А. М. Пашаев, А. Р. Гасанов, Дж. Г. Джафаров, Г. И. Исмаилзаде

3.7. İynYvari İD-na malik ğьzgь antenasının hesabatı

HYm horizontal, hYm dY vertikal mьstYvilYrdY eni bYrabYr olan iynYvari İD fırlanma paraboloidi formalı gьzgь ilY yaradılır. Bu antenalar hYdYfin mьşayiYti, gYmi artilleriyası atYşinın idarYsi vY s. ьзьn istifadY olunur.
3.7.1. Antenanın hesabat qaydası

Antenanın hesabatı aşağıdakı ilk verilYnlYrY YsasYn aparıla bilYr: 1. Antenanın İD-nın yarım gьc ьzrY eni ; 2. Dalğanın polyari­zasiya­sının nцvь; 3. Dalğa uzunluğu ; 4. Gьzgьnьn aзılışının kYnarlarında sahYnin sYviyyYsi ; 5. Skanerli antenalar ьзьn skanerlYmY bucaqlarının horizontal vY vertikal mьstYvilYrdY hYdd qiymYtlYri; 6. İşıqlandırıcının nцvь; 7. İşıqlandırıcının f.i.Y. .

LayihYlYndirmY prosesindY antenanın aşağıdakı parametrlYri hesablanır: 1. Gьz­gь­nьn (reflektorun) hYndYsi цlзьlYri (parabolik reflektorun fokus mYsafYsi vY onun aзılış mьstYvisinin radiusu ); 2. Parabolik gьzgьnьn aзılış bucağı ; 3. İşıqlan­dırıcının İD-nın Ysas lYзYyinin yarım gьc ьzrY eni ; 4. İşıqlandırıcının hYndYsi цlзьlYri (aзılışın elektrik vY maqnit mьstYvilYrindY цlзьlYri, ruporun uzun­luğu ); 5. Maksimal skanerlYmY bucaqlarının tYmin olunması ьзьn işıqlandırıcının fokusdan xYtti sьrьşdьrьlmYsi; 6. İşıqlandırıcının İD ; 7. Gьzgьnьn aзılışında sahYnin paylanma funksiyası ; 8. Ap­roksimasiyaedici funksiya ; 9. Antenanın İD ; 10. Anten­anın gьclYnmY Ymsalı .
3.7.2. Parabolik gьzgьnьn (reflektorun) hYndYsi цlзьlYrinin hesabatı

Verilmiş dalğa uzunluğuna vY İD-nın eninY YsasYn (3.6.3) ifa­dYsindYn aзılış mьstYvisinin radiusu tapılır.

SkanerlYnmYyYn antenalar ьзьn fokus mYsafYsi intervalında seзi­lir. Fokus mYsafYsinin seзilmYsi işıqlandırıcı­nın цlзьlYrinin bцyьmYsinY vY, uy­ğun olaraq, gьzgьnьn daha зox kцlgYlYnmYsinY gYtirir. ЏgYr olarsa parabo­loidin aзılış bucağı olur vY fokus mYsafYsinin sonrakı azalması mYqsYdYuyğun ol­mur. SkanerlYnYn antenalar ьзьn fokus mYsafYsi bir qYdYr bцyьk seзilir: , belY­ ki fokus mYsafYsinin artması skanerlYmY bucaqlarının maksimal qiymYtlYrini artır­mağa imkan verir.

Fırlanma paraboloidinin aзılış bucağı (3.1.3) mьnasibYtin­dYn tapılır.
3.7.3. Rupor işıqlandırıcısının hesabatı

Fırlanma paraboloidinin aзılış bucağının tYyin olunmuş qiymYtinY YsasYn işıqlan­dı­rıcının İD-nın tYqribi eni hesablanır:

. (3.7.3.1)

İşıqlandırıcının İD-nın tYqribi eninY YsasYn ruporun aзılışının цlзьlYri qiymYtlYn­dirilir:

. (3.7.3.2)

. (3.7.3.3)

Ruporun uzunluğu tapılır. Bu parametr ruporun aзılışındakı faza meylinin bura­xıla bilYn qiymYtlYrinY YsasYn tYyin olunur vY aşağıdakı dьsturla hesablana bilYr:

. (3.7.3.4)

- ruporun bцyьk tYrYfinin uzunluğudur.

