A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı
Yüklə 13,08 Mb.
|
Yakacık Yeni Mahalle Kartal İlçesi'nde yer alır. Çarşı, Gümüşpınar, Uğur Mumcu mahalleleri, Kartal, Pendik ilçeleri ve ilçe mücavir alanıyla çevrilidir. Yakar, Suzan IV:507b. Yakarçelik, Tülin VII:204c. Yakıtal, H. Mücteba V:82c. Yakıtal, Mustafa Nuri 470 471
Yalova Vapuru Yakıtal, Mustafa Nuri V:82a, VL327b, 330c. Yakovlef, Kolya II:387b. Yakub Ağa (Kapı Ağası) I:92c, III:478c. Yakub Ağa (Sekbanbaşı) ilgili madde-. Oğlanlar Tekkesi VL123a Yakub Ağa Camii I:195a. Yakub Ağa Hamamı Fatih Ilçesi'nde, Sa-matya'da, anacadde ile Cambaziye So-kağı'nın kesiştiği köşededir. Kapı Ağası Yakub Ağa tarafından 16. yy'ın ortalarında inşa ettirilmiş olan hamam bugün atölye olarak kullanılmaktadır. Birbirine tamamen simetrik olarak yapılmış kadınlar ve erkekler kısımlarına sahip olan bu çifte hamam Mimar Sinan'ın eserlerindendir. Kare planlı ve çift katlı soyunmalık kısmı dar bir kapıyla ılıklığa açılır. Örtüleri değişik cinste tonozlardan oluşan ılıklıklar üç bölme halindedir. Haçvari planlı ve ortasında mermerden bir göbektaşı bulunan sıcaklığın dört köşesinde, üzeri kubbecikler ile örtülü halvetler yer alır. Kadınlar ve erkekler kısımlarının arka duvarları boyunca dar, dikdörtgen planlı, beşik tonozlu su haznesi uzanmaktadır. Yakub Asım Efendi (ö. 1883) VLSla. Yakub Baba Tekkesi bak. Helvaî Tekkesi Yakub ben Asher VII:398b. Yakub Cemil I:523c, V:405c, VI:277b. Yakub Cerhi (ö. 1448) VL32a. Yakub Efendi (Güllü) I:91a. Yakub Efendi (ö. 1582, Ilahizade) VI:32c, 34a. Yakub Efendi (ö. 1808, Şeyh Mudanya-h) VII:25a. Yakub Efendi (ö. 1902, Şeyh) VIL25a, 123a. Yakub Germiyanî (ö. 1571) VII:106a, 108c, 538a. Yakub Helvaî Efendi (ö. 1588, Şeyh) II:105c, IV:215a, V:381c. İlgili madde: Helvaî Tekkesi IV:49a Yakub Kethüda Çeşmesi mad. VIl:413c. Yakub Paşa (Esma Sultan'ın eşi) III:207b. Yakub Paşa (?, ? - 1481, İstanbul) Yahudi asıllı Osmanlı hekim. Defterdarlık yaptı; vezir rütbesi aldı. Özel hekimi olduğu II. Mehmed'in hastalığı sırasında tedavinin sonuç vermemesi üzerine, öteki hekimlere danışarak yeni bir ilaç verdi. II. Mehmed'in ölümünü bu ilaca bağlayan yeniçerilerce parçalandı. Bazı Batılı yazarlar da bu iş için Venedik'ten para aldığını öne sürerler. II:84a, III:4c, V:331b. Yakub Şah (1444 ?, Amasya ? - 1509, ?) Mimar. Bayezid Külliyesi'nin mimarı- dır. Bu inşaatı halifeleri Ali bin Abdullah ve Yusuf bin Papas'la birlikte yürüttü. Başhalifesi mimar Ali bin Abdullah ile birlikte 1509'da Rumelihisarı Hamamı'nı inşa etti. Yerine başha-lifesi Ali geçti. I:190b, IL377a. ilgili madde: Bayezid Külliyesi II:87c Yakub'un Çayhanesi II:482a. Yakubzade Mescidi ve Tekkesi Fatih Ilçesi'nde, Yayla semtinde bulunduğu bilinen