A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Kabataş Deniz Otobüsü İskelesi

IV:201c.

Kabataş Erkek Lisesi mad. IV:327b, II:505b, III:294a, IV:326b, V:219b. İlgili madde: Fer'iye Sarayları III:294a

Kabataş İdadisi IV:135b.

Kabataş İskelesi IV:201a, 326c.

Kabibay, Orhan (1918, Üsküdar) Asker. Kara Harp Okulu'nu ve Harp Akade-misi'ni bitirdi. Kurmay albay rütbesin-deyken 27 Mayıs 1960 askeri müdaha-

lesine katıldı. Milli Birlik Komitesi üyesi oldu. Brüksel Büyükelçiliği nezdin-de devlel müşavirliği yaptı. 14. dönem (1969-1973) istanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.

Kabile Mektebi III:115b.

Kablo Plajı IV:55a

Kablolu Televi2yon VII:243c.

Kabulî Paşa (1812, istanbul -1877, İstanbul) Şehremini. Divan-ı Hümayun kaleminden yetişti. Mekteb-i Maarif-i Ad-liye'de okudu. Hariciye Nezareti'nde çeşitli iç ve dış görevlerde çalıştı. 1863' te Sayda, 1864'te îzmir valisi oldu. Daha sonra Meclis-i Vâlâ üyeliği ve ticaret nazırlığı yaptı. 1873'te Viyana elçisi oldu. Haziran 1874-Ağustos 1874 arasında İstanbul şehreminliğinde bulundu. Daha sonra yeniden ticaret nazırı oldu. Petersburg elçiliği ve Meclis-i Ayan üyeliği yaptı.

Kaçar, Kemal (1917, Eskişehir) Tüccar. Lise eğitimi gördü. Ticaret ve sanayi sektörlerinde çalıştı. 16. dönem (1977-1980) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.

Kaçan, Metin II:448b, 5l6a. Kaçelidis, Dimitrios VL353c. Kaçmaz, Ahmet II:239a.

Kadastro Memurları Mektebi Gayrimenkul malların sınırlarını bilimsel olarak tespit edecek, bölge haritalarını hazırlayacak eleman yetiştirmek amacıyla Defter-i Hakani Nezareti'ne bağlı olarak 1911'de kuruldu. Okula lise , mezunları alınıyordu. İki yıllık riyaziye ve bir yıllık hukuk şubesi olmak üzere iki bölüm olan okul, 1912'de Kadastro Mekteb-i Âlisi adını aldı. 19l4'te I. Dünya Savaşı çıkınca kapanmak zorunda kaldı. 1925'te Ankara'da yeniden açıldı.

Kadem Tekkesi bak. Kadem-i Şerif Tekkesi

Kadem-i Şerif Tekkesi mad. JV:327c, III:10a, 225b, V:474b, VL392a, 395b.

Kader Basımevi III: 183a, 183b.

Kadı Çeşmesi Mescidi bak. Yarhisar Mescidi

Kadı Hüsameddin Mescidi mad. IV:328b, 2l6c.

Kadı Kunırulu Hanı Eminönü İlçesi'nde, Kapalıçarşı'nın kuzey tarafında, Tığ-cılar Sokağı'nda Yaldızlı Han'ın bitişiğinde bulunmaktadır. Kitabesi bulunmayan hanın yapım tarihi ve banisi bilinmemektedir. Düzgün bir planı olmayan han tek avlulu ve çift katlı hanlar grubundandır. Duvarları düzgün taş ve tuğla sıralarından oluşan bir işçiliğe sahiptir. Orijinal biçimini kaybetmiş olan hanın; kapılar, revaklar ve mekân parçalarına ilişkin bilgi yoktur.

Kadı Mehmed Efendi Mescidi VL159a.

Kadı Mehmet Mahallesi Beyoğlu İlçesi'nde yer alır. Kulaksız, Küçük Piya-

le ve Cami-i Kebir mahalleleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 9.06l'dir. II:221a.

Kadı Mescidi (Fındıklı) III:3Ha.

Kadı Mescidi (Taksim) mad. W:328c.

Kadıköy mad. IV:329a, I:45c, 281a, II:260b, 271b, 319a, III:343c, IV:69c, 160a, 528a, 530b, 539c, V478b, VI:360c, VII:497b, 498a.

