A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Şan, Ömer VI:296a.

Şan Sinema ve Tiyatrosu II:l43a, 388c, III:44c, 45c.

Şant Basımevi III: 183a.

Şanuvar II:58a.

Şaplı, Şamil Osman II:l67c.

Şapolyo, Behnan V:l69b.

Şark (Gazete) VL4l8c.

Şark Aynalı Pasajı bak. Şark Pasajı

Şark Birahanesi L249c.

Şark Demiryolları II:51a, III:21c.

Şark Deri Fabrikası III:13c.

Şark Ekspresi mad. VII:135c, 304b.

Şark Han II:300c.

Şark Kahvesi mad. VII: 137a, II:450c, V:127a.

Şark Merkez Ecza Deposu I:374c.

Şark Musiki Cemiyeti mad. WL-137c,

IL459a, III:546c, V:4lOb, VL496c. Şark Musiki Heyeti III:260b.

Şark Operet Heyeti Muhlis Sabahattin Ezgi tarafından 1927-1928 sezonunda kuruldu, ancak aynı sezon kapandı. "Gençlik Aşısı" adlı opereti ve eski operetleri sahneye koymuşlardı. Oyuncuları arasında Cemal Sahir Kehlibağ-cıoğlu ve Muammer Karaca da vardı.

Şark Pasajı Beyoğlu'nda, ana girişi İstiklal Caddesi üzerinde olan, Asmalımes-cit ve Gönül sokakları arasında yer alan pasaj. 1840'larda yapılmış, çeşitli defalar onarımdan geçmiştir. Lebon Pastanesi'nin bir dönem buranın girişinde bulunmasından dolayı, Lebon Pasajı adıyla da anılır. Lebon'un yerine daha sonra 1940'larda Avadis Onan-

yan'ın açtığı Markiz Pastanesi yerleşmiştir. Pasajın ana kapısının üstünde Passage Oriental, Şark Aynalı Çarşısı yazılıdır. I:355a, II:2l6b, VL226a.

Şark Salnamesi III:190b.

Şark Sigorta VI:550b.

Şark Sineması VII:509b.

Şark Şimendiferleri Piyangosu İlgili madde: Piyangolar VI:259a

Şark Tezyini Sanatlar Mektebi I:228b, VI:127b.

Şark Tiyatrosu Beyoğlu'nda, bugün yerinde Tokatlıyan Hanı bulunan Cafe Oriental'de gösteriler sergileyen tiyatro topluluğu. Aralık 186l'de kadrosunda Tomas Fasulyeciyan, Mardiros Mı-nakyan, İstepan Ekşiyan, Bedros Ma-gakyan, Serope Benliyan, Güllü Agop gibi dönemin bütün önemli Ermeni tiyatrocuları görev yapmıştır. Ermenice ve Türkçe oyunlar oynanmıştır. Sahne, Şark Tiyatrosu'nün adıyla bütünleştiği için tiyatronun kapanmasından sonra da bu isimle anılmaya devam etti. Bir süre Alcazar de Bizance adıyla cambazhane olarak işletilen (1868) tiyatro salonunda Altmduryan kardeşler ve Simon Tıngıryan'ın girişimiyle Şark Tiyatrosu yeniden kuruldu ve 1874'e kadar oyunlar sergiledi.

I:205b, III:60b, 260c. İlgili madde:

Benliyan, Serope II:153c Şark-ı Karip Bankası II:223a. Şarlken bak. Kari V Şartekin, Işık IV:358b. Şaşkınbakkal mad. VII:138b, 497c.

'ili madde-.

Suadiye VII:49a

Şatır Peykler gibi, sarayın habercilik ve kuryelik hizmetlerini gören bir asker sınıfı. Dibadan giysileri, değerli kemerleri vardı. Başlarında sorguçlu, altın yaldızlı miğfer bulunurdu. Törenlerde mevkib-i hümayun denen saltanat kortejinde yer almaktaydılar. Bu ocak, birkaç kez kapatılıp açıldıktan sonra 1828'de kaldırıldı.

