A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Camili Han

92

93

Celeb Hacı Mehmed Ağa

Yeraltı Camii VII:502a Yıldız Camii VII:5l4a Yusuf Şücaüddin Camii VII:538a Yuşa Mescidi ve Tekkesi VII:538b Zal Mahmud Paşa Külliyesi VII:542a Zeyneb Sultan Camii ve Sıbyan Mektebi VII:550b Zeyrek Kilise Camii VII:555a Zihni Paşa Camii VII:559b Zühdî Paşa Camii VTI:567c CamiU Han IV:426b.

Camlı Köşk Kış mevsiminde bahçe keyfi sürmek için düşünülmüş, cepheleri boydan boya camlı, üstü de camdan veya hafif çatılı bahçe odaları. Kürk, hırka giyilerek bazen mangal da götürülerek birkaç saat oturulur, evin sıkıcı havasından kurtulunurdu.

V:5b.

Canip, Maxime du III:329c, 375a. Campanaki (Mimar) III:498a. Can, Ayten IV:357b. Can, Enise V:531a, VII:137c. Can, Halil II:559b. Canard, M. IV:221c. Canaydın, Ahmed Nuri V:530c. Canbazhane mad. IL382c, 1:35 1 c,

Canberk, Eray (1940, İstanbul) Şair. İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde bir süre okudu. İlk şiirini Yelken dergisinde yayımladı. Şiirlerini Kuytu Sular '(1969) , Sevda Türküleri (\9S2~), Yüreğin Bur-kulduğu Zaman (1983) adlı kitaplarda topladı.

Canbolat, Nuriye IV:354b.

Candan, Artaki (1885, Selanik - 1948, İstanbul) Ermeni asıllı besteci ve kanuni. Terziyan soyadını bırakıp Candan soyadını aldı. Mekteb-i Tıbbi-ye'deki öğrenimini yarıda bırakarak piyasada kanun çalmaya başladı. Sazına hâkim, tavrı ve üslubu güzel bir kanuni olarak büyük ün kazandı. Belediye Konservatuvarı İcra Heyeti'nde çaldı. Sahibinin Sesi plak şirketinin musiki müdürü olarak sayısız eserin plağa alınmasını sağladı. "Koklasam saçlarını", "Ruhumda bahar açtı", "Son hatıra" güfteli şarkıları dillerden düşmedi; plakları satış rekorları kırdı.

III:260c, IV:519b, VL496c. Candan, Hayrunissa IV:356a. Candemir, Hayri Ragıp VII:376a. Canegrati, Luigia IV:303c.

Canfeda Baba Tekkesi Beyoğlu İlçe-si'nde, Fındıklı'da, Meclis-i Mebusan Caddesi ile Canfeda Çıkmazı'nın kavşağında yer aldığı anlaşılan bu tekkeden geriye, iki mezarı içeren küçük bir hazire dışında hiçbir şey intikal etmemiştir. İnşa tarihi tespit edilemeyen

tekkeye adını vermiş olan Canfeda Baha'nın şahidesinde vefat tarihi 12007 1785-86 olarak geçer. Diğer mezar ise Attar Hacı Süleyman'ın annesi Fatma Hatun'a (ö. 1794) aittir. II. Mahmud'un kızlarından Saliha Sultanin 1249/1834' teki düğününe davetli Halvetî şeyhleri arasında "Fındıklı'da Canfeda Tekkesi şeyhi Zakir Hafız Efendi"nin adı verilmekte 1256/1840 tarihli Âsitane' de pazar günü ayin icra edilen tekkelerin listesinde "Nakşîbendiyye'den Canfeda Tekkesi der Kabataş-arsadır" kaydı bulunmakta, daha sonraki tekke listelerinde adına rastlanmamaktadır.

Canfeda Kadın mad. II:383b, VI: 96a. İlgili maddeler:

Canfeda Kadın Çeşmesi II:383c Canfeda Kadın Mescidi II: 384a

Canfeda Kadın Çeşmesi mad. II:383c.