İlgili maddeler: Atatürk Fen Lisesi I:383c Ayrılık Çeşmesi I:488b Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı I:488c

Aziz Berker Halk Kütüphanesi I:504a

Bahariye L536a Cafer Ağa Camii II:365c Darü'1-Feyz-i Musiki II: 559a Fenerbahçe Stadyumu III:287a Fikirtepe Kültürü 111:315c Halid Ağa Çeşmesi III:510b Hemdat İsrael Sinagogu IV:51b

Kadıköy Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi IV:340b

Kadıköy İlçesi IV:34la Kadıköy İskelesi IV:342b Kadıköy Mitingi IV:343b Kurbağah Dere V:124b Kuşdili Çayırı V:139a Mustafa III Camii V:554a Mühürdar VI:18b Osman Ağa Camii VI:159a Osman Ağa Çeşmesi VL159c Salı Pazarı VI:425c Sürmeli Ali Paşa Çeşmesi VTİ:115c Takavor (Surp) Kilisesi VII:193c

Kadıköy Acıçiğdemi Bilimsel adı Colc-hicum chalcedonicum olan, sonbaharda çiçek açan, yumrulu, otsu, çok-yıllık ve yabani bir bitkidir. Çiçekler morumsu-pembe renkli ve parke biçiminde desenli, yapraklar 3-9 tane, l cm kadar genişlikte, kenarları dalgalı ve toprak üstüne yatık şekildedir. İstanbul civarında Yakacık, Aydos Dağı ve Şamandıra arasında kalan bölgedeki taşlık sırtlarda yetişir. Çiçek açma mevsimi eylül-ekim aylarıdır.

Kadıköy Anadolu Lisesi L254b.

Kadıköy Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi mad. IV:340b.

Kadıköy Deniz Otobüsü İskelesi

IV:205a.

Kadıköy Elektrik ve Havagazı Kumpanyası (Satzagel) I:479a.

Kadıköy Erkek İlkokulu IV:492a. Kadıköy Ermeni Mezarlığı III:185b.

Kadıköy Futbol Kulübü Fuad Hüsnü Bey'in (Kayacan) önderliğinde 1901' de kurulmuş futbol kulübü. Bu kulü-

bün ömrü istibdat rejimi nedeniyle sadece iki ay olmuş, ancak bir yıl sonra aynı adla İngiliz ve Rumların kurdukları takıma izin verilmiştir. James Lafontain ve arkadaşları tarafından kurulmasına rağmen Fuad Hüsnü, Büyük Hasan ve Dalaklı Hüseyin gibi Türk oyuncuları da takımda oynamıştır. Düz beyaz forma giyen Kadıköy takımının göğsünde ise kalp içinde Kadıköy'ün İngilizce yazımında baş harfi olan "C" bulunan bir arma vardı. Kulüp 1905 ve 1906'da İstanbul Futbol Ligi şampiyonluğunu kazanmıştı. Kaleci Nikolas, so-laçık Simon, Murco, sağiç Toto ve kardeşi Lokumcu Yorgo Kadıköy kulübünün en ünlü sporcularıydı. 1912'de oyuncularından bir bölümünü rakip takımlara kaptıran kulüp güç durumda kalmış ve dağılmıştır.

III:345c.

Kadıköy Gaz Şirketi I:478a.

Kadıköy Gazhanesi III:378a, IV:337a.

Kadıköy Hal Binası Kadıköy meydanın-dadır. 19. yy'ın sonu, 20. yy'ın başlarında inşa edildiği sanılan yapı, hal binası olarak yaptırılmıştır. 1938'de Belediye İmar Bürosu müşavirlerinden Sabri Oran'ın Kadıköy ve çevresi için hazırladığı plan çerçevesinde Kadıköy'ün kimliğine uymadığı gerekçesiyle yıkılması önerildiyse de, bugün halen ayaktadır. 1950'li yıllarda yapılan imar çalışmaları kapsamında ele alman Kadıköy Meydanı Projesi içinde, hal binasının otogar olacak şekilde tadil ve restore edilmesi planlanmış, fakat bu plan gerçekleştirilmemiştir. 1970'li yılların ortasına doğru boşaltılan ve kullanım dışı kalan bina, bugünkü kültürel işlevini, 1978-1980 arasında Çağdaş İstanbul Cemiyeti'nde çalışan uzman kişiler tarafından İstanbul'un çeşitli bölgeleri ve yapıları için önerilen fonksiyon değişiklikleri kapsamında almıştır. O yıllarda Devlet Kon-servatuvarı'na tahsis edilmiş olan bina, halen bu fonksiyonunu sürdürmekte, buna ek olarak da, giriş katında Şehir Tiyatrolarından Haldun Taner Sahne-si'ni barındırmaktadır.