ancak yeri tam olarak tespit edilemeyen bu mescit 1131/1719'da Seyyid Mustafa Efendi (ö. 1735) tarafından yaptırılmış, bilinmeyen bir tarihten itibaren de tekke olarak kullanılmıştır. BOA'da bulunan 1199/1784 tarihli bir belgede "Yakubzade Zaviyesi" olarak anılmakta, Âsitâne'de (1840), perşembe günü ayin icra olunan tekkeler arasında "Nakşîbendiyye'den Yakubzade Tekkesi" olarak zikredilmekte, Mecmua-i Tekâyâ'da da (1889) aynı bilgiler tekrarlanmakta fakat o tarihteki şeyhinin adı belirtilmemektedir. Günümüzde tamamen ortadan kalkmış bulunan bu yapıda 19. yy'ın sonlarına doğru tarikat faaliyetinin kesintiye uğradığı tahmin edilebilir. Yakup Beyoğlu'nda Asmalımescit Soka-ğı'nda bulunan içkili lokanta. İstanbul'un ünlü Alman lokantası Fischer' in personelinden Refik'in daha sonra Sofyalı Sokağı'nda kendi adıyla açtığı lokantada çalışan akrabası Yakup tarafından açıldı, bulunduğu yerde bir zamanlar Nil Lokantası vardı. İki tane Yakup lokantasından birincisi bugün kapanmış bulunduğundan, şimdikinin adı "Yakup 2" kalmıştır. I:356b. Yakup (ö. 1510, Şeyh Bulum) II:105a. Yakup Ağa (Lağımcıbaşı Kara Osmanza- de) IV:185a. Yakup Ağa Suyolu VII:351a. Yakuplar Köyü I:235c. Yakuplu I:99a, 428a. Yakupyan, Yakup VII:182a. Yakut (ö. 1298, Şeyh) III:543b. Yakut el-Hamavî (ö. 1229) IV:254c. Yalak Deresi Gemlik'in güneyindeki dağlık bölgelerden kaynaklanan ve Yalova'da Marmara Denizi'ne dökülen akarsu. Güneye doğru Sellimandıra Deresi'ne paralel olarak akar. Uzunluğu' 60 km civarıdır. 363 km2 su toplama alanına sahiptir. Ortalama debisi 4.585 mVsn'dir. Yıllık ortalama su hacmi normal iklim koşullarında 143 milyon m3 civarıdır. Yalaz, Ali III:4l3c, VLSOc, VII:323c. Yalaz, Nevzat VII:204c. Yalaz, Tayyar (1901, İstanbul -1943, Ankara) Güreşçi. 1924 Paris Olimpiyat-ları'nda dördüncü oldu. Güreşi bırak- tıktan sonra Güreş Federasyonu'nda yöneticilik ve başkanlık yaptı. Modem güreşin Türkiye'deki öncülerindendir. Adına daha sonra uluslararası bir turnuva düzenlendi. II:l68b. Yalçın, Aydın (1920, Uluborlu - 1993, İstanbul) İktisatçı. Siyasal Bilgiler Fakül-tesi'ni bitirdi; Londra'da doktora yaptı; iktisat profesörü oldu. Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Colombia Üniversite-si'nde ders verdi. 13. dönem (1965-1969) ve 14. dönem (1969-1973) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Yalçın, Hüseyin Cahit mad. VII: 414a, I:125c, II:29b, 71a, 127c, 128a, 288b, V:351a, 405c, VL380c, 53öb, 53öc, VTf:69b, 359a, 457c, 468a. ilgili madde: Tanin VH:205a Yalçın, Hüseyin Suat III:276a, VI:536c.
tice Sultan'ın Musahib Mustafa Paşa ile evlendiği yılda inşa edilmiştir. Hatice Sultan'ın vakfı olan mektep, sebil ve çeşme bu saray ve hamamın karşısında yer alıyordu. IV:494a.