Canfeda Kadın Hamamı Beykoz İlçe-si'nde Akbaba Köyü'ndeki Canfeda Kadın Camii'nin bir parçası olarak III. Murad döneminde (1574-1595) sarayda nüfuzlu bir kethüda olan Canfeda Saliha Kadın tarafından yaptırılmıştır. Şimdi sıcaklık kısmının kalıntıları görülebilen bu küçük hamamdan Evliya Çelebi "çift taraflıdır", Akbaba Kö-yü'nden de "hamamlı mamur bir köydür" diye bahsetmektedir.

Canfeda Kadın Mescidi (Beykoz) mad. II:384a, 1:1 54a.

Canfeda Kadın Mescidi Fatih İlçesi'nde, Karagümrük'te, Canfeda Camii Soka-ğı'nda, Nureddin Cerrahî Tekkesi'nin yanındadır. Kâhya Kadın veya Kethüda Kadın isimleri ile de tanınan caminin banisi Harem Kethüdası Canfeda Saliha Hatun'dur. 992/1584'te yapılmış, pek çok tamirlerle günümüze ulaşmış olan yapı son onarımlarını 1982 ve 1985 yıllarında görmüştür. Bu onarımlarda tek şerefeli, ince gövdeli minaresi yapılarak beden duvarları yükseltilmiş, içi ve dışı yenilenmiş, mihrap duvarı Kütahya çinileri ile bezenmiş, yeni bir ahşap minber koyulmuştur. Duvarlarında kesme taş ve tuğla almaşık olarak kullanılmıştır. Ahşap çatısının üzeri kiremit kaplıdır. Avlusunda şadırvan ve abdest muslukları bulunmaktadır.

II:383c, 414a. Cange, Charlesdu I:2l6c, II:298c, V:60c.

Cankurtaran Eminönü İlçesi'nde, Top-kapı Sarayı'm çevreleyen Sur-ı Sulta-ni'nin hemen güneyindeki Ahırkapı ile Kumkapı arasındaki semt. Adı, Boğaziçi girişinde kazaya uğrayan teknelerdeki denizcileri ve yolcuları kurtarmak için kurulan cankurtaran (tahlisiye) istasyonlarından birisinin burada yer almasından gelmektedir. Cankurtaran Mahallesi'nin nüfusu (1990) 2.727'dir.

, 104a, VII:294c. İlgili maddeler:

Büyük Saray II:346b Hodegetria Manastırı ve Ayazması IV:82a

İshak Paşa Camii IV:197b İshak Paşa Hamamı IV:197c Nea Ekklesia VL57c Topoi VIL294c

Cankurtaran Gençlik Kulübü Adını taşıdığı semtin spor kulübü. Nevzat Üs-tünsoy, Safvet İlbayı, Tevfik Gencel ve arkadaşları tarafından 1953'te kuruldu. Forma renkleri lacivert-beyaz-dır. Kısa sürede gösterdiği başarılarla futbolda 3. lige kadar çıktı. Futbol dışında halter ve boks branşlarında da faaliyet göstermiş ancak pek başarılı olamamıştır.

Cankurtaran Mescidi LlOlb. Cankurtaran Öğretmen Evi VI:191b. Canlı, Fikret VI:468b.

Canning, Stratford Redcliffe de I:47b, IV:112c, 175a, 565c.

Cano, Atanasios V:4la. Canonica, Pietro II:217c. İlgili madde: Cumhuriyet Anıtı II:444c

Cansever, Edip mad. IL384c, 448b, IV: 145a, V:406a.

Cansever, Fahrettin (1930, İstanbul) Futbolcu. Beykoz takımından yetişti. 1949-1955 arasında Beşiktaş'ta oynadı. Daha sonra futbolu Ankara'da Şe-kerhilal ve İstanbul'da Karagümrük takımlarında sürdürdü. 5 kez milli oldu. Futbolu bıraktıktan sonra antrenörlük yaptı.

Cansever, Turgut (1921, Antalya) Mi-' mar. İstanbul Güzel Sanatlar Akade-misi'ni bitirdi. Aynı akademide öğretim üyesi, İstanbul ve Ankara belediyeleri ile İmar ve İskân Bakanlığı'n-da danışman olarak çalıştı. Ağa Han mimarlık ödülü büyük jürisinde ve Avrupa Konseyi Türk delagasyonun-da üyelik yaptı. 1980'de Ahmet Erte-gün'ün evinin yenilenmesi ve Ankara Türk Tarih Kurumu binası ile 1992'de de Demir Konutları ile Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü aldı. Ayrıca Büyüka-da Anadolu Kulübü, İstanbul Beyazıt Meydanı düzenlemesi ve Diyarbakır Koleji gibi çalışmalarıyla çeşitli uluslararası ödüller kazandı.