Şatır Hasan Ağa Çeşmesi Fatih İlçesi'n-de, Ayvansaray'da, Çember Sokağı'n-da, Atik Mustafa Paşa Camii'nin cümle kapısının karşısındadır. Banisi saray görevlilerinden Hasan Ağa'dır. Kitabesi 1104/1692-93 tarihlidir. Kitabede, yazının dışında boş kalmış olan yerler, kabartma bitkisel bezemelerle süslenmiştir. Düzgün kesme taşlarla klasik üslupta inşa edilmiş olan çeşme, büyükçe bir haznenin önünde yer almaktadır. Sade bir mimarisi vardır. Çeşme nişi sivri bir kemerle taçlandırılmış, bu kemerin içine mermerden, bezemesiz düz bir aynataşı yerleştirilmiştir. Bunun iki yanında, yine siv-

ri kemerli iki tane maşrapalık açılmıştır. Mermerden yapılma teknesi de çok sadedir. Teknenin iki yanında testi koyma setleri bulunur.

I:407b.

Sav, SafvetV:l69b.

Şayak Çuhadan daha seyrek, kalın yün ve pamuk iplikleri karışık olarak dokunan bir tür dayanıklı kumaş. Atkısı yün, çözgüsü pamuk ipliği olan şayaklar, "dimi" örgüsüyle dokunan ucuz kumaşlardır. Dinkleme işleminden sonra top halindeyken siyah, kahverengi ve lacivert renklere boyanır, bazı kaliteli şayaklarda atkı ve çözgü iplikleri yünden olurdu. Çuhaya oranla daha kaba olduğu halde sıcak tuttuğu ve ucuz olduğu için yaygınlık kazanmıştı.

Şayeste Kadın (ö. 1912) VII:356c. Şazelî Tekkesi mad. WI.-138c, 140a.

Şazelîlik mad. WL139b, II:121a, III:196b, IV:7a, VLT:2l4a, 236b.

İlgili maddeler: Ertuğrul Tekkesi III:196b Şazelî Tekkesi VII:138c

Şebsafa Kadın Camii ve Sıbyan Mektebi mad. VII:141a, IV:101b.

Şefik Bey (Hattat) I:191c, III:551b.

Şefik Bey Yahşi Beykoz İlçesi'nde, Kan-lıca-Cubuklu arasında, Yağcı Hacı Şefik Bey tarafından, II. Abdülhamid'in kız kardeşi Cemile Sultan'ın 1871'de yanan yalısının yerine, 1905'te inşa edilmiştir. İsmi bilinmeyen yabancı bir mimar tarafından yapılmıştır. Kagir zemin katı üzerinde, ahşap-bağdadi iki katlıdır. Art nouveau/eklektik üslupta geleneksel cumba yerine, zeminden saçağa kadar yükselen çokgen çıkıntılar cephelerde kule izlenimi vermektedir. Salonlarında manzara ve çiçek desenli özgün duvar ve tavan nakışlan bulunmaktadır. 1988-1990 arasında restore edilmiştir. Selamlık bölümü, Cemile Sultan Yalısı'nın selamlık bölümünün yarısıdır. Altı kayık-haneli ve tek katlıydı. Son restorasyonda altı doldurulmuş ve iki katlı olarak yeniden inşa edilmiştir.

Şefik Hüsnü bak. Değmer, Şefik Hüsnü

Şehabeddin Efendi (ö. 1819) II:395b.

Şehabeddin Mercanı (ö. 1889) VLT:224a.

Şehabeddin Paşa III:302b, 304c.

Şehabeddin Paşa VI:355c.

Şehabeddin Süleyman III:275b.

Şehbal 14 Mart 1909-24 Temmuz 1914 arasında yayımlanmış 15 günlük magazin dergisi. Bol resim kullanmasıyla kendine özel bir yer edindi. Hüseyin Saadettin Bey'in (Arel) yayımladığı dergi edebiyattan müziğe, tarihten modaya kadar geniş bir yelpazedeki konuları işledi. Hüseyin Saadet-tin'in müzik yazıları, Faik Ali (Ozan-soy), Halit Ziya (Uşaklıgil), Hıfzı Tev-

fik'in (Gönensay) edebiyatla ilgili bahisleri, Bedi Nuri'nin sosyolojik ağırlıklı tetkikleri dergiye zenginlik kazandırdı. Şehinşahname V:472b.