VH:415c, III:69b. Yak Köşkü (Kanlıca) III:69b. Yalı Köşkü (Topkapı Sarayı) mad. VII:415c, I:103b, II:305c, 442c, III:69b, IV:12c, 435c, VI:409c, 46la, 527a, VII:74a, 282b, 357c. ilgili madde: Topkapı Sarayı VII:280c Yalı Köşkü Kapısı bak. Surlar Yalı Köşkü Makine Fabrikası Sirkeci'de yıkılmış bulunan eski Yalı Köşkü içinde açılan küçük imalathanede Tersane dokları için pompalar yapılıyordu. 19. yy'ın ikinci yarısında tesis edilen bu fabrika, Sirkeci İstasyonu'nun ve buraya uzanan demiryolunun yapımı sırasında, 1890'a doğru yalıyla birlikte yıkılıp kaldırıldı. Yalı Mahallesi Fatih İlçesi'nde yer alır. Kasap İlyas, Kürkçübaşı, Çakır Ağa, İne Bey mahalleleri, Eminönü İlçesi ve Marmara Denizi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 2.078'dir. Yalı Mahallesi Kartal İlçesi'nde yer alır. Topselvi, Hürriyet, Yeşil Bağlar mahalleleri ve Pendik İlçesi'yle çevrilidir. Yalı Mahallesi Maltepe İlçesi'nde yer alır. Feyzullah, Bağlarbaşı, Cevizli mahalleleri, Kartal İlçesi ve Marmara Denizi'yle çevrilidir. Yahköy mad. VIL417c, II:193b, 194a, 196a, 198b, 248b. Yahköy Camii bak. Serbostanî Mustafa Ağa Camii Yahköy Çayır Hamamı Beykoz İlçesi'nde, Yalıköy'deydi. Yapı 1925'te yıktırılmış, yerine daha sonra halkevi binası yapılmıştır. Bu bina halen Beykoz maliye ve adliye daireleri olarak kullanılmaktadır. Hadîka 'da tarihi verilmemekte, ancak Uncubaşı Hacı Mehmed Ağa tarafından, yine o zaman yapılmış olan bir su değirmeni ile birlikte yaptırıldığı belirtilmektedir. Yine aynı kaynakta bu yapının değirmenle birlikte Yahköy Mescidi'ne vakfedildiğinden bahsedilmektedir, II. Mahmud döneminde (1808-1839) düzenlenmiş olan bir Bostancıbaşı Defteri'nde hamamın deniz kenarında bulunduğu belirtilmiştir. Yahköy Mahallesi Beykoz ilçe merkezinde yer alır. Anadolu Kavağı, Tokatköy, Çamlı Bahçe, Orta Çeşme, Beykoz Merkez mahallesi ve İstanbul Boğazı'y-la çevrilidir. Nüfusu (1990) 5.955'tir. IL198b. Yahköy Mescidi Beykoz İlçesi'nde, Ya- lıköy'de, Yahköy Çayırı Sokağı ile Gazi Yunus Sokağı'nın kesişimindedir. Taştan bodur bir minaresi olan, kiremit çatı örtülü ufak bir yapıdır. Hadîka 'ya göre banisi Bostancıbaşı Mustafa Ağa' dır. Minberini İzzet Ali Paşa koydurmuştur. Yanındaki hamam ve su değirmenini Uncubaşı Mehmed Ağa mescide vakfetmiştir. Mihrabının önünde bulunan İshak Ağa Çeşmesi bugün yerinde değildir. Cami 17. yy'a tarihle-nebilir. Padişahın kadın efendilerinden biri tarafından 1269/1853'te tamir ettirilerek oldukça değiştirilmiştir. Günümüzde ise alt kısmı pasaj haline getirilmiş, yanına müftülük binası yapılmış olup, yıkılarak yoldan daha geride yeniden inşası tasarlanmaktadır. Yalılar mad. VII:417c. İlgili maddeler: Abud Efendi Yalısı I:60b Afif Paşa Yalısı L87a Ahmed Midhat Efendi Yalısı I:127a Amcazade Hüseyin Paşa Yalısı I:239c Azaryan Yalısı I:502c Edib