II:187c, 453a, V:390a, 494a. Cantemir, Constantin IV:4l8a Cantürk, Hüsnü III:331a. Canzuch, Francois IV: 173a. Canzuch, Joseph IV: 173a. Canzuch, Noel III:128b. İlgili madde:

İngiliz Eczanesi IV: 173a

Capitol L188b, II:439c, 454c, 477a, VII:9b, 347a.

Caprice Lokantası L249c.

Caracalla II:439c, VL529a.

Caraffe, Armand Charles mad. II:385a.

Carakayt Basımevi IIL183b.

Caranza, Ernest de (19. yy) Fransız fotoğrafçı. Societe Française de Photog-raphie üyesi olan Caranza, 1852'de İstanbul'a geldi. Anadolu'yu da gezerek, calotype tekniği ile çok sayıda fotoğraf çekti. Bunlardan 55 adedi ile hazırladığı albümü saraya takdim etti. Bu davranışı ve fotoğraflarındaki kalite nedeniyle kendisine "Sultan fotoğrafçısı" unvanı verildi. Konulan arasında Taksim Kışlası, Topkapı Sarayı, köşkler, İstanbul'un değişik görüntüleri vardı.

III:329c, IV:445a. Caratheodory, Constantine IV:462b.

Carbognano, Cosimo Comidas de

bak. Kömürciyan, Kosmas Komitas

Carceres IV:76c. Cariye mad. ü:385a, III:201a. Cariyeler Dairesi VII:288a. Cariyeler Hastanesi IV:13c. Carlmann et Blumberg II:297c, 298a. Carreri, Gemelli 111:31 la.

Cart Beyim Mizah dergisi. 1911'de yayımlandı. Müdürü Ahmed Reşad'dı.

Carter, Alan III:45c.

Caryan, F. III:183b.

Casa d'Italia bak. İtalya Evi

Caseneuve, Bernard Marius IV:159b.

Cassas, Louis-François mad. II:386b, 427a, 427b, IV:66b.

Cassius, Dion II:258a.

Castagneres, Pierre-Antoine de

IV:4l8c.

Castellan, Antoine-Laurent mad. IL386c, III:420b, IV:66b.

Caston, Vicomte Alfred de VI:321c. Castro, Marcel V:276c. Castrum Sanctae Crucis II: 408a. Cav, Cavit II:246a.

Cavid Ağa Camii ve Tekkesi Beşiktaş İlçesi'nde, Ortaköy'de, Osmanlı döneminde Küçük Ayazma adıyla tanınan mevkide bulunmaktaydı. Boğaziçi Köprüsü çevre yollarının yapımı sırasında, 1970'li yılların başında yıktırılan bu bina II. Abdülhamid'in musahible-rinden Cavid Ağa tarafından yaptırılmıştır. Kagir duvarlı, ahşap çatılı bir yapı olduğu, minaresinin pencereli bir şerefe ile donatıldığı bilinmektedir. B. Turnalı ile E. Yücel, İstanbul tekkelerinin dökümünü içeren kaynaklarda adı geçmeyen bu tesisin aynı zamanda bir Nakşibendî tekkesi olarak faaliyet gösterdiğini, Eyüp'teki Baba Haydar Tekkesi postnişini Hafız Mehmed Murad Efendi'nin 1920'lerde

bu cami-tekkenin imaret ve meşihat görevlerini üstlendiğini tespit etmişlerdir. Cavid Ağa'nın ayrıca burada bir de mektep yaptırdığı anlaşılmaktadır.

Cavit Bey V:308a, VL380c, 536b.

