A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

* -^US f Îf glySSî ^

.. .. ^BÜtÜneta. 5-al ve Baskurtlarda ^ W

mnlarda ^^Bajurt''ve Kazaklar

. _va„ meskûn kavım ^ .J_{etle 0}\»^' ^ 1 _ve her şeye

»dilmesi lâzım gelen usu ere yüklere, açlığa, ^s°®^ _artlarına göre.

_bayvan besleme işmae butnn^^ ve ^.^Umda teşvik

katlanabilirler. Ekine» r • _tehberle»n id göçmeni az
_ın „,!» .M» L»a. w* ^k5^"La, ~

_rum.„l»ma. f“^,br^Ive UbiKy** 'T »i*» !">*»•

,sır başlangıcında en ^e _{& d} ._6nceki y^arda e^ _Kazakistanda.

zakların. 1914-1918 savaşın ,_duklaImı gördük. Doğu ^ _Afganistan

komşu Rnslan b»^ ge^>?_ve ^^g^yoruz. Buharın

İrdş havzasında. Ak _{ed içinde} ^ ^“^bislerin mesaisi ne

smınndaki Cddı Ko yetişen yerh muuşeb ve ağır

hepsi, ahahmn e _alinin İktisadî hayatına geçebilmesi

ticesidir. Buralardaki a _hayattan ekincilik ^ ^ _RusUnn iktisadı

buhranlar geçırmeden. g _olarak yaşatabılm • falarından

veyhaut bu iki şekil bayat» m-menlerinin istilâsmdan em ^ ^ _neTede

müdahalesinden ^Ve, _R^_{s vâ}u _Ve mutasarrıflar» mu^ ^ _toTÇlu olmak

ileri gelmişt«- Nere ^ Çeliği». F» ^goçm A _ve düzeltilmesi

Kazak ve »avurtların«W^usadî gebresi ^v

yüzünden raKnedar bölümünde

■-* 3» zzj&sl

toprak verimli^Bn hattın^ _BükeyWıanım K«^at ^ «), mezkûr

temayül gösterim _{a a}it neşrettiği .*£_e 33 kesatına gelir

tas» “^a" !f£S‘d. **-*•“ «=-

_k6ı₈.»» y»*^taa',,20.4 p»a ^v'

ve bu 3.3 desatına ortalama

—-—— , = _{n m}ezkûr eser, s. 30 vm- _Kastel_y anski, Form,

64) K o n ş ı n, , ₀ v , in ^A- ^K 589-590*

' . . e sovremevnykh Gosua

nulbundaki Kazaklarda ise, «iğelik» basma ancak 0,2 desatina gelir ve mahsulâtı da ancak 168,6 pud olurdu. Aktübe tümeninde ahalinin % 94 ü ekincilikle meşgul olup, her iğeliğe 5,8 desatina gelir. Kostanay •tümeninde ahalinin % 77 si ekincilikle meşgul olup, iğelik -basma 2,8 desatina gelir. Ustkaminde % 69 iğeliğe 1>9 desatina, Akmola tümeninde % 61,5 ve 1,44 desatina, Semi Palat tümeninde % 40 ve 0,75 desatina, Karkaralıda % 11,7 ve 0,1 desatina... Böyle gider de ekincilik halkın kendi isteğine bırakılırsa, bütün Şimalî Kazakistan az bir zaman içinde Kazak-Türk ekim sahasına tahavvül edebilirdi. Cenubî Türkistanda da göçebe ahali kendiliğinden ekinciliğe geçiyordu. 1877 de Cenubî Türkistan vilâyetlerinin Rus göçmenleri istilâsına uğ- ramıyan bölgelerinde, Ferganede göçebeler, ahalinin % 44 ünü teşkil ettiği halde, 1914-1918 savaşından önce bu nisbet, Masalski’nin tahminine göre, belki % 30 a inmiş bulunuyordu. Aynı Ferganede Fn- dican tümeninde evvelce göçebe sayılan «Navket», Margilân tümenin- ‘de «Nayman» nahiyeleri, 1908 de artık köylü olmuşlardı. Fakat Rus- lar, Türklerin ekincilikte tabiî yollarla ilerlemesine meydân bırakmadılar.

