A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı
Yüklə 13,42 Mb.
|
Cihadiye II. Mahmud'un, giderek artan ordu masraflarım karşılamak için 1811' de bastırttığı gümüş para. 730 ayarında ve 8 dirhem (25,28 gr) ağırlığında olup halk arasında "beşlik" de denmişti. Bir özelliği, itibari (nominal) değerinin gerçek değerinden fazla olması, bu farkın savaş fonuna ay-rılmasıydı. Cihan III:190b. Cihan Basımevi III: 183a. Cihan Güreş ve Halter Kulübü III:49c. Cihan Kütüphanesi VTI:449a. Cihan, Numan Çelebi VII:224b. Cihangir mad. IL430a, VII:494c. ilgili maddeler. Akarca Mescidi ve Tekkesi I:147c Cihangir Camii II: 431 a
Cihangir Tekkesi II:433a Halvetîlik III:533b Cihannüma Kasrı III:69a, VII:524a.
II:l66a.
Cihanoğlu, Said Salahaddin mad. II:433c, III:287a, V:106c, VII:244b, 540b. ilgili madde: Atıcılık L398c Ciltçilik mad. II:434a. Cimcoz, Adalet mad. IL435a, L212a, VI:437a. Cimcoz, İbrahim VII:244b. Cimcoz, Salah (1877, İstanbul -1947, İstanbul) Hukukçu, gazeteci. Hukuk Mektebi'ni bitirdi. Meclis-i Mebusan' da 3. dönem (1914-1918) İstanbul milletvekili olarak yer aldı. 4-7. dönem (1935-1946) İstanbul milletvekilliği yaptı. 1908-1911 arasında Kalem adlı mizah dergisini yayımladı. II:127c. Cin Ali Köşkü Mahzeni IV:454a. Cinci Hoca mad. II:435b, I:4l7c, III:235a, IV:120c, V:339c, VII:335c. Cinci Hoca Akçesi Sultan İbrahim döneminde (1640-1648), sarayda üfürükçülük yapan ve padişah üzerindeki nüfuzu ile büyük servet sahibi olan Cinci Hüseyin Efendi, Sultan İbrahim' in tahttan indirilip boğulmasından sonra tutuklandı. Cellat Kara Ali'nin tehditlerine dayanamayarak sakladığı hazinelerinin yerini söyledi. Ortaya çıkarılan serveti 3.000 kese gümüş, 200 kese altın tutarındaydı. Ancak bu paraların bir özelliği, içinde ayarı düşük, kırkık altın bulunmamasıydı. Bu nedenle uzunca bir süre, İstanbul piyasasında halis ve ölçüsü tanı paralara "Cinci Hoca Akçesi" denmiştir. Cinci Meydanı Eminönü İlçesi'nde, Kadırga semtindeki meydan. İstanbul'un önemli bayram yerlerinden olan mey- dan, Osmanlı döneminde bellibaşlı binicilik ve cirit oyunu alanlarındandı. Cündi Meydanı adıyla da anılıyordu. II:104b, V:432c.
V:83b.
Civan Kapucubağı Bahçesi II:l63a, 164e. Civanyan, Mıgırdıç mad. II:435c. Civelek "Yaver" anlamına gelen bu deyim, Yeniçeri Ocağı'ndaki genç askerler için kullanılırdı. Civelekler ocak aşçıbaşısının maiyetinde hizmet görürler; İstanbul sokaklarına çıktıklarında, kimi erkeklerce kendilerine laf atılmaması ya da sarkıntılık edilmemesi için yüzlerini saçak peçeyle örterlerdi. Ancak bu tarz, civeleklere duyulan ilgiyi daha da artırırdı. Başlarına külah giyip bunun üstüne çaprazva-ri sarık, kırmızı salta, mavi şalvar giyen civelekler için İstanbullu şairler pek çok şiir söylemiştir. Civelekyan, Dikran (1848, Kayseri -1907, İstanbul) Ermeni Katolik gazeteci. 1884-1907 arasında İstanbul'da Ceride-i Şarkiye adlı Ermeni harfli Türkçe, 1899-1907 arasında ise Ermenice Surhantak (Tatar) isminde günlük birer gazete yayımlamıştır. III: 183a. Civran, Pietro IL154b. Cizvitler mad. IL436a, IV:492a. Clari, Allaume de II:437b. Clari, Robert de mad. H:437a. Clavijo, Ruy Gonzalez de mad. II:437b, L260c, 448b, II:26lc, 282b, 319a, 408b, IV:491c, V:291a, VL248c, 359b, 540b, VII:534c. Cleveland ve WUliams H. Dodge VI:338b.
Clifton Yahşi IV:4lOa. Clup 12 L199a. Coecke van Aelst mad. II:438a, VL49b, VII:87c.
Coğrafi Konum mad. IL438a, III:76b. Coliseo del Spiriti I:235a. Colyer, Jacob IV:4l8c. Conıendiger, A. V:538c. Conımercede Constantinople VII:319b. Compte-CaUx, Jules VII:44a. Con Paşa II:438b, IV: 136a. Con Paşa Köşkü mad. IL438b, V:55c. Concordia Tiyatrosu ve Bahçesi mad. 11439a, 470c, 537a, IV:269b, V:113b, VI:134c, 41 Ic, VII: 14a. Conot, Mkolaus Rodesicas IV:174b. Conrad Oteli VI: 180a Constantinople (Ajans) III:465b. Constantinople Women's College L317a.
ConstantinopoU IV:254b. Constantinus I (Büyük) mad. II:439b, I:105b, 264c, 446c, II:112c, 113b, 232b, 256c, 340b, 346c, 351b, III:51c, 525a, IV:47b, 75a, Il6a, 136b, 491b, 528a, V:la, 18c, 48a, 75b, 46lc, VI:62c, 34la, 435a, 522c, VH:45b, 548b, 567a, 567b. ilgili maddeler: Aya İrini Kilisesi I:433a Constantinus Forumu II:440b Constantinus Suru II:44la Çemberlitaş II:482c Havariyun Kilisesi IV:23c Constantinus Forumu mad. II:440b, 439c, 475a, 482c, 483c, III:72c, 312a, IV:528b, V:404b, 433a, 462a, VI:282c, 522c, VII:271a, 532c. Constantinus, İulius IV:308a. Constantinus Suru mad. IL441a, 472a, V:405a, VI:108a, 249b, VII:74b, 225c, 533a. Constantinus Sütunu bak. Çemberlitaş Constantius (hd 337-361) IL113b, 439c, IV:23c, 308b, V:57c, VI:34la. Contarini, Alvise II:4lc, VL109a, VTl:382a. Cooke,W. VII: 14a. Corbusier, Le mad. II:441c. Coronelli, V. M. III:557c. Corpi, Bernard III:355c. Corpi Sarayı L243a. Corti, Luigi Conte IV:303c. Cortot, Alfred VI: 296a. Cospoli IV:254b. Costanzo de Ferrara (15. yy) İtalyan ressam. Yaşamıyla ilgili fazla bilgi yoktur. 1478'de Napoli Kralı I. Ferdinan-do d'Aragona'nın elçisi ile İstanbul'a geldiği ve 1480'de ülkesine döndüğü tahmin edilmektedir. Sanatçının bir süre II. Mehmed'in (Fatih) yanında kaldığı ve padişahın resmini de bu sırada yaptığı ileri sürülmektedir. 1481' de yaptığı ön yüzünde Fatih'in resmi olan madalya Berlin'de bir para kolek-siyonundadır. Ayrıca, Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan guvaş ile yapılmış 26x39 cm boyutundaki Fatih portresinin de de Costanzo'ya ait olduğu sanılmaktadır. Coşar, Ömer Sami (1919, İstanbul -1984, Taşucu) Gazeteci, yazar. Galatasaray Lisesi'ni bitirdikten sonra 1941' de Anadolu Ajansı'nda muhabir olarak çalışmaya başladı. Daha sonra Son Posta, Cumhuriyet, Milliyet, Yeni İstanbul gazetelerinde ve çeşitli dergilerde çalıştı. Kurucu Meclis üyeliğinde bulundu (1961). Yayımlanmış birçok yapıtından bazıları şöyle sıralanabilir: Milli Mücadele Basım (1962), İhtilalin İçyüzü (Abdi İpekçi ile, 1965), Troç-ki İstanbul'da (1969), Topal Osman (1969), Atatürk Ansiklopedisi (2 c., 1973). Coşkun, Abdi IV:250a. Coşkun, Kadir Ramazan (1957, Ankara) Elektrik mühendisi. Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akade-misi'ni bitirdi. Çeşitli kurumlarda çalıştı. 19. dönem (1991-) İstanbul milletvekili olarak parlamentoya girdi. Coşkun, Nusret Safa (1915, İstanbul -1971, İstanbul) Gazeteci. Hukuk Fa-kültesi'nde öğrenciyken, gazeteciliğe başladı. Vakit, Haber, Açık Söz, Akın, Son Telgraf, Yeni İstanbul ve Son Posta gazetelerinde muhabir, yazar ve yazı işleri müdürü olarak çalıştı. 1950'de Zaman gazetesini kurdu. 1957-1960 arasında Erzincan milletvekilliği yaptı. Courel, M. IV:320a. Couronne Adını Paris'in bir zamanlar ünlü kafe-restoranından alan "Cafe et Restaurant de la Couronne" 1867'de Naum Tiyatrosu'nun (şimdiki Çiçek Pasajı'nın yerinde bulunup, 1870'teki büyük Beyoğlu yangınında yanmıştır) bitişiğinde açılmıştı. Gündüzleri kafe ve şarkılı kafe (cafe chantant), akşamları ise içkili, müzikli restoran olarak çalışmaktaydı ve kısa sürede büyük ilgi toplamıştı. Daha sonra birbirine çok yakın iki yer değiştiren Couronne, 1892'de mutfağından başlayan bir yangınla ve çevresindeki dükkânları da yakarak yandı, bir daha da açılmadı ama Pera tarihine ismini bıraktı. Courrler de Constantinople 100 101
Cüzdan Courrier de Constantinople VII:319b. ilgili madde: Blacque, Edouard II:26la Courrier d'Orient mad. IL442a. Cozzonis, Michel IV:460c. Craven, Elisabeth mad. IL442b, VI:370a. Crespin, Joseph II: 5 Oa. Croissant Tiyatrosu 19. yy'ın sonlarında İstanbul'daki iki ayrı tiyatro yapısının adıdır. Taksim'de Talimhane'de olan ve Türk tiyatro topluluklarının da yararlandığı ilkine Smiyafski Tiyatrosu da denirdi. İkincisi ise Büyükde-re'deydi ve buradaki topluluğu Vasi-laki yönetiyordu. V:447b.
Croix, M. de la III: 192a. Cüda, Mahmud VII:464b. Cudidil Sultan Çeşmesi Galata'da, Yüksek Minare Sokağı'nda, Emekyeme2 Camii'nin yakınındadır. 1110/1098 tarihli çeşme, kesme taştan klasik tarzda yapılmıştır. Cugeton, el 1908-1931 arasında Raşi harfleriyle (Yahudi İspanyolcasında kullanılan İbrani harfleri) yayımlanan mizah gazetesi. Kurucusu, yayımcısı ve başyazarı Eliya Karmona, El Tyem-po gazetesinin kurucusu İzak Karmo-na'nın yeğeniydi. Alt başlığında "Her hafta; yayıncının cam çektiği zaman çıkar" ibaresi yer alırdı. Bir mizah gazetesi olmasına rağmen özellikle ciddi toplumsal konulara da değindi. Haftada bir kez cuma günleri çıkan gazetenin son sayısı 29 Mayıs 1931 tarihlidir. Culyani Apartmanı LSllb. Cuma Haftalık gazete. Siyaset, iktisat ve fen konularında makaleler yayımlıyordu. 1908'de iki sayı yayımlandı. Sahibi ve başyazarı Ahmed Hamdi'ydi. Cuma Camii bak. Hacı Ali Paşa Camii Cuma Selamlığı mad. II:443a, 511a, IV:369b, VII:385a. Cuma Tatili 1826'dan itibaren önce İstanbul'da, daha sonra da taşrada uygulanmaya başlayan hafta tatili. Daha önce İstanbul'da ve taşrada Müslümanlar için hafta tatili söz konusu değildi. Ancak gayrimüslim topluluklar ibadet amacıyla haftanın bir gününde tatil yapmaktaydılar. İstanbul medreselerinde ise önceleri çarşamba, daha sonra ise perşembe günleri ders yapılmamaktaydı. 