Efendi Yalısı III:130b Fethi Ahmed Paşa Yalısı III:299a Halil Edhem Eldem Yalısı III:512b Hasib Paşa Yalısı IV:9c Hekimbaşı Behçet Efendi Yalısı IV:4la Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı IV:4lc Hıdiva Sarayı VII:421a İlyasko Yalısı IV:l6la İpsilanti Yalısı IV:185c İsmail Paşa Yalısı (Beylerbeyi) IV:215b İsmail Paşa Yalısı (Kandilli) IV:215c İsmail Paşa Yalısı (Sarıyer) IV:2l6a Kadri Paşa Yalısı IV:379a Kıbrıslılar Yalısı IV:554b Kocataş Yalısı V:39b Kont Ostrorog Yalısı V:62b Köçeoğlu Yalısı (Beyoğlu) V:85a Köçeoğlu Yalısı (Çengelköy) V:86a Mahmud Nedim Paşa Yalısı V:268a Marki Necib Bey Yalısı V:300b Muharrem Nuri Birgi Yalısı V:494a Naciye Sultan Yalısı VL25c ' Naime Sultan Yalısı VI:29b Nazif Paşa Yalısı VI:55c Nazime Sultan Yalısı VL56c-' Prenses Rukiye Yalısı VI:283c Rasim Paşa Yalısı VI:307b Recaizade Ekrem Bey Yalısı VL311b Rıza Bey Yalısı VL333c Sadullah Paşa Yalısı VL396c Saffet Paşa Yalısı VI:397c Sahilsaraylar VI:409c Said Halim Paşa Yalısı VI:418c Şehzade Burhaneddin Efendi Yalısı VII:151b Şerifler Yalısı VIl:l63c Yılanlı Yalı VII:512c Zarif Mustafa Paşa Yalısı VII:543c Yaîıner, Tevfîk V:l69b. Yalman, Ahmet Emin (1888, Selanik -1973, İstanbul) Gazeteci, yazar. Alman Lisesi'ni bitirdi. Yükseköğrenimini New York'ta Colombia Üniversitesi'nde yaptı. İstanbul'a döndükten sonra Va-togazetesinde çalışmaya başladı. 1919' da İngilizler tarafından Malta 'ya sürüldü. 1923'te Ahmet Şükrü (Esmer) ve Enis Tahsin (Til) ile birlikte Vatan gazetesini kurdu. 1925-1940 arasında basın dışı işlerle uğraştıktan sonra 1940'ta tekrar Vatan gazetesini çıkarmaya başladı ve 1960'a kadar gazetenin başyazarlığını üstlendi. 1959'da Vatan'da. yayımlanan bir yazısı nedeniyle 15 ay hapse mahkûm oldu. Mahkûmiyeti bitince gazetesini Hür Vatan adıyla yeniden yayımladı. Anıları başta olmak üzere Yalman'ın birçok kitabı bulunmaktadır. II:71a,III:377a,VI:380c,VII:202b,359a. Yalman, Rıfat VII:202b. Yalman, Tunç VII:9b, I46b. Yalnız Servi VII: 500a. Yalnız Servi Camii V:70a. Yalova IL225b, 312c, IV:35c. ilgili madde: Yalova İlçesi VII:422b Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Fidanlığı Yalova AtatürkKöşkleri m«d. VII:422a. Yalova Devlet Hastanesi 1984'te hizmete girmiş tam teşekküllü bir bölge hastanesidir. Çocuk hastalıkları, genel cerrahi, göğüs hastalıkları, göz hastalıkları, iç hastalıkları, kadın hastalıkları ve doğum, kulak-burun-boğaz, nöroloji, ortopedi ve üroloji servislerinde toplam 100 yatağı vardır. Yalova İlçesi mad. VU:422b, IV:36a, 138a, 138b, VII:422a, 501c. ilgili maddeler: Çınarcık II:500c Termal Oteli VII:253c Yalova Atatürk Köşkleri VII:422a Yalova İlkokullardaki Yoksul Çocuklara Yardım Cemiyeti 24 Ocak 1947' de, Yalova'daki ilkokullarda okuyan yoksul öğrencilere yardım amacıyla, diğer ilçelerdeki aynı adlı benzerleri gibi CHP tarafından kurdurulmuş yardım derneği. Merkezi Yalova CHP bi-nasındaydı. Yalova Kaplıcaları L152c, VII:425a. Yalova Öğretmen Evi VI:191c. Yalova Vapuru Şehir Hatları İşletmesi yolcu vapuru. 1948'de, Hollanda'da, Ams- Yalova'yı Onarma 472 473