Çüıikü Rusların maksadı, Türkistanı ahali bakı- Göçebe Türklere mmdanda ruslaştırmak olduğundan, göçebe Türk- ’KarşıTedricî İmha lerin kendi topraklarında yerleşip medenî hayata

Siyaseti geçmeleri, onların işine * gelmiyordu. Ruslardan

Grigori Safarov, Bolşevik müstemleke siyasetinin, çarlığmkihden farklı olacağını haber vererek, çar zamanındaki kötülüklerden bahisle, Türkistanlılara biraz da yanaşabilmek maksadıyla, yazdığı eserde, göçebe Türklerin oturaklaşması meselesiîe çarlığın münasebeti hakkında: «Rus müstemleke siyaseti Kırgız-Kazaklarm göçebelikten medenî hayata geçmelerinin yolunu kapadı. Onları kelimenin tam mânası ile bozkıra, çöle attı. Hattâ (Yahudilere olduğu •gibi) Kırgız-Kazaklara da bu çölleri, bir nevi «sınırlandırılmış bölge» .şekline soktu (ki oradan çıkamıyacaklar) ye Kırgız-Kazaklarm yağma edilmesini ve imhasını Rus göçmenleri için faydalı bir hayat kaynağı etti» demektedir ^G6).

Verimsiz yerlere kovulan ve ekincilik yerine, ancak çölde hayvan beslemekle geçinmek mecburiyetinde kalan Kazak, Başkurt, Türkmen, Kırgız çarvaları, gittikçe yoksullaşmakta idi. Kazaklar evvelce biraz ekincilikle beraber hayvan da beslerlerdi. Topraklarını göçmen Rus- ²³⁵

irr işgal edip yerleştikten sonra, bunların yaylalarıyla kışlaları arasın daki' geçit kesilmiş oldu. O bölgelerden istifade şöyle _ dmsun ora^ lardan yalnız geçip gidebilmek için bile Rus g°Ç^menl«^rlne £ m ek mecburiyeti hasıl oldu. Verimsiz yerlerde ekincilikten kaı miveceği tabiîdir. Meselâ 1914 yılında Yedisuda bir ailenin yıllık va

ridatı, Kırgızlarda 469 ruble, Kançılarda ^95 7 ruble Döng^erde

850 ruble, en verimli yerlerde oturtulan Ruslarda ise ^r"

Kırgız, bütçesindeki bu eksikliği hayvan beslemekle kapatmak istese bile onun da yolu kapanmakta idi. Halbuki 1860

Kırgızlar, arasında bulunan Radloff. bunlarda toprağın. Kazaklara çok ciddî bir surette ve dikkatle işlenmekte olduğunu söylemiş tir'-). Tarançilarda ise bir desatma yerden, Ruslar gibi 1 ru ^

ğil, 75-76 ruble varidat alınmakta idi. Çünkü zıraatlerı, ıntensı zı raât idi. Ruslar ise toprağı gayet sathî (yalnız 7-8 santim erin ıgm e sürerler, kat'iyyen gübre kullanmazlardı. Bundan dolayı ilk yıl 1 700 pud mahsul veren yer. sonraki yıllarda ancak 30- pu ma su veriyordu. Bundan ötürü Ruslar da yeni yeni yerler işgal etmek mec-

^bUny^fma^kvlTaÎnlt'aşıp taşmakta olan Rus göçmenleri karşısında. Cenubî Uraldaki Başkurtlarla Yedisu Kırgız ve Kazakları aynı durumda bulunuyorlardı. Kiçi Başkurdüstanın «) R™ genleriyle » çok meskûn olan bat, bölümünde, ahalisi yalnız Başkurtlardan ibaret olan Yurmat, nahiyesiyle ona bitişik olan Nikolski adındaki Rus amen na biyesinin 1912 yılına ait «köy iğelik» istatistiklerinde, acayip rakkam lar verilmiştir. Başkurt ve Ruslarda aileler yoksul, orta ve zengin o a