1826'da, cuma gününün resmi tatil olması, dairelerde mesai yapılmaması, medreselerde ise salı gününün tatil olması kabul edildi. 1839'da Tanzimat'ın ilanından sonra cuma tatili korunmakla birlikte hafta tatilinin perşembe günü öğleden sonra başlaması kabul edildi ve bu Osmanlı Devleti'nin yıkılışına değin değişmedi. Cumalı, Necati II:448b. Cumalıoğlu, İsmail Fehmi (1912, Tekirdağ - ?, ?) Hekim. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni bitirdi. İç hastalıkları dalında ihtisas yaptı. Askeri hekim olarak albaylığa kadar yükseldi. 15. dönem (1973-1977) ve 16. dönem (1977-1980) istanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Çalışma bakanlığı yaptı. Cumba Sokağa veya bahçeye bakan oda ve sofaların, 1-1,5 m kadar taşıntılı çıkmaları. Kapalı balkon işlevindeki cumbalarda oturmak keyifliydi. Buradan gelip gecenler seyredilir, sokak yaşamı izlenirdi. Büyük konaklarda ise geniş tutulan cumbalarının önünde de şahnişin denen daha küçük çıkıntılar vardı. İstanbul'daki en eski cumbalar, Tekfur Sarayı ile Sultanahmet'teki İbrahim Paşa Sarayı'nda, Top-kapı Sarayı'nm Fatih Köşkü'ndedir. Cumbadan Rumbaya Cumhuriyet'in ilk yıllarında İstanbul'daki toplum yaşamı, bir süre giderek birbirinden uzaklaşan iki ayrı görüntü vermekteydi. Eski İstanbul, kafesli pencereli, cumbalı mahalleleri ile eski geleneklerini korurken Şişli ve Beyoğlu semtlerinde kafesler kaldırılmış, peçe ve çarşaf atılmıştı. O yıllardaki bir slogan "cumbadan rumbaya" idi. Bununla kapalılığı ifade eden eski (cumba) ile dışa açılmayı ifade eden yeni (rumba dansı) anlatılıyordu. Peyami Safa'nın bir romanı da o günlerin gözlemleriyle dolu olarak Cumbadan Rumbaya adını taşır. Cumhurbaşkanlığı Rezidansı IV:93a. Cumhuriyet mad. II:444a, I:130b, 226b, II:71b, III:402b, V:4lb, 78b. Cumhuriyet Anıtı mad. IL444c, 217c, 449b, V:487b, VII:199b. Cumhuriyet Caddesi mad. II: 445a, III:496c, 550a. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında İstanbul mad. IL445b. Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı mad. II:449b. Cumhuriyet Gazinosu ve Pavyonu Te- pebaşı'nda, Kasımpaşa'ya inen yokuşun sağ tarafında eski bir eğlence merkezi. Geçmişi Cumhuriyet'ten önceye uzanan bu gazino sonradan ad ve kimlik değiştirmiş, "Yeni Tepebaşı Gazinosu" adıyla dernek gecelerine, siyasal toplantılara tahsis edilen bir yer olmuştur. IL217c, III:379c.
bet gösterdikleri meyhanelerden birisi olarak faaliyet gösteren Cumhuriyet bugün de aynı sokakta iki katlı bir mekânda bulunmaktadır. Sahne Sokağı'nı kesen Nevizade Sokağı'nda da Cum-huriyet-2 adıyla bir şubesi vardır. Cumhuriyet Mahallesi Bahçelievler İl-çesi'nde yer alır. Soğanlı, Kocasinan Merkez mahalleleri ve Bağcılar, Güngören ilçeleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 16.661'dir. I:548b.