Kadıköy Halk Eğitim Merkezi IV:340c,

VI:81a. Kadıköy İlçe Halk Kütüphanesi 1:504a.

Kadıköy İlçesi mad. IV:341a, 138a,

VII:498a. İlgili maddeler:

Abdülbâki Efendi Tekkesi I:29a Acıbadem I:62c Bağdat Caddesi L528c Bahariye I:536a Bostancı II: 301 c Caddebostan II:365a Caferağa II:369c Çiftehavuzlar II:513a Erenköy III:177c

Fenerbahçe III:283b

Feneryolu Camii III:290b

Fikirtepe III:315a

Göztepe III:4l4c

Hasanpaşa III:568b

Haydarpaşa IV: 27a

Haydarpaşa Limanı IV:31c

İbrahim Ağa Çayırı Mescidi IV:123c

Jean Botter Köşkleri IV:318b

Kadıköy IV:329c

Kadıköy-Pendik Sahilyolu IV:343c

Kalamış IV: 392a

Kayış Dağı IV:504c

Kayışdağı Caddesi IV: 505a

Kızıltoprak V:l4a

Koşuyolu V:78b

Kozyatağı V:80c

Kurbağah Dere V:124a

Küçükbakkalköy V:155b

Merdivenköy V:394c

Moda V:478c

Mühürdar VL18b

Sahrayıcedit VI:410b

Selami Çeşmesi VI:492c

Suadiye VII:49a

Şaşkınbakkal VII:138b

Yeldeğirmeni VII:462b

Kadıköy İskele Camii bak. Mustafa III Camii

Kadıköy İskelesi mad. IV:342b, 199c, 204c.

Kadıköy Kazası İlkokullardaki Yoksul Çocuklara Yardım Cemiyeti 25 Aralık 1939'da, Kadıköy'deki ilkokullarda okuyan yoksul öğrencilere yardım amacıyla kuruldu. Diğer ilçelerdeki aynı adlı derneklerin benzeriydi. Merkezi Kadıköy CHP binasındaydı. 1947'de başkanı Rıdvan Kurur'du.

Kadıköy Kız Lisesi II:369c, V:479c. Kadıköy Kız Sanat Enstitüsü IL369c. Kadıköy Maarif Koleji I:254a. Kadıköy Mitingi mad. IV:343b, 351a,

V:351b, VII:67a. Kadıköy Mühendislik Yüksekokulu

VII:528c.

Kadıköy Nötre Dame de Sion Okulları

LV:492b.

Kadıköy-Pendik Sahilyolu mad. IV.-343c, IL304b, V:l64a, VLI:534b.

Kadıköy Tiyatrosu VL133c.

Kadıköy Ustası Bostancı Ocağı mensuplarından olup Kadıköy'deki bağ ve bahçelerle çayırlara bakan, 19. yy'a değin bir köy olan bu semtin güvenliğinden de sorumlu kişilerin unvanıydı.

Kadıköy Vapuru mad. IV:344a, II:335a, V:482a, VI:542a.

Kadıköyü Haftada üç kez yayımlanan gazete. 1907'de Nebil Ziya tarafından ya-

yımlandı. Başyazarı Mehmed İhsan'dı.

Kadın Osmanlı döneminde İstanbullu zengin kişilerin, haremlerindeki cariye olan eşlerine verilen ad. Hanım yerine kadın denmesi, "kul" (köle) asıllı olduklarını vurgulamak içindi. Bunlara "kadınım" diye hitap edilmesi de âdetti. IV:345c.

Kadın Dergileri mad. IV:344b, 350b. İlgili madde: Kadınlar Dünyası IV:364c

Kadın Dernekleri Federasyonu

IV:352c.

Kadın Efendi Cariyelikten yetişme padişah eşlerine verilen unvan. 18. yy'a değin çocuk doğuran ve padişahın ilk sıradaki eşleri arasında yer alanlara "haseki" denilirken, daha sonra kadın efendi sanı verilmeye başlandı. Kadın efendiler, valide sultandan sonra, kendi aralarındaki protokol sırasına göre haremde en saygın konumdaydılar. Kadın efendilerin ayrı daireleri vardı. Başlarına bağtak ve tüylü tepelik koyarlar, saçlarını topuz yaparak değerli taşlarla süslerlerdi. Altın işlemeli kürklü sevai, simsimiye giyer, çok değerli kemer ve takılar kullanırlardı. İstanbul'da kadın efendi sanını başkaları kullanamaz, vezir eşlerine ise "hanım efendi" denirdi.

