A I, taacüp haykırması; taaccüp veya memnuniyetsizlik edasiyle sual; 3

Tars! takırtı; tars et-: şiddetli takırtı yapmak; tars-tars yahut tarsa-tars: çatırtı; tars kat: dona kalmak.

tarsa, bk. tars.

tarsay- = tasıray-: üylögön karınday tarsayıp turat: şişirilmiş işkembe gibi kabarmış.

tarsılda-, takırtı? gürültü yapmak (mes. tüfekten ateş edilirken).

tarsıldak, 1. cırcır denilen tahta alet, kaynana zırıltısı (oyuncak); kulaktınğ tarsaldağı: kulak zarı; 2. çatır­tı; tarsıldakka al-: yaylım eteş (başlıca makineli veya adî tüfek ateşi) altına almak.

tarsıldaş-, muş. tarsılda-'dan.

tarsıldat-, çatırdatmak; tarsıldatıp ur-: şiddetlice vurmak, patakla­mak.

tart-, 1. çekmek, sürüklemek; caa tart-: kirişi çekmek, yaydan at­mak;, tart arabanğdı mec.: çek a-râbanı; defol; başına tartsa ayağı­na, ayağına tartsa, başına cetpeyt ats.: başına çekerse, ayağına yetiş­miyor, ayağına çekerse, başına ye­tişmiyor; at calin tartıp mingende 1) (ata), yelesine tutunup bindi­ğinde; 2) mec. (oğlan hakkında) bir parça büyüdüğünde; cip tart-: ip çekmek; tuzak tart-: tuzak kur­mak; katar tart-: sıraya dizilmek; onğ közüm tartıp tarat: sağ gö­züm seğiriyor; sür ö t tart-: tersim eylemek; fotoğraf çıkarmak; cay aylan ayaktap, küzgö tartkan u-bak: yaz günlerinin sonlarına doğ­ru geliyor ve güzün yaklaşmakta olduğuı seziliyordu; şirenğke tart-: kibrit çakmak; sırların tartıp kör sırlarını anlamaya bak; (sırlanını bir yokla,); tartıp al-: çekip almak; baş tart-: bk. baş ı; 2. sofraya ye­mek çekmek, yemek sunmak; aş tart- yahut tabak tart-: yemek çekmek, sofraya yemek sunmak; çapan çap, at tarttı: hırka ve at sundu (yahut bunları bir ceza ol­anak üzere ödedi); 3. mec. iğdiş etmek (hayalarını çıkarmak); seni tartıp taştağanbı?: sen hadım mısın yoksa?: sen erkek değil mi­sin yoksa?; 4. tartmak (teraziye çekmek); tarazaa tart-: terazi ile tartmak; 5. (üflemek suretiyle ça­lınan musiki aletini) çalmak; coor tart-: düdük ve kaval çalmak; garmon tart-: akordeon çalmak; 6. öğütmek; tegirmenge barıp, un tar­tıp keldim: değirmene gittim ve un öğüttüm; 7. hareket etmek, yönel­mek; coldon burulup, bizdi karay tarttı: yoldan saparak, ibize doğru yöneldi; 8. tütün içmek yahut tütü­nü ağza atmak; tameki tart-: tütün içmek; boporoz tart-: cigara içmek; asmay tart-: enfiye çekmek (du­dak ardına, dil altına atmak); 9. sürmek, yapıştırmak (mes.. yakı­yı); köö tart-: kunum sürmek; köö tartkay betime tanığa saldı: 1) yü­zümü, kurum sürmüş gibi. lekele­di; 2) mec. beni terzil etti; 10. mu­ayyen bir renge girmek, muayyen bir kılık, şekil almak; sarğılt tart-: sarıya çalmak; kuba tart-: ağar­mak; beyaza çalmak; kutoalcın tart -: bir parça ağarmak; ırkılcın tart-: şüphe ve tereddüt içinde bulun­mak; kirgil tart-: bir parça kirlen­mek, bulanmak; afoa keçke salkın tartıp turdu: akşama doğru hava birparça soğudu; kara kök tartıp: koyu maviye çalarak; seyrek tar­tıp kaldı: seyrekleşti; kıyın tart-: güçleşmek, - müşkül bir duruma girmek, fenalık hissetmek (hasta hakkında); cenğil tart-: hafiflik hissetmek; cımcırt tart-: sükut et­mek; 11. katlanmak, yaşamak (baş­tan geçirmek); azap tart-: azap çekmek; ayıp tart-: para cezası ö-demek, para cezasına çarpmak; 12. birisine çekmek (benzemek); enesine tartkanbı,, atasınabı?: ana­sına mı çekmiş, babasına mı? Semetey) atası manastı tarıp baatır bolot: (Semetey) babası mana­sa çekerek, bahadır olacak; 13. (geçmiş zaman yahut hal zaman girundifi şeklinde ve önce gelen ablatifla birlikte)., den;... dan iti­baren; altıncıdan tartıp, on cetinçi sentyabrege deyre: 6 eylülden 17 eylüle kadar; bir nece top cıldardan beri tarta: bir kaç yıllardan beri;... mından arı tar­ta: bundan böyle bugünden iti­baren; oktyaibrden tartıp: ilkteşrinden beri; bir metreden tar­tıp beş metreye çeyin: bir metre­den beş metreye kadar; 14. arak tart-: rakı yapmak (başlıca, evde iptidaî usullerle).