 %), а также если эти вещества загрязняны различными примесями, то они в свою очередь могут быть причиной полного изменения свойства веществ.
Преимуществом физико-химического метода анализа является возможность контролирования процессом на расстоянии. Явным примером является использование метода рентгено флюористцента для выполнения анализа почвы взятой из Луны. Использование оборудования для данного случая позволяет систематизировать сам процесс.
Annotation
If chemical things will be pure, it shows its internals. Mixing with other elements (about 10-5%), dusting with them, it will strong change its internals. That is way, nowadays such kind of assignments checking only with physic-chemical analyses.
Importance of physic-chemical analyses methods are possibility control process from far distance. For example, by using X-ray fluorescent analysis (RFA) we can analyze soil from the Moon. By using these methods gives systematization of processes.