Kadın Efendi Çeşmesi (Kuruçeşme) mad. W-.348a.

Kadın Efendi Köşkü VII:355c.

Kadın Efendi Yalısı Üsküdar İlçesi'nde, Vaniköy'de, sahil yolu üzerindedir. V. Mehmed'in (Reşad) (hd 1909-1918) Kadın Efendisi Dilfirib Kadın (ö. 1953) tarafından yaptırılmıştır. Üç katlı selamlık, tek katlı haremden oluşur.

Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı IV:354a.

Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi mad. IV:348a, 354a, 358a, V:175b.

Kadın Gazetesi IV:347a.

Kadın Haklarını Araştırma ve Geliştirme Derneği IV:356c.

Kadın Haklarını Koruma Derneği

IV:356a.

Kadın Hareketi mad. IV:349a. İlgili maddeler: Kadın Dergileri IV:344b Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi IV:348a

Kadın Örgütleri IV:354b Kadın İşçi Taburu II:242c. Kadın Örgütleri mad. IV:354b. İlgili madde:

Fatma Aliye IIL272b Kadın Yaşamı mad. IV:358c, VIL88b. İlgili maddeler:

Jİ*.

Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu 236

237

Kaleci, Nedim

Aile I:139a

Avrat Pazarları I:430a

Doğum Âdetleri III:82b

Giyim Kuşam III:396c

Harem III:552b

İşçiler IV: 292a

Kadın Dergileri IV:344b

Kadın Hareketi IV:349a

Kadın Örgütleri IV:354b Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu IV:346b. Kadınca IV:347b.

Kadınlar Âlemi/Osmanlı Kadınlar Âlemi IV:346a.

Kadınlar Dünyası mad. IV:364c, 346a.

Kadınlar Manastırı (Büyükada) I:68c, IL351c, 352c.

Kadınları Çalıştırma Cemiyet-i İslamiyesi IL242c.

Kadınlarımız Fikir ve Kültür Derneği

IV:356b.

Kadınların Sesi IV:347a. Kaduılık Hayatı IV:346a.

Kadırga mad. IV:365c, V:2l4c. ilgili maddeler:

Bostancıbaşı Ali Ağa Camii II:307c Buhara Tekkesi II:325b Çardaklı Hamam II:471a Dizdariye Camii III:73b

Esma Sultan Meydan Çeşmesi ve Namazgahı IIL208a

Esma Sultan Sahilsarayı III:210b Kadırga Hamamı IV: 367a Küçük Ayasofya Camii V:l46c Küçük Ayasofya Tekkesi V:l49a Mehmed Efendi Çeşmesi V:359a

Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi

VII:32a

Kadırga Botanik Bahçesi İlgili madde-.

Botanik Bahçeleri II:311c Kadırga Hamamı mad. IV:367a. Kadırga Limanı IV:365c, V:2l6a,

VII:23c.

Kadu-ga Sarayı IV:366c. Kadırga VUadethanesi III:115b. ilgili madde:

Viladethane VII:388c

Kadızade Çeşmesi Eyüp'te, Lokmacı ibrahim Sokağı'ndadır. Banisinin kimliği bilinmiyor. Il69/1755'te inşa edilmiştir. İlk şeklini kaybetmiştir. Muntazam kesme taştan yapılmış büyük bir haznenin önünde iki mermer levhanın çerçevelediği düz bir aynataşı ile bunun üzerinde büyük bir kitabe taşından ibarettir. Teknesi sokak seviyesinden aşağıda kalmıştır.

Kadızade Efendi (Çırçır) Darülkurrası

II:566a.

Kadızade Mescidi bak. Çırçır Mescidi Kadızadeliler I:507a, III:263a.

Kadızadeliler-Sivasîler mad. IV:367b, I:128b, III:535b, V92b, 340b, 507c.

Kadir Alayı mad. IV:369b, I:179b, 186a, IV:408b.

Kadir Ferdi V: 122a.

Kadirî Tekkesi (Âşiyan) I:371a.

