özbekler Temür ve oğulları tarafından yaşatılan siyasî ve medenî hayatın parlaklığı ve büyüklüğü Deşt-i Kıpçakta yaşıyan ananeci Çingizlileri Mâverâünnehir tarafına celbetti. Bunlara tâbi uruklar yavaş yavaş Temür ve oğullan hizmetine giriyor ve Mâverâünnehirde, Zerefşan ve Âmu Derya kıyılarında, Ferganede ve Sır Derya havzasında yerleşiyorlardı. Temür oğullarının tuttuğu me denileştirmek işi hanlar yani Çingiz oğulları için de bir ülkü oldu. Ni hayet Sır Derya kıyılarında ve Kazak bozkırlarında fırsat bekliyen Öz bek sultanları, uygun şartları ve zamanını bulup, on altıncı asrın ba şında (1500 yılı) Zerefşan havzalarını ele geçirdiler. Bütün bozkır urukları Mâverâünnehre,. eski Baktriyaya, Tokharistana, Khorezme dol du. Milâdî 1 000 yıllarında Türklerin, Mâverâünnehre yayılmasıyla baş- lıyan bu devir, Temürlülerle birinci özbeklerin bu ülkeleri tamamen tiirkleştirmeleri ve bozkırlardaki en kalabalık siyasî göçebe unsurları 9394959697
medenî hayata bağlıyarak ve ozamanın medeniyetine kat'î surette ilti hak ederek temelli bir türk-islâm medeniyeti yaratmalarıyla tamam ol muştu. Özbekler «Şaybak Han» m, yine eski Türk fatihleri gibi İran, Siyistan ve Hindistan taraflarına fütuhatla yürümesine kat*iyen razı ol madılar. Zaten eski tarihî eserletde ve eski İran rivayetlerinde 9899100101102103) Hora sanda eski Türk sınırı olarak gösterilen «Allahu Ekber» — «Merz-i Tu ran» (şimdi Meşhed ile Sirakhs arasında «Mezdûrân») dağlarına kadar uzanan bütün ülkeler Türklerle dolmuş, tacik şehirleri yerine türk şe hirleri vücuda gelmişti. Türk hükümeti Batı Türkistanda da yalnız «Gö çebe Türk» lere değil, aym zamanda «Şehirli Türk» lere dayanır ol muştu.
