A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini oʻrganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

4.
 
O‘Z-O‘ZINI BAHOLASH VA UNING TURLARI 
O‘z-oʻzini baholash
– bu shaxsning oʻziga, oʻzining imkoniyatlariga, 
sifatlariga, boshqa odam bilan munosabatdagi oʻzining oʻrniga beradigan bahosidir. 
O‘z-oʻzini baholash shaxsning fundamentiga (shaxs strukturasiga) kiradi. U 
inson xulq-atvoriga katta ta'sir koʻrsatadi. Insonning atrofdagilar bilan qiladigan 
munosabati, munosabatlardagi oʻrni, oʻziga boʻlgan munosabati, qarashi, 
qoʻyadigan talablari oʻz-oʻzini baholashga asoslanadi. O‘z-oʻzini baholash 
insonning samarali (natijali) faoliyatiga, hamda shaxsning rivojlanishiga xam ta'sir 

---

qiladi. Koʻpincha, qoʻyilgan noreal maqsad-vazifalar, istak-qiziqishlar bilan 
odamning real imkoniyatlari orasida nomutanosiblik oʻz-oʻzini baholashning 
pasayib ketishga, uning xulqi, xatti-xarakitlari noadekvat (vaziyatga tugri 
kelmaydigan) boʻlishiga sabab boʻladi. 
O‘Z-O‘ZINI BAHOLASH TURLARI 
Past baholash 
Adekvat, real baholash
Yuqori baholash 
0 
- - - 
- - - - 
+ + + + + + + 
Adekvat, real baholash – odam oʻziga, oʻzining imkoniyatlariga real baho 
beradi, oʻzining + va – (kuchli va zaif tomonlarini) biladi. Kerak paytda odam 
imkoniyatlaridan kelib chiqib oʻzining yaxshi tomonlarini koʻrsata oladi, 
kamchiliqlarini toʻgʻirlay oladi. 
Past baholash – odam koʻproq oʻzining kamchiliklarini koʻradi, oʻzining 
sifatlarini pasaytiradi va kamaytiradi, bu koʻproq ichki nizolarga olib kelishi 
mumkin. 
Yuqori baholash – odam koʻproq oʻzining yutuqlarini koʻradi (ba'zilarini 
boʻrttiradi xam), bu koʻproq shaxslararo nizolarga olib kelishi mumkin. 
Noadekvat oʻz-oʻzini baholash, hox yuqori, hox past boʻlsin, koʻpincha xulq-
atvordagi oʻzgarishlarga, xissiy zoʻriqishlarga, xavotirlik darajasining koʻpayishiga, 
ichki va shaxslararo nizolarga olib kelishi mumkin.