Cavkaytar, Yücel (1948, İstanbul -1967, Stockholm) Okçu. Ok sporuna, semti olan Kulaksız'da (Kasımpaşa) Ok-spor Kulübü'nde başladı. Kısa zamanda büyük varlık gösterdi. 14 yaşındayken okçuluk milli takımına alındı. 1962'de Avrupa gençler şampiyonluğunu kazandı. Ertesi yıl hastalanıp önemli bir ameliyat geçirdi. Ancak iyileşip spor sahalarına tekrar dönmesi mümkün olamadı. Tedavi için ailesi tarafından İsveç'e götürüldü. Orada kan kanserinden öldü.

Cayol, Henry V:309c.

Caz mad. II:387a.

Caz Kulüpleri IV:l44a.

Cazını Dede (ö. 1875) V:421c.

Cebe Ali Bey mad. II:389b, V:329c,

VII:496a. ilgili madde: Cibali II:428a

Cebeci Hanı mad. IL389c.

Cebeci Mahallesi Gaziosmanpaşa ilçe merkezinde yer alır. Sultan Çiftliği, Malkoçoğlu, Habibler, Gazi, Ellinci Yıl mahalleleri ve Esenler İlçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 13.660'tır.

Cebeci Ocağı mad. II:390a, I:190c, II:389b, IV:432c.

İlgili madde-.

Cebehane II:390c

Cebeciköy Kemeri bak. Güzelcekemer Cebehane mad. II:390c, I:325c, 345c. Cebehane Meydanı II:43c, 44c, 390c. Cebehane Odaları II:123b. Cebeköy Deresi II:154a.

Cebesoy, Ali Fuat (1882, İstanbul - 1968, İstanbul) Asker. Kara Harp Okulu'nu ve Harp Akademisi'ni bitirdi. Korgeneral oldu. Kurtuluş Savaşı'nda batı cephesi komutanlığı ve Moskova büyükelçiliği yaptı. TBMM başkanlığına (1948-1948) seçildi. 10. (1954-1957) ve 11. dönem (1957-1960) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.

III:436c. Ced, Necib V:234a.

Cedid Abdürrahim Efendi Medresesi

mad. IL391a.

Cedid Ali Paşa Medresesi mad. IL391c.

Cedid Altın İstanbul'da, 1696'da II. Mustafa'nın adına kesilen 300 akçe değerinde altın paraydı. Dinar-ı cedid de denmişti. Bu yeni paranın basılmasındaki başlıca gerekçe, önceki İstanbul altınlarının ayarca yüksek olması nedeniyle tüccarlar tarafından toplanıp Mısır'a götürülmesi, orada daha düşük ayarlı "şerifi" altınları ile

değiştirilmesi işlemini önlemekti. Cedid altınının önceki tüm altınlardan farkı tuğralı olmasıydı. II. Mahmud adına 1818'de basılan altınlara da "cedid rumi" ve "cedid altını" denmişti.

Cedid Beşir Ağa Medresesi Bozdoğan Kemeri yakınında bulunuyordu. I. Mahmud'un hazinedarı Beşir Ağa tarafından 18. yyin ortasında inşa ettirilmiştir. Küçük ölçüde, ikisi bir kişilik, biri iki kişilik üç hücresi, geniş bir avlusu, çamaşırhane, gusülhane ve helası bulunan, bir medreseydi.

Cedid Hacı Dede Tekkesi Üsküdar İlçesi'nde, İnadiye-Tunusbağı arasında, Tavaşi Hasan Ağa Mahallesi'nde bulunan bu tekke, 16. yyin sonlarına ait Bali Çavuş Mescidi'ne, "Cedid Hacı Dede" lakaplı, muhtemelen Kadirî tarikatına bağlı bir şeyhin meşihat koydurması sonucunda tesis edilmiştir. Kuruluş tarihi tespit edilemeyen tekkenin adı BOA'da bulunan 1199/1784 tarihli bir belgede geçmekte ve burada tekkenin söz konusu mescidin içinde faaliyet gösterdiği belirtilmektedir. 19. yy'a ve 20. yyin ilk çeyreğine ait belgelerde burası, ayin günü pazar olan bir Kadirî tekkesi olarak kayıtlıdır. Dahiliye Nezareti'nin R. 13017 1885-86 tarihli istatistik cetvelinde tekkede ikâmet edenlerin adedinin belirtildiği sütun boş bırakılmıştır. İ. H. Konyalı, Cumhuriyet döneminin başlarında harap durumda olduğu tespit edilen mescit-tekkenin 1941'de tamamen ortadan kalkmış bulunduğunu bildirir.

