A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini o‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti
Yüklə 188,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Ona tili fanida nazariy bilimlarni oshirish yo‘llari. 3. Adabiyot fanida nazariy ma’lumotlar bilan ishlash. 1.
| A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TA’LIMI MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI “Uzluksiz kasbiy rivojlantirish – 2022” loyihasi Fandagi yangiliklar, fanni o‘qitishning dolzarb masalalari “ONA TILI VA ADABIYOT FANINI O‘QITISHNING DOLZARB MASALALARI” o‘quv kursining “ONA TILI VA ADABIYOT FANINI O‘QITISHDA FANGA DOIR NAZARIY BILIMLARNI OSHIRISH” mavzusidan ma’ruza matni Ma’ruzasi: Shomurodova Sitora Xoshim qizi Toshkent 2022 1-Mavzu: Ona tili va adabiyot fanini o‘qitishda fanga doir nazariy bilimlarni oshirish Reja: 1. Fanga doir nazariy bilimlarning ahamiyati. 2. Ona tili fanida nazariy bilimlarni oshirish yo‘llari. 3. Adabiyot fanida nazariy ma’lumotlar bilan ishlash. 1. Ona tili va adabiyot fanida deyarli barcha mavzular nazariy ma’lumotlar bilan bog‘liq. Masalan, 5-sinf adabiyotida o‘quvchi maqol, topishmoq, hikoya, ertak, she’r turlari haqidagi nazariy ma’lumotlar bilan tanishadi. Keyingi sinflarda qissa, roman, xalq qo‘shiqlari, xalq dostonlari, aruz vazni, g‘azal, ruboiy, tuyuq, musammat turlari haqidagi nazariy ma’lumotlar bilan tanishadi.5-sinf adabiyotida shunday ma’lumot bor:“O‘zidа sаyohаt хоtirаlаri vа ulаr bilаn bоg‘liq tаfsilоtlаrni аks ettirgаn nаsriy vа shе’riy аsаrni sаyohаtnоmа dеb аtаymiz. «Sаyohаtnоmа» jаnri Shаrq аdаbiyotidа, jumlаdаn, o‘zbеk mumtоz аdаbiyotidа o‘zigа хоs shаkllаnish vа rivоjlаnish tаriхigа egа. O‘zbеk аdаbiyotidа аlоhidа pоetik shаkldа tаrtib tоpgаn, kеyinchаlik аdаbiy аn’аnа tusigа kirgаn bu jаnrning аsоschisi Muqimiydir”.Ushbu ma’lumot bilan tanishishdan avval o‘quvchi sayohatnoma namunasi bilan tanishgan bo‘lishi kerak, Nazariy ma’lumotlar taqdim etishning yaxshi va yomon jihatlari bor. Masalan, haddan ortiq nazariya o‘quvchi tasavvurida fanning qiyinlashuvi, o‘zlashtira olmaslik qo‘rquvini paydo qiladi. Shuning uchun nazariyani o‘quvchiga taqdim etayotganda ularning yoshi va ruhiy holati inobatga olinadi. Nazariy bilimlarni oshirishning eng samarali usuli bu soddadan murakkabga qarab borishdir. Maktab amaliyotida mashqlar o‘tkazish uchun o‘quvchilarning nazariy bilimlariga murojaat qilishning ba'zi yo‘llari belgilangan. Bu ishning eng keng tarqalgan, lekin eng kam samarali usuli dars rejasida ko‘zda tutilgan mashqlarni bajarishda tayaniladigan ma'lum tushunchalar va qoidalarni og‘zaki qayta tiklashdir. Mashqlarni bajarishdan oldin nazariy materialni takrorlashning samaraliroq usuli mazkur materialni qo‘llash bo‘yicha amaliy topshiriqlarni qo‘yishdir. Bunday topshirmalarga tanlanma diktant o‘tkazishda ma'lum so‘zlar yozishni, nutqning ma'lum bo‘laklarini qisqa vaqt ichida tahlil qilishni, nutqning ahamiyatli qismlarini ajratishni, didaktik tarqatma material bilan ishlashda ma'lum orfomalarni qayd qilishni, masalalar yechishda asos bo‘ladigan matematik ifodalar bilan ishlash va hokazolarni kiritish mumkin. Mashqlar o‘tkazishda nazariy materialga murojaat qilishning navbatdagi usuli o‘quvchining keyingi amaliy ishni bajarishdan oldin uning yo‘llarini asoslashidir. Amaliy ishlarni bajarish vaqtida nazariy asoslash pedagogik jihatdan o‘zini oqlagan. Bu usulni ikki variantda bajarish mumkin. Bular navbatdagi ishni keng tushuntirish va sharhlashdan iboratdir. O‘quvchilar bilan ularning tayyorgarligidagi ayrim kamchiliklarini to‘ldirish bo‘yicha ishlashda navbatdagi ishlarni keng tushuntirish o‘zini ancha oqlagan. Bunda avval o‘quvchidan keng mushohada yuritishni talab qilish lozim va talabni bajarish esa hisoblash usulini chuqurroq anglashni ta'minlaydi. Yüklə 188,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|