Kadirîhane Tekkesi mad. IV:369c, II:4l5b, IV:39a, 373a, V:56lc, VI:60a, 427c, VII:239c.

Kadirîlik mad. IV:372a, Llla, 55a, 96a, III:l66c, IV:20c, 74c, 123c, 367c, 398c, 440c, 44la, 470c, 498c, 500a, V:96a, VI:3l6b, 326b, 331b, 391c, 394c, VII:7b, 170a, 170c, 221a, 236b, 477b.

ilgili maddeler:

Kadirîhane Tekkesi IV:3ö9c

Tarikatlar VII:213a Kadoorie, Laura II:l4a. Kadri (Pehlivan) VII:323a.

Kadri Bey (ö. 1846, Melekpaşazade) V:96a.

Kadri Çavuş Çeşmesi Kasımpaşa'da, Küçük Piyale Camii'nin yakımndaydı. Banisi tersane çavuşlarından Abdülka-dir Ağa'dır. 1115/1703'te klasik tarzda kesme taştan inşa edilmişti. Üstü çatılı ve kiremit örtülüydü. Kemerinin üzerinde üç beyitlik kitabesi vardı.

Kadri Efendi (Çukurcumalı) VL195c. Kadri Efendi (Şeyh) VII:383c.

Kadri Paşa (1832, Gaziantep - 1885, Edirne) Şehremini. Babıâli kalemlerinden yetişti. 1865'te posta nazırı oldu. Çeşitli meclis üyeliklerinden sonra Ocak 1871-Temmuz 1873 arasında Altıncı Daire-i Belediye reisliği, Ağustos 1874-Eylül 1875 ve Şubat 1876-Şubat 1877 arasında iki kez şehreminliği yaptı. Da-ha. sonra valiliklerde ve nazırlıklarda bulundu. Haziran 1880-Eylül 1880 arasında sadrazamlık yaptı. Edirne valisi iken öldü.

II:l40c.

Kadri Paşa Yalısı mad. IV:379a. Kafeler III:l43c.

Kafes Pencere önlerine yerleştirilen, ince çıtalardan yapılma kafesler, içeriden dışarısının görünmesine engel olmazken, dış perde görevi yapar ve içerinin görünmesini önlerdi. Kafeslerin ortasına ayrıca yavru kafes yapılır, gerektiğinde burası açılarak el uzatılır, dışarıya bir şey verilir veya bir şey alınırdı. Dışarıya doğru taşmtılı (karınlı) kafeslere ise çiçek saksıları konulurdu. Pencereleri kafesli odalara ise kafes odası denirdi.

Kafes Kasrı I:31c, IV:123b. Kafesli Kasır (Kandilli) IV:410b. Kafesli Köşk (Beşiktaş Sarayı) II: 173a. Kafesli Meyhane II:27a.

Kafesoglu, İbrahim IV:221c. Kâfiristan IV:536c. Kafkaryadi Ailesi VII:499a.

Kafkaslıgil, Mehmet (1922, Kars) Çiftçi. Meslek okulu mezunudur. Çiftçilik, İstanbul İl Genel Meclisi üyeliği yaptı. 17. dönem (1983-1987) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.

Kaflı, Kadircan VII:468a. Kaftan, Fikri III:331a. Kagir Tiyatro III:60b. Kâğıd Ham V:50b. Kâğıtçılar mad. IV:379a.

Kâğıthane mad. IV:380a, I:4l3a, II:46la, 514a, III:410a, 502b, IV:126c, VI:385b, VII:l60c,;498a.

İlgili maddeler: Abdülhamid II Çeşmesi I:42c Ahmed III Çeşmesi I:115a Çadır Köşkü II:457a Çağlayan Kasrı II:46la İmrahor Köşkü IV:l68a Kâğıthane Âlemleri IV: 382a Kâğıthane Mescidi IV:383c Kâğıthane Mesiresi IV: 384a Mirahur Ağa Çeşmesi V:473b Poligon Kasrı VI:277b Sa'dâbâd VL385b Sa'dâbâd Sarayı VL388a

Kâğıthane Âlemleri mad. IV:382a, 322b, V:407c.

Kâğıthane Askeri Hastanesi I. Dünya Savaşı sırasında açılan yardımcı hastanelerdendir. Kâğıthane Kasrı ve yöresindeki binalarda faaliyete geçmiş, Çanakkale Savaşları'ndan sonra kapatılmıştır.