Cedid İslambol İstanbul'un adını taşıyan ve 1715'te III. Ahmedin adına basılan altın para. Bunun bir yüzünde tuğra, diğer yüzünde ise "duribe fi İslambol" yazısı vardı. Bu paraya "sikke-i cedid-i zer-i İslambol" da denmekteydi.

Cedid Mehmed Efendi Medresesi

mad. II:392c, III:437a, VILöSc, 317c.

Cedid Zer-i Mahbub III. Mustafa döneminde (1757-1774) İstanbul'da basılan altın para. Halk arasında kısaca "zer-i mahbub", "mahbub altını" da denmekteydi.

Cedulini, Pietro V:205a. Cedvel-i Sim IV:384b.

Ceht Aylık siyasi, iktisadi, edebi dergi. 1910?-1914? arasında yayımlandı. Kurucusu Abdullah Cevdet'ti.

Celal (Sakallı) mad. VI:420c, III:515b. Celal Muhtar IV:334b. Celal Sahir L72b, IV:345b.

Celaleddin Efendi (ö. 1842) V:70c, VILlllb.

Celaleddin Ergun Çelebi (ö. 1373) V:423a.

Celali İsyanları V:9a.

Celeb Hacı Mehmed Ağa Medresesi

Fatih İlçesi'nde, Fatih Külliyesi'nin yakınında, Tetimmeler Caddesi, Keres-

Celeb Taifesi

94

95 Cemiyet-i Matbuat-ı Osmaniye

teciler Sokağı ve Testereciler Sokağı arasında bulunuyordu. Banisi Kalkan-delenli Celeb Hacı Mehmed Ağa'dır. Dört hücresi fevkani olmak üzere on beş hücresi olan bu medrese ve müştemilatından hiçbir iz kalmamıştır.

VI:4l9b.

Celeb Taifesi Trakya ve Rumeli ile Anadolu'dan küçükbaş ve büyükbaş hayvan toplayıp İstanbul'a getiren toptancılar. Celeb-keşan, koyun tüccarları da denen bu kesimin, kendi aralarında, anlaşarak hayvan sevkıyatını durdumıaları veya azaltmaları İstanbul' da et sıkıntısına neden olurdu. İstanbullular, özellikle de saray halkı arasında ise "celeb" sözcüğü "hayvan" anlamında, aşağılayıcı bir söz olarak kullanılırdı.

Celepoğlu, Kosta I:4l3a.

Cellat Çeşmesi bak. Siyaset Çeşmesi

Cellat Mezarlığı II:394b.

Cellatlar mad. II:393b. İlgili madde: Ali (Kara) I:189b

Celvetîlik mad. JI:394b, I:13b, 43c, II:104c, 111:420, 531a, 533c, IV:15b, 49a, 367c, 372c, 506b, V:l49b, 384b, VI:l63c, 394c, 492a, 492c, VII:236b, 330a, 4l4c, 477b.

İlgili maddeler: Aziz Mahmud Hüdaî I:505b Bayramîlik II:104b Halvetîlik III:533b Tarikatlar VII:213a Cem (Mizah dergisi) mad. II:397c.

Cem, Cemil (1882, İstanbul -1950, İstanbul) Karikatürcü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi ve Paris' te siyasal bilimler eğitimi gördü. Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde dışişleri görevlisi olarak çalıştı. 1910-1912 ve 1927-1928 arasında Cem adlı mizah dergisini çıkardı. 1914-1918 arasında Sanayi-i Nefise Mektebi müdürlüğü görevini üstlendi. "Üstat Cem" diye anılan ve karikatürlerinin alt yazılarında gösterdiği mizah ustalığıyla tanınan sanatçının, Cem adlı II. Abdül-hamid'in 20 karikatüründen oluşan bir albümü vardır.