Cumhuriyet Mahallesi Kartal İlçesi'nde yer alır. Çarşı, Hürriyet, Esentepe mahalleleri ve Orta Mahalle ile çevrilidir. Cumhuriyet Mahallesi Küçükçekmece İlçesi'nde yer alır. İstasyon, Söğütlü Çeşme, Fevzi Çakmak, Sultan Murat, Kanarya mahalleleri ve Küçük Çekmece Gölü'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 26.467'dir. Cumhuriyet Mahallesi Sarıyer İlçesi'nde yer alır. Çayırbaşı, Kireç Burnu, Tarab-ya, Derbent mahalleleri, Şişli ilçesi ve İstanbul Boğazı'yla çevrilidir. Nüfusu (1990) 7.156'dır. Cumhuriyet Mahallesi Şişli İlçesi'nde yer alır. Şişli Merkez, Meşrutiyet, Halaskar Gazi, Ergenekon, Bozkurt, Du-atepe, Paşa ve Halide Edip Adıvar ma-halleleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 5.592'dir. Cumhuriyet Mahallesi Üsküdar İlçesi'nde yer alır. Bulgurlu, Esat Paşa, Örnek ve Ünalan mahalleleriyle çevrilidir. Cuno, Helmuth IV:30b, 545c. Curtis, C. G. II:293a, III:l49b, VII:l69b, 169e. Cüberyan, Dikran (1841 veya 1843, İstanbul - ?, İstanbul) Hassa mimarı. Mimar Nerses Cüberyan'ın (1805-1890) oğludur. 1884'te, Halkalı Ziraat Mekte-bi'nin inşaatına nezaret etmiştir. 1885-1886'da inşa edilen, Yıldız Camii'nin de mimarıdır. Sarkis Balyanla birlikte Yıldız Sarayı Saat Kulesi'ni de inşa etmiştir. Cüceler Enderun'un seferli koğuşuna mensup bir sınıftı. Zeki ve yetenekli cüce çocuklar Enderun'da özel eğitime alınırlar; bunların her birine soytarılık ve çeşitli hünerler öğretilirdi. Bunlardan, aynı zamanda hadım ve dilsiz olanlar çok makbul olup sarayın her tarafına serbestçe girip çıkarlardı. Cüceler, gösterileri ve oyunları ile padişahı ve harem halkını eğlendirirler-di. İçlerinde okuryazar ve kültürlü olanları ise padişaha musahiplik ederlerdi. Amirleri "başcüce" sanını taşırdı. Cülus mad. II:455a, I:179a, II:435c, III:l4lc, IV:555a, VII:385a. Cümbüş, Zeynel Abidin (1881, Üsküp -1947, İstanbul) Çalgı yapımcısı. Askeri lisede okudu. Ordudan ayrılarak ud, tanbur vb çalgıların yapımcılığına başladı. Kendi buluşu olan cümbüş adım verdiği çalgı ile Kahire ve Prag sergilerinde altın madalya kazandı. Daha sonra cümbüş teknesine tanbur ve bağlama sapı da taktı. Ölümünden sonra aynı işi oğulları Fethi ve Cemal Cümbüş ile torunu Naci Cümbüş sürdürdü. II:462c, III:436b. Cündî Hurrem Tekkesi Fatih İlçesi'nde, Altımermer'de, Davut Paşa Mahalle-si'nde, yeri tam olarak tespit edilemeyen bu tekke, II. Mehmed'in (Fatih) bendeğânından olduğu rivayet edilen Cündî Hurrem Bey tarafından 16. yy' m ilk çeyreğinde kurulmuş, vakfiyesi 930/1524'te tescil edilmiştir. Ayin günü pazartesi olan ve tamamen ortadan kalkmış bulunan tekkenin Halvetilî-ğe bağlı iken 1840'lardan itibaren Rı- faîliğe intikal ettiği anlaşılmaktadır. Cüneyd Efendi (ö. 1604, Seyyid) VII:7a.
