A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

Bolşevikler Çağında Siyasî Hayat
ve Onların Sömürge Siyaseti

Türkistanın bütün son asırlardaki tarihinde Örneği Sefalet ve Kırgın görülmiyen büyük siyasî hareket, 1916-1926 yıllarında sekiz yıl devam eden basmacı isyanı ha- reketleridir./Bu isyanı yapanlar, Rusyanm Ker tarafında tatbik edilen ve herkese malûm umumî «bolşevik İktisadî siyasetinden .ziyade, «bol- şevik sömürge siyaseti» ne minnettardır. Bolşevikler bugün rus köylerinde sosyalizm tatbik ederken, bunu zengin ve orta halli olan köylüleri sefalete düşürerek «kolkhoz» (yani köy komünası) sistemlerini cebrî bir surette yerleştirmek usuliyle icra ediyorlarsa; bunu Türkistanda da yapıyorlar. E^u. Rusyanm her yerinde köylülerin muntazam ve gayri

yİ 40 kalmıştı. Boîşeviklerin kendileri tarafından neşrolunan diğer istatistik malûmatına göre, meselâ 1926 yılında umumî Rusya İktisadî idaresi tarafından neşredilen hesaplarda 1924, 1925 yıllarına ait rakkam- lar, bu gösterdiğimiz rakkamîardan daha eksiktir. Her halde daha 1909 yılında (Masalski ve Machatschek’in hesaplarına göre) Cenubî Türkis- tanm bütün beş vilâyetinde ve iki hanlığında sulanan yer 4.600.000 , baharî 2.200.000 ve hepsi birden 6.800.000 desatina olduğu halde, bolşevikler 1920 yılma kadar bunu, yarısından daha aşağıya indirmişlerdi. 1917-1918 yılları ihtilâlinde Rus Avrupasmda durumun karışıklığı Türkistana hububat getiren demiryollarının kesilmesi dolayısıyla, Cenubî Türkistanda pamuk ekimiyle meşgul olan yerli ahaliden iki milyondan fazla nüfusun kırıldığını yukarıda söylemiştik. Sonradan demiı- 3'olu işleri yoluna konulduğu zamanda da hububat gönderilemedi. Bilâkis, Türkistanın kendisini beslemeğe yetmiyen hububatını paylaşmak üzere aç rus göçmenleri gönderildi ve buhran gittikçe şiddetlendi.

muntazam surette isyan ve protesto ede ede tahammül ettiği umumî bir belâdır. Fakat boîşeviklerin sömürge olarak Türkistanda tatbik ettikleri siyaset, tamamen aj'rı bir şeydir. Boîşeviklerin umumî «İktisadî siyaseti» yüzünden Türkistanda da ahali, her şeyden mahrum kaldı. İktisadî hayat iflâs etti. Şehir hayatı değil de, yalnız köylü hayatından ban-

se d e rsek, 1914 yıl iv	la 1	1925 yıl	ı arasındaki fark şöyledir