Şehir Haftalık dergi. 1920'de yayımlandı. Sorumlu müdürü Senih Muammer'di.

Şehir Armoni Orkestrası II:l42c. Şehir Hatları İşletmesi mad. VII: 142a, II:354b, III:33a, 97b, 500c, VII:184a.

İlgili maddeler:

Akay I:152c

Fevaid-i Osmaniye İdaresi III:307b

İskeleler IV: 198a

Seyr-i Sefain İdaresi VI:54lc

Şirket-i Hayriye VILlSlb Şehir Hatları Vapurları IV:526c. Şehir Mektupları I:130c, II:32a.

Şehir Mimarı Önceleri Hassa Mimarları Ocağı'na 19. yy'da da Ebniye-i Hassa Müdüriyeti'ne bağlı olarak görev yapan mimarlar ve kalfalar. 19. yy'm ikinci yarısında belediyede de inşaatların fen ve teknik sorumluluğunu yüklenen şehir mimarları görevlendirildi.

Şehir Müzesi mad. VII:143c.

Şehir Operası mad. VII:143c, III:45b, VL133b, VII:l45a.

îlgili maddeler:

Belediye Konservatuvarı II:l4la Devlet Opera ve Balesi III:45b Şehir Orkestrası VII:l44c

Şehir Orkestrası mad. VII:144c, III:318a, V:532c, VII:l44a.

İlgili madde: Devlet Senfoni Orkestrası III:46c

Şehir Tiyatroları mad. VH:145c, I:284b, 358a, II:233b, 556b, III:54b, 60c, 139a, 195b, 195c, 254a, 455b, 546c, IV:443b, 451c, 519a, V:95b, 312a, 488b, 520c, VI:10b, 70a, 122a, 133b, 253c, 254a, 318b, 538c, VII:36a, 115a, 145e, 201b, 250c, 564a. İlgili maddeler: Antoine, Andre I:281a Arcan, İsmail Galip I:298c Butak, Behzat II:342c Ertuğrul, Muhsin III:195b Gürzap, Reşit III:457b Hancıyan, Levon III:546c Mınakyan, Mardiros V:447b Muhsin, Ertuğrul III:195b Rıdvan, Reşad VL138a Samako, Raşit Rıza VI:430c Zobu, Vasfi Rıza VII:564b

Şehir Yatı Mektepleri II:559a

Şehit Adem Yavuz Vapuru Şehir Hatları İşletmesi yolcu vapuru. 1976'da, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu va-

417

Şehit Ali Paşa Kütüphanesi 416

pürü olarak inşa edildi. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 2,4 m'dir. Hollanda, Stork Werkspoor ABC yapımı, her biri 750 beygirgücünde 2 adet dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. "Şehit" sınıfı yolcu gemileri tipinin ilk vapurudur. 1974'te, Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında şehit düşen gazeteci Adem Yavuz'un adını taşımaktadır.

II:99a.

Şehit Ali Paşa Kütüphanesi mad. VII:146c, V:355c.

Şehit Caner Gönyeli Vapuru Şehir Hatları işletmesi yolcu vapuru. 1977'de, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 10,6 m'dir. Hollanda, Stork Werkspoor ABC yapımı, her biri 750 beygirgücünde 2 adet dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında balan Kocatepe muhribinde şehit olan Teğmen Caner Gön-yeli'nin adım taşımaktadır.

Şehit İlker Karter Vapuru Şehir Hatları işletmesi yolcu vapuru. 1980'de, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 2,4 m'dir. isveç, Volvo Penta yapımı, her biri 750 beygirgücünde 2 adet dizel motoru vardır. Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında uçağıyla düşerek şehit olan pilot Üsteğmen îlker Karter'in adını taşımaktadır.

Şehit Karaoğlanoğlu Vapuru Şehir Hatları işletmesi yolcu vapuru. 1977' de, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 2,4 m'dir. Hollanda yapımı, her biri 750 beygirgücünde iki dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında şehit olan Albay ibrahim Karaoğlanoğlu'nun adını taşımaktadır.

Şehit Methi Sülüs Vapuru Şehir Hatları İşletmesi yolcu vapuru. 1986'da, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 2,4 m'dir. Pendik-Sulzer yapımı, her biri 750 beygirgücünde 2 adet dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. Kıbrıs Barış Harekâtı'nda şehit düşen deniz subayı Metin Sülüş'ün adını taşımaktadır.

Şehit Muhtar Bey Caddesi III:496c.

Şehit Muhtar Mahallesi Beyoğlu llçe-si'nde yer alır. Hüseyin Ağa, Çukur, Bülbül, Kocatepe, Gümüşsüyü, Cihangir, Kâtip Mustafa Çelebi ve Kuloğlu mahalleleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 2.725'tir.

Şehit Mustafa Aydoğdu Vapuru Şehir Hatları işletmesi yolcu vapuru. 1981' de, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,2 m, sukesimi 2,4 m'dir. Danimarka, Stork Work ABC yapımı, her biri 750 beygirgücünde, 2 adet dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. İstinye Tersanesi işçilerinden olup Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında şehit düşen Çavuş Mustafa Aydoğdu'nun adını taşımaktadır.

Şehit Necati Gürkaya Vapuru Şehir Hatları işletmesi yolcu vapuru. 1977'de, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 2,4 m'dir. Danimarka, Stork Werkspoor ABC yapımı, her biri 750 beygirgücünde iki dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. Kıbrıs Barış Harekâtı'nda batan Kocatepe muhribinde şehit olan Üsteğmen Necati Gürkaya'nm adım taşımaktadır.

Şehit Sami Akbulut Vapuru Şehir Hatları işletmesi yolcu vapuru. 1977'de, Haliç Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 2,4 m'dir. Hollanda, Stork Werkspoor ABC yapımı, her biri 750 beygirgücünde iki dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. Kıbrıs Barış Harekâtı'nda şehit düşen Hava indirme Tugayı Serbest Paraşüt Müfreze Komutanı Yüzbaşı Sami Akbulut'un adını taşımaktadır.

Şehit Temel Şimşir Vapuru Şehir Hatları işletmesi yolcu vapuru. 1977'de, İstinye Tersanesi'nde motorlu yolcu vapuru olarak yapıldı. 456 grostonluktur. Uzunluğu 58,2 m, genişliği 10,6 m, sukesimi 2,4 m'dir. Hollanda, Stork Werkspoor ABC yapımı, her biri 750 beygirgücünde 2 adet dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 14 mil hız yapmaktadır. Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında şehit düşen Astsubay Temel Şimşir'in adını taşımaktadır.

Şehitlik Tekkesi Sarıyer llçesi'nde, Ru-melihisarı'nda, Şehitlik mevkiinde, Boğaziçi Üniversitesi'nin üst girişinin yakınında bulunmaktaydı, istanbul'un önemli Bektaşî merkezlerinden olan Şehitlik Tekkesi'nin kuruluşunu II. Mehmed (Fatih) dönemine (1451-1481), Rumeli Hisarı'nm inşa edilişine kadar götüren rivayetler mevcut ise de tespit edilebilen en eski postnişini 1771'de vefat etmiş olan Ali Baba'dır. "Ali Baba, Gayyûr Baba, Nafi Baba, Şehitler" gibi adlarla da anılan tekke, Vak'a-i Hayriye'de (1826), Mahmud Baba'mn meşihatı sırasında kapatılmış, Abdülmecid döneminde (1839-1861) ismail Baba (ö. 1855) tarafından canlandırılmış, Mahmud Baba'mn oğlu ve

halefi olan Mehmed Abdünnafî Baba'mn (Nafî Baba) (ö. 1899) uzun meşihatı boyunca en parlak devrini yaşamıştır. Eski fotoğraflardan kagir bir bodrum üzerine tek katlı, ahşap bir bina olduğu anlaşılan tekke Cumhuriyet döneminde ortadan kalkmış, geriye kalan naziresi Boğaziçi Üniversitesi tarafından korumaya alınmıştır.

I:371a, II:134c, 136c, VI:330b, VII:2l4c.

Şehitlikleri İmar Cemiyeti III: 1 33a.

Şehnaz Longa III:129c. Şehrayinler mad. VLI-.147b.

Şehremaneti mad. VII:147c, II:T37c, III:215a, 312c, IV:137c, 226b, 258c, 291b, VII:231c, 364b.

İlgili maddeler: Altıncı Daire-i Belediye I:220a Belediye IL137c

İntizam-ı Şehir Komisyonu IV: 179a Şehremaneti Mecmuası VII:149a Şehreminleri VII:149c

Şehremaneti Haseki Nisa Hastanesi

IV:3a.

Şehremaneti Mecmuası mad. VII: 149a,

Şehremini Fatih llçesi'nde, Çapa ile Top-kapı arasında yer alan semt. Adnan Menderes Bulvarı'nın (Vatan Caddesi) geçtiği kurumuş Bayrampaşa (Lykos) Deresi ile güneydeki Marmara Denizi arasında yer alan sırtın üzerinden geçen Millet (Turgut Özal) Caddesi boyunca uzanır. Cafer Ağa Mescidi, Deniz Abdal Mahallesi'ne düşen, ama semt olarak Şehremini'de kabul edilen Deniz Abdal Mescidi ve Türbesi, Odabaşı Behruz Ağa Camii, Tatlıkuyu Mescidi ve Ümmî Sinan Tekkesi semtteki bellibaşlı tarihi ve dini yapılar arasındadır.

III:442c. İlgili maddeler: Cafer Ağa Mescidi II:366c

Deniz Abdal Mescidi ve Tekkesi III:22a

Odabaşı Behruz Ağa Camii VI: 1 20a

Tatlıkuyu Mescidi VII:224c

Ümmî Sinan Tekkesi VII:338a Şehremini Baruthanesi II:68b. Şehreminleri mad. VII:149c, 364b. İlgili maddeler:

Belediye Başkanları II:l40b

Mazhar Paşa V:312c

Server Paşa VI:535b

Topuzlu, Cemil VII:296a

Şehrengizler mad. VILlSOc, III:64c, VII:408b.

Şehri 19. yy'm sonlarına değin, doğma büyüme istanbullu olanların lakabı. Suriçi istanbul yerlilerine mahsus bu lakap aym zamanda incelik, soyluluk,

r

kadinılik bildirir; sözcük ya ismin önüne (Şehri Mehmed Efendi) veya sonuna (Mustafa eş-Şehri) getirilirdi. Bunun gibi Galatalılar "Galatavi", Üsküdarlılar "Üsküdari" lakabını alırlardı.

Şehsuvar Bey Çeşmesi Topkapı Sarayı Baltacılar Koğuşu'nun önündedir. Banisi saray teberdarlarmdan Şehsuvar Bey'dir. Çeşmenin iki kitabesi vardır. 996/1587'de inşa edilmiştir. 997/1588 tarihli diğer kitabe, banisinin ölümüne ait olduğuna göre sonradan konmuş olmalıdır.

Şehsuvar Bey Mahallesi Eminönü llçesi'nde yer alır. Muhsine Hatun, Saraç Ishak, Mimar Hayrettin, Küçük Ayasofya mahalleleri ve Marmara De-nizi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 2.942'dir.

Şehsuvar Camii Beyoğlu llçesi'nde, Galata Kulesi civarında, Büyük Hendek Caddesi ile Lakerdacı Sokağı'nın birleştiği köşededir. Hadîka'da banisinin II. Mehmed (Fatih) dönemi (1451-1481) denizcilerinden Şehsuvar Bey olduğu belirtilir. Zamanla harap olan mescit 1954'te halk tarafından fevkani ve ahşap çatılı olarak ihya edilmiştir. Kagir olan yapı iki katlıdır. Mescit kısmı ikinci katta olup, doğu-batı doğrultusunda uzanan küçük bir dikdörtgen plan gösterir. Düz ahşap tavanlı olan yapının dıştan ikinci saçak hizasına kadar yükselen duvarlar enine ve boyuna duvar parçalarıyla hareketli bir görünüş sağlamaktadır. Birinci katta kullanılan sivri kemerler ve sivri kemerli kapı gotik etkilidir. Yapıda kullanılan at nalı kemer, yonca şeklinde pencereler, mazgal dişleri ise Endülüs mimarisinden etkilenmiştir. Kuzeybatı köşede yer alan minaresi küçük ölçüde olup, caminin arkasına gizlenmiştir. Yeni bir mahfil katı vardır. Mihrabı düz bir niş şeklinde olup üst kısmı yarım yuvarlak bir şekilde son bulur.

Şehsuvar Sultan Türbesi bak. Nuruos-maniye Külliyesi

Şehsuvar Valide Sultan V:llc, VL103a, 154c.

Şehsuvaroglu, Bedi FV:223b.

Şehsuvaroğlu, Haluk (1912, istanbul -1963, istanbul) Müzeci, yazar, istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Askeri yargıç oldu. Daha sonra askeri öğretmen sınıfına ayrıldı. Deniz Harp Okulu'nda ve Deniz Harp Akademisi'nde hocalık yaptı. 1946-1960 arasında Deniz Müzesi müdürlüğünü, 1952-1961 arasında da bu görevine ek olarak Topkapı Sarayı Müzesi müdürlüğünü yürüttü. Uzun yıllar başta Cumhuriyet gazetesi olmak üzere birçok gazete ve dergide tarihe ve özellikle istanbul'a ilişkin çok sayıda makale ve dizi yazılar yazdı. Asırlar Boyunca'İstanbul(1953), Tarihi Odalar'(1958) başlıca kitaplarıdır. Yazılarının bir bölümü ölümünden sonra Bo-

ğaziçi 'ne Dair (1986) adlı kitapta toplandı.

II:200c, 201b, 287b, III:294a, IV:223a. Şehsuvaroğlu, Reyan VI:487a.

Şehzade Padişahın erkek evladı. Önceleri "çelebi" denirdi. Şehzade doğar doğmaz, kendisine bir maiyet belirlenir; başlala, maiyetin önemli kişisi sayılırdı. Beş-altı yaşlarında, tayin edilen özel hocalardan ders görmeye başlar, ata binip, silah kullanmak da öğretilirdi. İdareciliği de sancakbeyi olarak gönderildiği yerde öğrenirdi. 17. yy'da sancağa çıkma âdeti terk edilmiş, IV. Mehmed 1652'den başlayarak kardeşlerini "şimşirlik" denen, sarayın özel bir bölümüne hapsettirmiştir. Burada bir süre çocuk sahibi olmaları da yasaklanmış olan şehzadelerin, orada sanat öğrenmeleri tek yararlı işleriydi. I. Abdülhamid döneminde (1774-1789) şehzadeler üzerindeki bu insanca olmayan uygulamaların çoğu kaldırılmıştır.

Şehzade Alayı 16. yy'in sonlarına kadar, Osmanlı şehzadelerinin yönetim deneyimi kazanmaları için sancakbeyli-ğine gönderilmeleri münasebetiyle istanbul'da yapılan törenlere verilen ad. Bu tören için, vezirazam, vezirler ve devlet ricali saraya gelirler; önünde valilik sancağı, başında sorguçlu mü-cevveze olduğu halde saraydan çıkan şehzadeyi karşılayıp önünce yürüyerek kapıdan çıkarırlar; yürüyüş sırasında padişah hocası, vezirler, kazaskerler, şehzadeye ayrı ayrı yaklaşıp öğütlerde bulunurlardı. Şehzade, maiyetine verilen yeniçeri, sipah, silahdar, sekban, solak, peyk askerleri hasahır hademeleri, mutfak, kiler hizmetlileri, hoca, musahip, lala vb ile Sirkeci'ye iner, iskelede kaptan paşa tarafından karşılanırdı. Burada kaptan paşa bastardasına binerek Üsküdar'a geçip kendisi için hazırlanan otağa yerleşir, ertesi gün sadrazamı ve devlet adamlarını kabul ederek hediyelerini alır, daha sonra sancağına hareket ederdi.