Zootikos Cüzamhanesi VII:556c Cüzamla Savaş Derneği II:456c. Cüzdan III:123c. Çadır Köşkü 102 103
Çamlıca Spor Kulübü Çadır Köşkü bak. Maslak Kasırları Çadır Köşkü (Kâğıthane) mad. 11.451a, III:70b, V:306c, VH:206b, 520a, 524b. Çadır Köşkü (Yıldız Parkı) mad. IL457b, III:437a, VII:520a, 524b. İlgili madde-. Yıldız Mahkemesi VII:517c Çadır Mehterleri Çadır mehterbaşısmın emrinde hizmet veren, görevleri padişahın otağ denen çadırlarını kurup kaldırmak olan bir sınıf asker. Bunlara "mehteran-ı hayme-i hassa" da deniyordu. Kışlaları Atmeydanı'nda İbrahim Paşa Sarayı'na bitişik olup burası Mehterhane-i Hümayun ve Çadır Mehterhaneleri Kasrı olarak da biliniyordu. Kapıkulu sınıflarından olan çadır mehterleri 1826'da kaldırılarak yerine Hıyamiye Nezareti kuruldu. Çadırcı Mescidi mad. IL458c. Çadırcılar Caddesi Beyazıt'ta Bakırcılar ve Fuat Paşa caddelerinin kavşak yerleriyle Kökçüler Sokağı arasında uzanan dar çarşı. Kapalıçarşı'mn içindeyken 1894 depreminden sonra üstü yeniden örtülmeyerek çarşı dışında bırakılmıştır. Daha önceleri çadırcı esnafının barındığı bu çarşıya Kapalıçarşı'mn üç ayrı kapısı açılır. 1960' lı yıllarda daha çok eskici, antikacı, bakırcı, hurdacı esnafı bulunurken günümüzde bavul ticareti yapan turistlere yönelik giyim kuşam eşyası satanlarca canlandırılmıştır. Çağan, Ahmet III:254c, IV:249c, V:530c. Çağan, Nami (1947, Amasya) Hukukçu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakülte-si'ni bitirdi. Mali hukuk profesörüdür. 19. dönem (1991-) istanbul milletvekili olarak parlamentoya girdi. Çağatay, Ali Rifat mad. II:458c, 556b, 556c, 559b, III:135c, 254c, V:4lOb, 533a, 539b, VI:68c, 199a, 299a, 308c, 496c, VII:137c, 210a, 349c, 563a. Çağatay, Cafer (1899, İstanbul -1991, İstanbul) Futbolcu. Bestekâr Ali Rifat Çağatay'ın oğludur. Futbola, Kadıköy'de başladı. Fenerbahçe kulübünde yetişti. Bir ara Altınordu'ya geçtiyse de tekrar Fenerbahçe'ye döndü. Devrinin en iyi defans oyuncularından biri olarak tanındı. Milli takımın ilk maçında (26 Ekim 1923) Romanya'ya karşı ilk kez milli formayı giydi. 1915-1927 arasında Fenerbahçe birinci takımında 106 maç oynadı. 7 kez milli takımda yer aldı. Sakatlanarak futbolu bıraktı. Uzun yıllar Fenerbahçe yönetim kurullarında görev yaptı. Futbol Federasyonu heyetlerinde çalıştı. Şaşkınbakkal semtindeki eczanesinde asıl mesleği olan eczacılıkla 50 yıla yakın uğraştı. Çağdaş Tramvay IV:526b. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği IV:354a, 356b. Çağla, Cevdet mad. II:459b, III:4a, V:4lOc, 530c, 531a, VL294c. Çağlar, Behçet Kemal (1908, Erzincan -1969, İstanbul) Şair. Maden mühendisi oldu, Erzincan milletvekilliği yaptı. Bugünkü adıyla Robert Kolej'de edebiyat öğretmenliği yaptı. Atatürk için yazdığı şiirlerle tanınan Behçet Kemal Çağlar, Münir Nurettin Selçuk'un bestelemiş olduğu "Kalamış" şarkısının (Yok başka yerin, lütfü ne yazdan ne de kıştan /Bir tatlı huzur almaya geldik Kalamış'tan) •g^&& yazarıdır. Başlıca şiir kitapları Erciyaş'tan Kopan Çığ (1932), Malazgirt Zaferinden istanbul Fethine (1971) ve Bütün Şiirleri'dir (1969). IV:232c, 392b, V:531a. Çağlar, Mustafa III:4a. Yüklə 13,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|