Cem, Cemil Cahit (1909, İstanbul -1958, İstanbul) Gazeteci, yazar, çevirmen. Freiburg Üniversitesi'nde okudu. Türkiye'ye döndüğünde Resimli Mecmuada çalışmaya başladı (1926). Resimli Ay, Resimli Hikâye, Büyük Gazete, Tan ile çeşitli dergi ve gazetelerde çalıştı. Uzun süre Türkiye Ya-yınevi'nin yazı işleri yönetmenliğini üstlendi. İstanbul Radyosu'nda yaptığı konuşmalarıyla zamanının hoşsohbet ve nüktedan bir kişisi olarak tanındı. Birçok roman ve öykü kitabının yanında, Pardayanlaradlı 10 ciltlik çevirisi vardır.

Cem, İsmail (1940, İstanbul) Gazeteci, siyaset adamı. Lozan Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde çalıştı. TRT genel müdürlüğüne getirildi (1974); Milliyetçi Cephe döneminde görevden alındı. Kurucuları arasında yer aldığı Politika gazetesinde başyazarlık yaptı. 1983'ten sonra Sosyal Demokrat Halkçı Parti'de görev aldı. 18. dönem (1987-1991) ve 19. dönemde (1991-) İstanbul milletvekili seçildi.

III:44c, V:464c.

Cem, Mehmed Cemil II:71a. ilgili madde:

Cem II:397b Cem Sultan (Şehzade) IL84a, V:330b.

Cemaat Tanzimat'ın ilanına kadar, İstanbul'daki esnaf sınıflarına "cemaat" denildiği gibi kapıkulu ocaklarında bölüklere "cemaat ortalan", sarayda ise belirli hizmetleri yürüten personele yine "cemaat" denmekteydi. Tanzimat'ı izleyen dönemlerde ise varlıkları, dinsel ve kültürel hukukları tanınıp güvence altına alınan azınlıklara, İstanbul'daki Rum, Ermeni, Bulgar vb topluluklara "Rum cemaati", "Ermeni cemaati" denmeye başlandı.

Cemaat-i Mimaran-ı Hassa IV:12c.

Cemal (Hacı) IV:346a. Cemal (Tek Kollu) VL259a.

Cemal Bey (Eyüplü) (1836, İstanbul -1898, İstanbul) Ressam. 1858'de Mü-hendishane-i Berr-i Hümayun'u bitirdi. 1883-1888 arasında askeri rüştiyelerde ve Mühendishane'nin resim bölümünde dersler verdi; pek çok genç yeteneğin yetişmesine katkıda bulundu.

Cemal Bey (Tanburi) V:45b, VI:187b.

Cemal Dede (ö. 1899) V:81c.

Cemal Efendi (Şeyh Kasımpaşalı) bak.

Cemaleddin Efendi (ö. 1937). Cemal, Hasan VL381a. Cemal Nadir Sokağı I:64b. Cemal Özgen Topluluğu VI:296a Cemal Paşa II:513a. Cemal Paşa (Bahriye Nazırı) II:222a.

' Cemal Paşa (1872, Midilli - 1922, Tiflis) Asker ve devlet adamı. İttihad ve Te-rakki'nin askeri kanadının örgütlenmesinde önemli rol oynadı. II. Meş-rutiyet'in ilanından sonra heyet-i merkeziye üyeliğine seçildi. Balkan savaşlarına katıldı. 1913'teki Babıâli Baskı-nı'ndan sonra İstanbul muhafızı olarak muhalefeti sindirdi. Askeri görevlerinin yanısıra nafıa ve bahriye nazırlıklarında bulundu. I. Dünya Savaşı sırasında Filistin cephesinde 4. Ordu komutanlığı yaptı. Aldığı sert önlemler Araplar arasında hoşnutsuzluğun gelişmesinde önemli bir etken oldu. Yenilgiden sonra yurtdışına kaçtı ve Enver Paşa'yla birlikte Asya'da yeni bir hareket başlatmaya çalıştı. Kurtuluş Sa-

vaşı'na katılmak üzere Anadolu'ya dönmeye hazırlanırken Tiflis'te Ermeni komitacılarca öldürüldü. II:365a, IV:334c, V:353b.

Cemal Paşa (Mersinli) (1873, Mersin -1941, İstanbul) Asker ve devlet adamı. I. Dünya Savaşı'nda kolordu ve ordu komutanlığında bulundu. Ali Rıza Paşa hükümetinde harbiye nazırlığı yaptı. Anadolu'daki hareketi destekledi. Son Osmanlı Meclis-i Mebu-sam'nda yer aldı ve Malta'ya sürgün edildi. 1921'de serbest bırakıldıktan sonra Ankara'ya giderek TBMM'ye katıldı.