Kâğıthane Baruthanesi II:68b.

Kâğıthane Deresi Rumeli yakasında akarsu. Halic'e dökülen akarsulardan biri olan derenin Bizans dönemindeki adı Barbisos'tu. Taşlı Dere ve Acıelma De-resi'nin birleşmesiyle oluşur. Hamidi-ye, Kırkçeşme ve Taksim Suyu tesisleri, sularını Kâğıthane Deresi'nden alır. Acıelma Deresi'nin kolları üzerindeki II. Mahmud ve Valide bentleri ile Topuzlu Bent Taksim Tesisleri'ne; Taşlı Dere'nin kollan üzerindeki Ayvat Bendi, Büyük Bent, Karanlık Bent ve Kirazlı Bent de Kırkçeşme Tesisleri'ne su verir.

I:152a, 495b, III:79a, 79c, IV:l68b, VI:385b.

Kâğıthane İlçesi mad. IV:382c, III:444c,

IV:138b, VII:187b, 498a. ilgili maddeler:

Çağlayan II:459c

Gültepe III:444c

Kâğıthane IV: 380a Kâğıthane Memba Suyu IV:508c.

Kâğıthane Merkez Mahallesi Kâğıthane İlçesi'nde yer alır. Seyrantepe, Yahya Kemal, Çağlayan, Gürsel, Talat Paşa mahalleleri ve Beyoğlu, Eyüp, Şişli ilçeleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 25.392'dir.

Kâğıthane Mescidi mad. IV:383c, 384c.

Kâğıthane Mesiresi mad. IV:384a, I:26a, 38b, IV:380b, 382c, V407b.

Kâğıthane Sarayı I:23a, IV:440b,

V:355b. Kağnıhca VII:493c.

Kahhar Baba Halıcıoğlu'nda Turşucu Mahallesi'ndedir. Bu harap türbenin arkasında bir de Kahhar Baba Tekkesi vardı. İstanbullular, Kahhar Baha'nın her gece kalkıp sabaha kadar zikir ve ibadette bulunduğuna "Ya Kahhar!" dediğine, coşunca sesinin Okmeyda-nı'ndan duyulduğuna inanırlardı. Kadınlar Kahhar Baba Türbesi'nin hacet penceresi önünde durup dualar okurlar, dilekte bulunurlar ve bez bağlarlardı. Dileği yerini bulanların ise Kahhar Baha'nın ruhuna Kuran okutmaları, hatim indirmeleri âdetti. Kahhar Baba Türbesi yıkılmakla birlikte mezar yeri halen ziyaret edilmektedir.

VH:443b.

Kâhî Çarşı böreği olarak da bilinen üçgen biçimli bir poğaça. Yeniçeri Ocağı geleneklerine göre terfi sırası gelen seğirdim ustaları aşçılığa geçerlerken sakal bırakır ve pişirdikleri kâhîleri zengin esnafa ve ricale dağıtıp para toplar, sermaye edinirlerdi. Ocak disiplini bozulunca, bu gelenek bir soygun aracı oldu. İşi azıtan yeniçeriler ikide bir, çarşı esnafına kâhî dağıtıp haraç almaya başladılar. III. Selim döneminde (1789-1807) bu yolsuzluk önlenmeye çalışıldıysa da İstanbul'a özgü bu haraç yöntemi 1826'da Yeniçeri Oca-ğı'nın kaldırılmasına kadar sürdü.

Kahkaha I:192a.

Kahveci, Adnan (1949, Trabzon - 1993, Gerede) Siyaset adamı. Kabataş Erkek Lisesi'ni bitirdi. ABD'de Misso-uri Üniversitesi'nde biyomedikal mühendisliği eğitimi gördü; aynı üniversitede doktora yaptı ve yardımcı profesör olarak çalıştı. TÜBİTAK Marmara Araştırma Enstitüsü'nde araştırmacı, Boğaziçi Üniversitesi'nde öğretim görevlisi oldu (1987). ANAP kurucuları arasında yer aldı. 18. dönem (1987-1991) ve 19. dönem (199D İstanbul milletvekiliydi. Devlet bakanı, maliye ve gümrük bakanı oldu. Ankara-İstan-bul otoyolunda geçirdiği trafik kazasında öldü.

Kahveci Baba Kemeri III:526a. Kahvecibaşı Konağı mad. IV:385b.

