A research on the application of participatory rural appraisal approach

ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR

1990’larda ilk önce gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan “Katılımcı Kırsal Değerlendirme” (KKD) yaklaşımı veya diğer katılımcı yaklaşımlar Dünya’da bir çok gelişmekte olan ülkede geniş ölçülerde uygulandı. Bu gün katılımcı yaklaşımlar gelişmiş ülkelerde de geniş ölçüde uygulanmaktadır. Örneğin Avustralya’da kırsal kesimin dörtte biri bu çalışmalar içinde bulunmaktadır.

Ege Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma merkezi (TUAM) olarak katılımcı yaklaşımların tarımsal yayım, kırsal kalkınma, kadın çalışmakları, kooperatifçilik alanlarında yayılması için 1998’den itibaren çalışmalarda bulunduk. İlk çalışmamız bir pilot çalışma niteliğinde İzmir İli Kemalpaşa ilçesi Halilbeyli köyünde yürütüldü. Altı aylık kısa sayılacak bir sürede köyde bir erkek ve kadın grubunda yürütülen çalışmalar çok başarılı sonuçlar verdi. Bir çok yenilik hızla benimsendi. Küçük üreticiler de kendi durumlarını iyileştirecek yollar buldular. (Özkaya, Karaturhan, Boyacı,1998) Daha sonra katılımcı yaklaşımın “eylem araştırması” (action research) biçiminde uygulandığı ikinci bir çalışma Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırmacıları ve üreticilerle birlikte İzmir-Ödemiş İlçesi Bademli Köyünde Tarımsal Kalkınma Kooperatifinin desteği ile sürdürüldü. (Özkaya, 2000)

TUAM olarak KKD yaklaşımının kurumsallaşması yani tarımsal yayımla ilgili olan (tarım il ve ilçe müdürlükleri) veya olabilecek olan (ziraat odaları, sulama birlikleri, kooperatifler vb.) kurumların bu yaklaşımı sürdürülebilir şekilde benimsemesi, çalışmalarında bu yönde bir değişikliğin oluşması ile yaklaşımın ölçeğinin büyütülmesi, yani ilçe, il hatta bölge çaplarında ve bir çok kolaylaştırıcı ile birlikte uygulanması ve ülkemizde uygulamada ortaya çıkacak sorunların ve bunlarla baş edebilme yollarının saptanması amacıyla bu araştırma-uygulamayı başlattık.

2001’de Hollanda’da yapılan 15. Avrupa Tarımsal Yayım Seminerinde de katılımcı yaklaşımların artan saygınlık kazandığı ve önemlerinin arttığı görülmüştür.

Bu araştırma-uygulamada elde edilen sonuçların “eylem araştırmalarının” özüne uygun şekilde gerçek yaşamı etkilediği ve etkilerinin süreceğini düşünüyoruz. En kaliteli bilginin Kurt Lewin’in dediği gibi “gerçeği değiştirmeye” çalışıldığında elde edileceğini söyleyebiliriz.

Bu açıdan bilerek veya bilmeyerek projenin yürümesine engel olanların da değerli bilgiler sağladığını şu anda görebiliyoruz. Ancak şüphesiz projenin uygulanışında katkıda bulunan ve onun bir parçası olabilen herkese, “bizim projemiz diyebilenlere”, Menemen üreticilerine, köy yöneticilerine, tarımsal kuruluşların, birliklerin, tarım İl ve İlçe müdürlüklerinin çalışanlarına ve yöneticilerine, Menemen Kaymakamlığına çok teşekkür ederiz.