Yavuzselim terdam'da Verschure & Co's Scheeps tezgâhlarında buharlı yolcu vapuru olarak yapıldı. 561 grostonluktu. Uzunluğu 54,4 m, genişliği 11 m, sukesimi 3,3 m idi. Aynı tersanenin yapımı, her biri 340 beygirgücünde 2 adet tripil buhar makinesi vardı. Çift uskurlu olup saatte 13 mil hız yapıyordu. 1.150 yolcu alabiliyordu. 5 eşi daha vardı. II. Dünya Savaşı'nın ertesinde gelen bu 6 vapurun arasında en uzun ömürlüsü oldu. Kömürle ısıtılan kazanları bir süre sonra akaryakıtla ısıtılır duruma getirildi. 1992'de kadro dışı bırakıldı. 1994 sonunda sembolik bir fiyatla Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na satıldı. Yalova'yı Onarma ve Güzelleştirme Derneği 27 Haziran 1945'te, Yalova' yi tanıtmak, ilçeye rağbeti artırmak, tarihi eserleri korumak, yol yapmak ve güzelleştirmek amacıyla kurulmuş dernek. Yaltırık, Faik (1930, Ereğli/Zonguldak) istanbul Üniversitesi Orman Fakültesi öğretim üyesi. 1952'de Orman Fakültesi'ni bitirdi. Aynı fakültede profesör oldu. Edinburgh'da hazırlanmış olan Flora ofTurkey adlı 10 ciltlik eser için Türkiye'nin önemli odunsu cins ve türlerinin revizyonunu yaptı; birçok yeni tür buldu ve isimlendirdi. İstanbul' un yeşil örtüsü (flora ve vejetasyonu) üzerinde Belgrad Ortnam Florası (ist., 1966), İstanbul Adalarının Doğal ve Egzotik Bitkileri (.ist., 1993, "istanbul Park, Bahçe ve Korularındaki Egzotik Ağaç ve Çalı Türlerinin Envanteri" (1994, TÜBiTAK Projesi, basıma hazır) gibi bilimsel incelemelerde bulundu. Yaltkaya, Ömer Refik III:318a. Yaltkaya, Şerefeddin IV:2a. Yalvaç, Ö. Lütfi IL220b. Yamacı, Ahmet VI:295c. Yamaç Tepe I:150c. Yamalı Hamamı Beyoğlu Ilçesi'nde, Tophane'de, Meclis-i Mebusan Caddesi üzerinde, Karabaş Camii'nin önünde bulunuyordu. "Kemal Hamamı" da demlen bu hamam II. Bayezid döneminde (1481-1512) kızı Hatice Sultan tarafından yaptırılmıştır. Evliya Çelebi yapının çift taraflı bir hamam olduğunu yazmaktadır. 1958'de caddenin genişletilmesi sırasında yıktırılmıştır. Yaman, Hüsnü (1890, Gördes - ?, ?) idareci ve siyaset adamı. Mülkiye Mekte-bi'ni bitirdi. İktisat vekâleti müfettişliği, teftiş ve murakebe daire başkanlığı, orman umum müdürlüğü ve ziraat vekâleti müsteşarlığı yaptı. 9. dönemde (1950-1954) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Yamanoğlu, İsmet (Tahtabacak) VII:376a. Yamut, Nuri (1890, Selanik -1961, istanbul) Asker. Kara Harp Okulu'nu ve Harp Akademisi'ni bitirdi. Orgeneralliğe yükseldi ve Genel Kurmay baş- kanlığı yaptı. 10. ve 11. dönem (1954-1960) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. V:372b.