Şehzade Burhaneddin Efendi Yahşi

mad. VII: 15'l b. Şehzade Camii bak. Şehzade Külliyesi

Şehzade Külliyesi mad. VII: 152a, I:30b, 291a, II:310b, 311a, 377b, 492a, III:323a, 548b, IV:5a, 103a, I65b, 533c, V:l67a, VL371c, VII:85b, 155c. İlgili maddeler: ibrahim Paşa Türbesi IV:131c Mustafa Paşa Türbesi V:565c Rüstem Paşa Türbesi VL376c Sultanzade Mehmed Bey Türbesi VII:70a Şehzade Mahmud Türbesi VII:155a

Şehzade Mahmud Türbesi mad.

VII:155a, 152b. Şehzade Mehmed Türbesi bak. Şehza-

Şehzadebaşı

de Külliyesi

Şehzade Mustafa Çeşmesi Üsküdar'da, Aziz Mahmud Efendi Sokağı'ndadır. Klasik üslupta, taştandır. III. Ahmed' in oğlu Mustafa (III) adına 1141/1728' de inşa edilmiştir. Sonradan üstüne beton bir saçak yapılmıştır. Bugün harap durumdadır.

Şehzade Numan Çeşmesi Üsküdar'da, Toplası Caddesi yakınındaki Beygir-ciler Sokağı'ndadır. III. Ahmed'in oğlu Şehzade Numan adına 1141/1728' de kesme taştan, klasik üslupta yaptırılmıştır. Bugün taşları sıvayla örtülmüş, aynası bozulmuş durumdadır.

Şehzade Seyfeddin Çeşmesi Üsküdar' da, Ayazma'da, Kaymak Mustafa Paşa Camii'nin avlu kapısı bitişiğindedir. 1141/1728'de III. Ahmed'in oğlu Şehzade Seyfeddin adına yaptırılmıştır. Klasik üslupta, kesme taştan olan çeşmenin bugün yarısı toprağa gömülmüştür.

Şehzade Sineması III:291b.

Şehzade Süleyman Validesi Çeşmesi

Üsküdar'da, Selamsız Caddesi'nin alt başındadır. 1141/1728'de III. Ahmed' in oğlu Şehzade Süleyman için, annesi Mihrişah Kadın tarafından, klasik üslupta, kesme taştan yaptırılmıştır. Harap durumda, yarısına kadar toprağa gömülü iken, 1991'de meydana çıkarılmış ve onarılmıştır.

Şehzade Yusuf İzzeddin Korusu bak.

Korular Şehzadebaşı mad. VII:155c, I:6a, 296c,

II:556b, 556c, III:l42c.

İlgili maddeler: Acemoğlu Hamamı I:62b Altuncuzade Tekkesi I:228c Ayşe Sultan Çeşmesi I:489c Belediye Sarayı II:l44c Burmak Mescit IL340a

Damat ibrahim Paşa Külliyesi

II:547c

Direklerarası III:60a

Ebu'1-Fazl Mahmud Efendi Medresesi

Eski Odalar III:203c

Ferah Tiyatrosu III:291b

Fevziye Kıraathanesi III:307c

Filadelfion III:317a

Hasan Fehmi Paşa Türbesi III:563c

Hatice Sultan Türbesi IV:20b

ibrahim Paşa Türbesi IV:131c

Kadı Hüsameddin Mescidi IV:328b

Kalenderhane Camii IV:396b

Letafet Apartmanı V:203b

Mustafa Paşa Türbesi V:565c

Rüstem Paşa Türbesi VL37ÖC

Sekbanbaşı Mehmed Ağa Mescidi

VI:490c

Seyyid Hasan Paşa Külliyesi VI:543c

Şehzadebası İbrahim Paşa 418

419 Şerifzade Efendi Medresesi

Sultanzade Mehmed Bey Türbesi VII:70a

Şehzade Külliyesi VII:152a Şehzade Mahmud Türbesi VII: 155a

Şehzadebaşı ibrahim Paşa Çeşmesi

II.-489b.

Şehzadebaşı Karakolu VI:129c. Şehzadebaşı Mescidi I:445c.

Şehzadegân Mektebi mad. VJL156c, I:4la, 49b, III:139a, VII:288a.

ilgili maddeler: Harem III:551c Topkapı Sarayı VII:280c

Şehzadeler Türbesi mad. VII:156c, I:449a, IV:4a.