Bu çalışmada bir çok kişi katkıda bulundu. Bu uzunca bir liste oluşturuyor. Menemen Kaymakamı B. Şahin Tütüncü, Menemen Ziraat Odası Başkanları Bahattin Çankaya ve Şeref Sofuoğlu, Menemen Belediye Bşkanı Tahir Şahin, Sol ve Sağ Sulama Birlikleri Başkanları Recep Yorgancı ve Nevzat Güven, Bornova Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsünden Veteriner Dr. Seza Eskiizmirliler, Bornova Zirai Mücadele Araştırma Ensttüsünden Dr. Füsun Tezcan, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesinden Prof. Dr. İsmet Zeki Atalay, Prof. Dr. Asım Kılıç, Dr. İbrahim Kaya, Prof. Dr. Kaya Boztok, Prof. Dr. Ali Ünal, Prof. Dr. Ümit Erdem, Prof. Dr. Ünal Altınbaş, Doç. Dr. Eşref İrget, Yard. Doç. Dr. Hasan Demirkan, Doç. Dr. Ahmet Alçiçek, Ar. Gör. Emre Örümlü, Edebiyat Fakültesinden sosyolog Doç. Dr. Neşe Özgen, Tıp Fakültesinden Prof. Dr. Fethi Doğan, Doç. Dr. Ali Osman Karababa, Prof. Dr. Akın Kapubağlı, Diyetisyen Selda Seçkiner Donduran, Tariş Arge’den sosyolog Baki Doğruyol, emekli ziraat mühendisi Dr. Atıf Atilla, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu İzmir Toplum Merkezinden sosyal hizmet uzmanı Müdür Gölge Yakar, aynı kurumun Onur Mahallesi Toplum Merkezinden psikolog Birsen Altar, çocuk gelişim uzmanı Ayla Çelik, sosyal hizmet uzmanı Meral Demir, Sağlık Bakanlığı 14 No’lu Ana-Çocuk Sağlığı Eğitim Merkezi (Karşıyaka) kadın-doğum uzmanları Dr. Neşe Kındıroğlu ve Dr. İncim Veziroğlu, aile hekimi Dr. Selda Akdal’a çok teşekkür ederiz.

Bu çalışmanın grub çalışmalarında yönetici olarak veya katılarak yardımcı olanlara da çok teşekkür ediyoruz. Bu da uzunca bir liste oluşturuyor. Değişik dönemlerde Menemen Tarım İlçe Müdürlüğü Müdürleri olan ziraat mühendisleri Fatma Demiral ve İbrahim Okkalıoğlu, ziraat teknisyenleri Nurettin Yücel, Erkan Eryılmaz, Sadullah Özgür, Ümit Atilla Sert, ev ekonomistleri Gonca Görgülü, Ummuhan Karaçocuk, gıda mühendisi Hatice Aytan, Sol Sahil Sulama Birliğinden Arzu Dönmez ve ziraat mühendisi Kamil Karadeniz’e çok teşekkür ederiz.

Belen Köyü Muhtarı Erol Öker’e de üreticiler adına teşkkür ederiz. Köyünde çalışmaların sürmesinde çok etkili oldu. Ayrıca Gediz kirliliği sorununu şimdilik ilçe çapına taşınmasında enerjik katkıları oldu.

Çalışmada grup çalışmalarına katılan erkek ve kadın üreticiler kendileri, köyleri ve daha geniş bir coğrafya için çok yararlı olan ve olacak olan çalışmalara katıldılar. Bazı katkıları tarım ve kırsal çevreyi bile aşıp İzmir ve diğer iller için bile etkili olacağı söylenebilir. Çöp deponi alanları sorunu ve Gediz kirliliği sorunları bu gruplarda korkmadan ele alındı. Kendi kendilerini aydınlatan katılımcıların sorunu çözmek için harekete geçtiklerini gözledik. Bu katılımcılara biz bütün üreticiler ve toplum adına teşekkür ediyoruz.

Bu çalışmalara bir şekilde katkıda bulunup, unutulmuşlar varsa şimdiden özür diliyoruz.

Bu çalışmanın köy grup toplantıları gibi bazı bölümlerinin gereğinden fazla ayrıntılı açıklanmış olması benzer çalışmaları yapacak olanlara daha iyi fikir verebilmek amacıyladır. Ancak şüphesiz katılımcı yaklaşımların her defasında uygulayıcılarından yaratıcılık istediği ve bu çalışmaların aynı yerlerde bile bir daha aynı biçimde uygulanamayacağını gözden uzak tutmamak gereklidir. Katılımcı yaklaşımların başka ülkelerde olduğu gibi binlerce köyde uygulanacağı günleri düşleyerek bu çalışmanın bu gidişe küçük de olsa bir katkı yapmasını diliyoruz.