ILlla.
Yangın Destanları mad. VII:425c, III:4la.
ilgili maddeler: Tulumbacılık VII:301c Yangınlar VII:426c Yangın Kantosu İstanbul yangınlarından esinlenerek yazılıp bestelenen ve Direklerarası'ndaki Ferah Tiyatrosu'n-da sahnelenen meşhur kantoydu. Bunu Şamram Hanım söyler ve oynardı. Şamram Hanım kanto için sahneye geldiğinde kırmızı ışıklar yakılır, o da kırmızı giysili olarak ellerindeki zillerle şıngır şıngır üç kez sahneyi dolanır göbek atarak Yangın var yan-gır var / Ben yanıyorum / Yetişin a dostlar/ Tutuşuyorum kantosunu söyler, seyircileri çılgına çevirirdi. Ferah Tiyatrosu'nun yanması üzerine halk, kanto ile bu yangın arasındaki ilgiyi türlü yorumlar ve dedikodularla yıllarca konuşmuştur. Yangın Köşkü (Beyazıt) II:37b. Yangıncılar 1826'da Yeniçeri Ocağı kaldırılınca bu ocağın bir örgütü olan Tulumbacı Ocağı da dağılmış oldu. Ancak çok geçmeden çıkan Hocapaşa yangını, ivedilikle yeni bir örgüt kurulmasını gerektirdi. Mahalle gençlerinden her semt için birer tulumba örgütü oluşturuldu ve bunlara "yangıncı" denildi. 1839'da Abdülmecid'in tahta çıkışından sonra yine tulumbacı deyimi kullanılmaya başladı. Yangınlar mad. VII:426c, I:24b, 34a, 34b, 34c, 94b, 109c, ille, 112a, 112c, 113a, 119c, 195a, 198c, 431a, 433a, 437a, 542b, 542a, II:9c, 190a, 217a, 219a, 263c, 293a, 312a, III:74c, IV:333a, 536a, VII:5b, 89a, 279c, 297a, 425c. ilgili maddeler: Alemdar Olayı L 185a Balat II: 10a Beyazıt Yangın Kulesi II: 190a Cibali II:428a Köşklüler V:98b Nika Ayaklanması VI:74b Tulumbacılık Vü:301c Yangın Destanları VTI:425c Yavuzselim VII:447a Yanık Saraylar I:198c.
VI:437b.
Yapı Merkezi Konsorsiyumu (ASEA) IV:70b. Yapı Meslek Lisesi mad, VII: 439a. Yapı Usta Okulu bak. Yapı Meslek Lisesi Yapı ve Kredi Bankası V:75a. Yaprak IV:4l3c. Yarar, Kemal VI:468b. Yarar, Selahattin VI:468b. Yarar, Yusuf VI:468b. Yarasa, Süreyya VII:528c. Yardımcı, Celal (1911, Doğubeyazıt -1986, İstanbul) Hukukçu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. 9-11. dönem (1950-1960) Ağrı milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Devlet, milli eğitim ve adalet bakanlığı görevlerinde bulundu. 27 Mayıs 1960' tan sonra Yassıada'da yargılandı ve müebbet hapse mahkûm oldu. 16. dönem (1977-1980) İstanbul milletvekili seçilerek tekrar parlamentoya girdi. V:481a.
Yardımcı, Mehmet (1915, Doğubeyazıt -1992, Ankara) Hekim. Tıp Fakültesi'ni bitirdi; profesör oldu. 13. dönem (1965-1969) ve 14. dönem (1969-1973) İstan- bul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.
III:524b, V:159a. ilgili madde: Yazı Öncesi Çağlar VII:450a Yarımca Baba Tekkesi II: 135b, 136b, VTI:2l4c. Yasakçı V:119c.
zulmakta olan doğayı, kirlenen denizi, yasadışı çevrilen işleri vb anlatır). ll:448c, IV: 145a, 232c, V:406a.
Yüklə 13,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|