soliqlar. O borotdan olinadigan soliqlarga qo'shilgan qiym at solig'i, aksiz
solig'i, konlardan foydalanganligi u chun soliq, bojxona boji kiradi. D a-
rom addan olinadigan soliqlarga foyda solig'i va darom ad soliqlari kiradi.
M ulklardan olinadigan soliqlarga m ol-m ulk solig'i va yer soliqlari
kiradi.
Iqtisodiy m ohiyatga qarab soliqlam i to 'g 'ri va egri soliqlarga bo'lish
m um kin.
T o 'g 'ri soliqlar bevosita daro m ad oluvchi m ulk egasining d aro-
m adlaridan (foydalaridan) olinadi. B unday soliqlarda huquqiy va haqiqiy
soliq to'lo v ch i bitta shaxs b o 'lad i. Soliq ilgaridan aniq belgilangan bo'ladi.
U ning m anbayi bo 'lib korxona va tashkilotlam ing xo'jalik faoliyati
natijasida erishilgan m oliyaviy yakun hisoblanadi Aholi soliqlarida esa
soliq m anbayi bo 'lib to 'g 'r id a n -to 'g 'ri aholining darom adi
hisoblanadi.
Foyda (darom ad) solig'i, yer solig'i va darom ad solig'i to 'g 'ri soliqlam ing
eng m uhim turlaridir.
Egri soliqlar korxona va tashkilotlar faoliyatining moliyaviy yakuniga
b og'liq bo'lm aydi. U lar sotilayotgan tovarlar va xizm atlar oborotiga (ba-
hosiga) ustam a tarzda belgilanadi.
U la r so'zsiz tovar qiym ati va xizm at sum m asini oshiradi va iste’m olni
kam aytiradi. Bu soliqlam i b a ’zan ist’mol soliqlari deb ham ataladi. B unday
qaraganda, ulam i go'yo m ahsulot sotuvchi yoki xizm at ko'rsatuvchi to ‘-
layotgan b o'ladi. Aslida esa u lam in g haqiqiy to'lovchisi tovar va xiz-
m atlarni iste’m ol qiluvchilar b o'ladi. Egri soliqlar guruhiga qo'shilgan
qiym at solig'i, aksiz solig'i va bojxona bojlari kiradi.
Dostları ilə paylaş: