A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

f⁸⁵) Bk. İbn Fadlan, 186-187, 328-329].

^Mi) Bk. İbn Havqal, Topkapı nüshası, N. 3346, vr. 119b [şimdi ed. Krain er s,s. 445]:>>-*> _129b [_=ed. Kramers, s. 488]:

(*JîMffO ***6 J» Ji ; Muhammed

bn. Necıb Bekrân (Cihânnümâ, B a r t h o 1 d , Turkestan, I, s. 81 > Khırkhız’Iarın ülkesini, Ferg^nenin şimalindeki ova kısmına kadar inen dağlık mıntaka olarak anlatır.

-bı milli tipler hakkında da söylerler. Düğün ve ağıt merasimleri de zengin hususata mâliktir. Şamanı («baksı») usuliyle tedavi âdetleri de vardır. Fakat bu «baksı» ların İlâhilerindeki cinler ve «ervahlar», Kazak ve Özbek «baksı» larınınkinden nispeten farklıdır. Son zaman umu-, mî Özbek milliyeti fikri tesiriyle Kent Türk münevverleri, yukarıda da bir defa dediğimiz gibi, Özbek an’aneleri destanlarını öğrenip benimse- miye başlamışlardır. Biz Kent Türklüğünün tereddi edip Özbeklere tamamen iltihak devresi başlamakta olduğunu söylersek hata etmiş oluruz. Köylü Özbekler şehir Türklerine tesir edebilecek kadar ileri gidememişlerdir. Bu yüzden «Özbek» adı hakikî Özbek olan Kazaklarla [ ,■ birleşmek yerine, onlardan ayrı bir millet olmak için kullanılmaktadır. 1

Batı Türkistan vilâyetlerinde «Kent Türkleri» 1897 yılındaki nüfus sayımına göre Masalsky nin hesciblnda «Özbek» lerden ayrı, fakat «Tarançı» ve «Kaşgarlı» îarla birlikte 2.193.656 kişi, Fergane vilâyetindeki «Kıpçak» ve Khorezm şimalindeki «Karakalpak» 1ar da dahil olduğu halde «Özbek» lerle birlikte 4.361.807 kişi gösterilmiştir. Şimdiki hesaplarda «Özbek» ve «Kent Türkleri» için ayrı sayı gösterilmeden hepsi «Özbek» sayılıp, 1923 nüfus sayımına göre N e m ç e n k o hesabında 3.75 7.309 kişi gösterilmiştir. Yani 1897 yılındaki hesaba göre 604.498 nüfus eksik gösterilmiştir, ki bu, 1918 kıtlığında ölen ahaliden Özbeklerin ve Kent Türklerinin payına düşen kadarı olacak. Kent Türklerinin sayısı Doğu Türkistanda iki milyona yakın olup. Batı Türkistanın «Kent Türkleri»vle birleştiklerinde Türkistanm Kazak-Kır- gazlardan sonra en kalabalık unsurunu teşkil ederler.

Kırgızlar

Türkistanda etnik bakımından «Kent Türkleri» ne yakın olan Türk unsuru Kırgızlardır. Ruslar «Kazak» Türkleriyle ilk defa Şıbiryada tanıştıklarından ve on yedinci asırda Kalmukların cenubu umumiyetle «Kırgız» diye adlandırdıklarından, Kazakistan Türkleri Ruslar tarafından bugüne, kadar «Kırgız» tesmiye olunurdu. Kazan Türkleri de «Kazak» ları, bu veçhile olmalı ki, «Kırgız» diye adlandırmışlardır. Halbuki «Kırgız» kelimesi, Kazaklarda ve bütün Türkistanda kullanıldığı üzere, ancak Orta Tiyanşan ve Pamirde yaşıyan göçebe Türk uruğunun adıdır. Rus bilginleri bunu anladıktan sonra; '«Ka2ak» lafı «Kır- gız-Kazak» (yahut «Kırgız-Kaysak»), Tiyanşan Türkleririi ise «Kara- kırgız» diye adlandırır olmuşlardı. Bugün ise ^Kazalç», ve; «Kırgız» 1ar,