Kahvehane Ukalası Tanzimat'tan sonra kahvehanelerde oturup yönetimi, sadrazamı, nazırları, şehreminini eleştiren siyasal yorumlar yapan kişilere deniyordu. Bunlar genellikle aile ge-

liriyle geçinen, yarı aydın kimselerdi. Kahvehane ukalalığı II. Meşrutiyet döneminde taşraya da yayıldı. Siyasal ve askeri gelişmeler nedeniyle bunların çevrelerinde daha kalabalık kümeler oluşmaya başladı.

Kahvehaneler mad. IV: 386a, II: 185a, c, VII:l40b, 14la.

İlgili maddeler:

Eptalofos Kahve ve Gazinosu III:177a

Esrar Kahveleri III:219b Horozcu Kahveleri IV:88c Kıraathaneler IV:563c Küllük Kahvesi V:l69a Nargile VI:45c Piyer Loti Kahvesi VI:260a Semai Kahveleri VI:518c

Kâhya Saray ve konaklarda ev işlerini ya da daire hizmetlerini idare eden görevli. Büyük konak kâhyaları, ev sahibi adına konağın ev işlerinden sorumluydu. Konakta ayrı bir odası ve emrinde birçok hizmetlisi bulunurdu. Bir de esnaf kâhyalığı vardı. Bunlar temsil ettiği esnaf zümreyle yönetim arasındaki münasebeti sağlayan görevlilerdi. Esnaf tarafından seçilir, kadılar tarafından hüccet verilerek göreve başlatılırdı.

Kâhya Kadın Saraydaki kalfa kadınların yöneticisi. Saray mensupları arasında "saray ustası" diye de anılırdı. Haremdeki hizmetli kadınların ulaşabileceği en yüksek görev buydu. Acemilik, küçük kalfalık, oda kalfalığı yaptıktan sonra bu göreve getirilirler ve haremde büyük itibar görürlerdi. Sadrazamlarla vezirlerin ve diğer ricalin konaklarında da harem kısmının yöneticisi olarak hizmet veren kâhya kadınlar bulunurdu.

Kâhyahan, Kirkor II:462c.

Kaid Mustafa Ağa Çeşmesi Kocamusta-fapaşa'da, Hacı Hamza Camii'nin yakınında bulunmaktadır. Banisinin kimliği bilinmiyor. 978/1 570'te kesme taştan inşa edilmiştir. Girintili çıkıntılı bir kemeri olduğu anlaşılmaktadır. Aynataşı ve teknesi yok olmuştur.

Kainupolis I. Constantinus döneminde (324-337) Konstantinopolis'in genişletilmesi sırasında şehir surlarının batısında oluşturulan yeni mahallenin adı. Kainupolis (Yeni Mahalle) Marmara kıyısında, bugünkü Kumkapı civarında olmalıdır. Adı yalnızca 4. yy yapısı olan Ayios Agatonikos Kilise-si'nin adlarından biri olarak zikredilir. Kilisenin en azından 1204' 'e kadar ayakta kaldığı düşünülmektedir.

II:180c. Kaisarios Limanı V:215a.

Kakınç, Tarık Dursun (1931, İzmir) Yazar, sinemacı. Ortaokuldan sonra öğrenimini sürdürmedi. Basında ve si-

nema dünyasında çalıştı. Röportajlar yaptı, senaryo ve film eleştirileri yazdı, film yönetti. Edebiyatta Tarık Dursun K. imzasıyla hikâye ve romanla-rıyla ünlendi, senaryo ve sinema eleştirilerinde ise Tarık Kakınç adını kullandı. Nesirlerinde daha çok işçileri, emekçileri öyküledi. Türk Dil Kurumu 1961 Öykü Ödülü'nü, Sait Faik 1967 ve 1985 hikâye armağanlarını, Orhan Kemal 1985 roman, Yunus Na-di 1991 roman armağanlarını kazandı. Başlıca eserleri şöyle sıralanabilir: Hasangiller (1955), İnsan Kurdu (1959), Güzel Avrat Otu (1960), Yabanın Adamları (1966), Sabah Olmasın (1967), Denizin Kanı (1968), 36Kısım Tekmili Birden (1970), Gün Döndü (1974), Bahriyeli Çocuk (1976), Kurşun Ata Ata Biter (1983), Bağışla Onları (1989)- Süngercilerin yaşamını anlattığı Denizin Kanı, TRT tarafından 1980'de filmleştirildi.

III:520c.