Rupor işıqlandırıcısının Ysas mьstYvilYrdY İD hesablanır:

; (3.7.3.5)

. (3.7.3.6)
3.7.4. Antenanın İD-nın hesabatı

Gьz­gьnьn şьalandıran sYthinin yalnız onun aзılışının sYthi olduğunu qYbul edY­rYk parabolik antenanın şьalanma zonasında yaratdığı elektro­maq­nit sahYsini gьzgь­nьn aзılışının sYthindYki oyadıcı sahYnin mYlum paylan­ma­sına Ysa­sYn tYyin etmYyY imkan verYn apertur ьsulundan istifadY edirik. Bu halda (bir sıra faktorların tYsirini nYzYrY almadan), elek­tromaqnit dalğasının gьzgьnьn daxili sYthinY dьşdьyь zaman hYndYsi optikanın qa­nun­larının riayYt edildiyi vY aзılış sYthinin sinfaz oyadıldığı qYbul edilir. Bunun ьзьn işıqlandırıcının İD-nın maksimumu gьzgьnьn optik oxu ilY ьst-ьstY dьşmYlidir vY uyğun olaraq bucağı sıfıra bYrabYr seзilir.

Oyadıcı sahYnin tYqribi amplitud paylanmasını aзılışın dYyişYn nisbi radiusunun funksiyası kimi tapırıq:

, (3.7.4.1)

, (3.7.4.2)

burada - gьzgьnьn Yyriliyini nYzYrY alan vuruqdur.

ЏgYr alınan kYmiyyYtlYrin qiymYtlYrinin aзılışın kYnarlarındakı nisbi sahY gYrgin­lik­lYrinin verilmiş qiymYtlYrindYn artımı 10%-dYn зox olarsa ruporun цlзьlYrini bir qY­dYr bцyьdьb hesabatı tYkrarlamaq lazımdır.

LayihYlYndirilYn antenanın İD ox simmetrikliyinY yaxın olduğu ьзьn amplitud pay­lanması funksiyasının (3.2.7) ьstlь sırası ilY aproksimasiyasından istifadY et­mYk daha Ylverişlidir.

Aproksimasiyaedici funksiyanın Ymsallarının vY elY qiy­mYtlYri seзilir ki, hYmin funksiyanın amplitud paylanması funksiyası ilY ьз vY ya daha зox nцq­tY­dY ьst ьstY dьşmYsi tYmin olunsun.

Alınmış nYticYlYrY vY (3.2.9) tYnliyinY YsasYn antenanın İD hesablanır.

Antenanın istiqamYtlYnmiş tYsir Ymsalı (3.6.1) ifadYsindYn cYdvYl 1.3.1 YsasYn tapılır.

Antenanın gьclYnmY Ymsalı (3.6.2) ifadYsinY YsasYn hesablanır.

İşıqlandırıcının fokusdan, maksimal skanerlYmY bucağını tYmin edYn, sьrьşmYsi (3.5.1) ifadYsindYn tapılır.

• 3.8. İynYvari İD-na malik gьzgь antenasının hesabatına misal

Antenanın hesabatı ьзьn ilk verilYnlYr: 1. Antenanın İD-nın yarım gьc ьzrY eni ;

2. Dalğanın polyarizasiyasının nцvь; 3. Dalğa uzunluğu ; 4. Gьzgьnьn aзılışının kYnarlarında sahYnin sYviyyYsi ; 5. Skanerli antenalar ьзьn skanerlYmY bucaqlarının horizontal vY vertikal mьstYvilYrdY hYdd qiymYtlYri; 6. İşıqlandırıcının nцvь-rupor; 7. İşıqlandırıcının f.i.Y. .

Hesabat

1. Verilmiş dalğa uzunluğuna vY İD-nın eninY YsasYn (3.6.3) ifadY­sindYn gьzgьnьn aзılış mьstYvisinin radiusu tapılır: .

2. Fokus mYsafYsi, 3.7.2 bцlmYsindYki tцvsiyYlYrY YsasYn, seзilir: .

3. Fırlanma paraboloidinin aзılış bucağı (3.1.3) mьnasibYtin­dYn tapılır:

.

4. Fırlanma paraboloidinin aзılış bucağının tYyin olunmuş qiymYtinY YsasYn işıqlan­dı­rıcının İD-nın tYqribi eni hesablanır:

5. İşıqlandırıcının İD-nın tYqribi eninY YsasYn ruporun aзılışının цlзьlYri tYyin olunur:

; .

6. Ruporun uzunluğu tapılır: .

7. (3.7.3.5) vY (3.7.3.6) dьsturlarına YsasYn, rupor işıqlandırıcısının Ysas mьstYvilYrdY İD hesablanır. Hesabatın nYticYlYri cYdvYl 3.8.1-Y kцзьrьlьr. CYdvYl 3.8.1 – dY ki, qiymYtlYrY YsasYn İD-rı qurulur (şYk. 3.8.1a,b).

8. Oyadıcı sahYnin tYqribi amplitud paylanmasını aзılışın dYyişYn nis­bi radiusunun funksiyası kimi tapırıq: ; .

Hesabatın nYticYlYri cYdvYl 3.8.2-Y kцзьrьlьr.

Alınan kYmiyyYtlYrin qiymYtlYrinin aзılışın kYnarlarındakı nisbi sahY gYrgin­lik­lYrinin verilmiş qiymYtlYrindYn artımı 10%-dYn зox olmadı­ğı ьзьn ruporun цlзьlYrini saxlayırıq.