VI:20b.

Cemal Reşit Rey Konser Salonu mad. IL397c, III:46c, 550b.

Cemal Sahir bak. Kehlibağcıoğlu, Cemal Sahir

CemalSüreya(1931, Erzincan -1990, İstanbul) Şair, yazar. Soyadı Seber'dir. Haydarpaşa Lisesi'ni ve Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni bitirdi. Maliye müfettişliği yaptı. Şiirlerini Mülkiye, Yedi Tepe, Evrim, Pazar Postası, Türk Dili, Düşün vb dergilerde yayımladı. Papirüs dergisini çıkardı. Turgut Uyar ve Edip Cansever'le birlikte şiirde İkinci Yeni akımının başlatıcılarmdan oldu. Çeşitli gazetelerde Osman Mazlum imzasıyla yazılar yayımladı. Kişinin nesnel ortamını, yaşanılan çağı ironik bir dille şiire yansıtır. Şakayı içeren bir üslubu ve İkinci Yeni'den toplumsal gerçekçiliğe dönük bir şiire sahiptir. Son yıllarında toplumcu politik uğraşlara daha aktif bir şekilde katılmış olan Cemal Süreya, Yedi Tepe 1958 Şiir Armağanı'm, Türk Dil Kurumu 1965 Şiir Ödülü'nü kazanmıştır. Başlıca eserleri şöyle sıralanabilir: Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Şapkam Dolu Çiçekle (denemeler, 1976), Günübirlik (denemeler, 1982), Güz Bitiği (1988), Sıcak Nal (1988), Onüç Günün Mektupları (anılar, 1990). Cemal Süreya'nın siyasi ya da edebi kitap çevirileri de bulunmaktadır. Son kitabı Yürek ki Paramparça (çeviri şiirler, 1995) adını taşımaktadır.

IV:340c.

Cemaleddin Afganî (ö. 1897) II:560a, IV:191a.

Cemaleddin Aksarayî (ö 1388) II:398a.

Cemaleddin Efendi (Halidzade) (1848, İstanbul - 1917, Kahire) Şeyhülislam. Gelenbevî İsmail Efendi'nin torunu, Kazasker Halid Efendi'nin oğludur. İlmiye aşamalarım geçtikten sonra 1891' de şeyhülislam oldu. On yedi yıl bu görevi sürdürdükten sonra 1908'de istifa etti. Ağustos 1908-Şubat 1909 arasında Kâmil Paşa kabinesinde, Temmuz 1912-Ekim 1912 arasında Gazi Muhtar Paşa kabinesinde, Ekim 1912-Ocak 1913 arasında gene Kâmil Paşa kabinesinde olmak üzere üç kez

daha bu göreve getirildi. Babıâli Bas-kım'nın (23 Ocak 1913) ardından Mısır'a gitmek zorunda kaldı. Mezarı Edirnekapı Şehitliği'ndedir.

II:364b, 419a, III:390c, VII:296a. Cemaleddin Efendi (1870, İstanbul -1937, İstanbul) Bestekâr. Kasımpa-şa'daki Küçük Piyale Camii'nin imamı Abdülkadir Efendi'nin oğludur. 1891' de hafız oldu. 1892 başlarında Küçük Piyale Camii imamlığına getirildi. Tekkelerde zakirbaşılık yaptı. Zekâi Dede ve Yeniköylü Hasan Sabri Dede başta olmak üzere döneminin üstatlarından dini müzik dersleri aldı. Saadettin Kaynak, Kemal Batanay, Sadi Hoş-ses gibi sanatçıların yetişmesine katkıda bulundu.

VII:189c Cemaleddin Efendi (Tıbbiye-i Şahane

Nazırı) V:376b. Cemaleddin Efendi Sahilsarayı

III:294b.

Cemaleddin Halveti (ö. 1494, Şeyh) mad. IL398a, III:533c, V:37a, VL5ö7c, VILlOSc, 107c, 121b, 121b, 2l4c, 537b, 553a.

İlgili madde: Halvetîlik III:533b