9. LayihYlYndirilYn antenanın İD ox simmetrikliyinY yaxın olduğu ьзьn amplitud pay­lanması funksiyasının (3.2.7) ьstlь sırası ilY ap­roksimasiyasından istifadY edirik. Hesablayırıq ki, olduqda vY olduqda olur. Bu hal­da (3.2.7) ifadYsinY YsasYn: vY . Bu tYnliklYrin birgY hYllindYn mYchul vY Ymsallarını tapırıq: .

10. Alınmış nYticYlYrY vY (3.2.9) tYnliyinY YsasYn antenanın İD hesab­lanır:

,

burada .

Hesabatın nYticYlYri cYdvYl 3.8.3-Y kцзьrьlьr. CYdvYl 3.8.3 – dY ki, qiymYtlYrY YsasYn İD-ı qurulur (şYk. 3.8.2).

11. CYdvYl 1.3.1 YsasYn, (3.6.1) ifadYsindYn antenanın istiqamYt­lYn­miş tYsir Ymsalı ta­pılır.

12. Antenanın gьclYnmY Ymsalı (3.6.2) ifadYsinY YsasYn hesablanır.

13. İşıqlandırıcının fokusdan, maksimal skanerlYmY bucağını tYmin edYn, sьrьşmYsi (3.5.1) ifadYsindYn tapılır: .

ЏDЏBİYYAT

1. Кочержевский Г.Н. и др. АФУ-М.: Радио и связь, 1989. 382 с.

2. Кочержевский Г.Н. Антенно-фидерные устройства. -М.: Радио и связь, 1981.

3. Марков Г.Т., Сазонов Д.Н. Антенны. М.: Энергия, 1975.

4. Дряблин А.Л., Зузенко В.Д., Кислов А.Г. Антенно-фидерные устройства.- М.: Сов. радио, 1974.

5. Долуханов М.П. Распространение радиоволн. М.: Связь, 1972.

6. Грудинская Г.П. Распространение радиоволн. -М.: Высш. школа, 1975.

7. Черенкова Е.Л., Чернышев О.В. Распространение радиоволн. -М.: Радио и связь, 1984.

8. Антенны и устройства СВЧ. Под. ред. Д. Н. Воскресенского. -М.: Сов. Радио, 1981.

9. Айзенберг Г.З., Ямпольский Б.Г., Терешин О.Н. Антенны УКВ, ч.1,2. -М.: Связь, 1977.

10. Пашаев А.М., Гасанов А.P. Антенны и распространение радиоволн. - Б.:НАА, 2007, стр.186.

11. Пашаев А.М., Гасанов А.P., Джафаров Дж.Г., Исмаилзаде Г.И. Антенно-фи­дер­ные устройства. / Руководство к выполнению лабораторных работ. -Баку : НАА , 1998 г.

12. Paşayev А.М., HYsYnov А.R. Antena-fider qurğuları / laboratoriya işlYrinin yerinY yetirilmYsi ьзьn dYrs vYsaiti –Bakı, МАА, 2010, 117s., şYkilli.

M Ь N D Џ R İ J A T

• Giriş

• Ьmumi mYlumat

• Apertur antenaları

• 1. Oyadılmış sYthlYrin şьalanması

1.1. Antenanın istiqamYtlYnmY diaqramının hesabatı ьзьn ek­vivalentlik prinsipinin tYtbiqi. Hьygens elementi

1.2. Sinfaz vY bYrabYr amplitudalı oyadılmış dьzbucaqlı vY dairYvi aзılışların istiqamYtlYnmY diaqramları.

1.3. Amplitud paylanmasının şьalandıran sYthlYrin İD-na tYsiri

• 2. Rupor antenaları

2.1. İş prinsipi vY Ysas xassYlYri

• 3. Gьzgь antenaları

3.1. Gьzgь antenalarının tY’yini, tYsnifatı vY iş prinsipi.

3.2. Parabolik antenaların istiqamYtlYnmY xassYlYri

3.3. Parabolik antenaların işıqlandırıcılarının nцvlYri.

3.4. Gьzgьnьn işıqlandırıcıya reaksiyası.

3.5. İşıqlandırıcının fokusdan sьrьşdьrьlmYsi ilY İD-nın idarY olunması

3.6. Parabolik antenanın istiqamYtlYnmiş tYsir Ymsalı

• 3.7. İynYvari İD-na malik ğьzgь antenasının hesabatı

3.7.1. Antenanın hesabat qaydası.

3.7.2. Parabolik gьzgьnьn (reflektorun) hYndYsi цlзьlYrinin hesabatı

3.7.3. Rupor işıqlandırıcısının hesabatı

3.7.4. Antenanın İD-nın hesabatı

• 3.8. İynYvari İD-na malik ğьzgь antenasının hesabatına misal

ЏdYbiyyat