A zərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti Niyazi Əlikram oğlu Həsənov Bİznesin strateji İdarə ediLMƏSİ (Dərslik)

15.3. Rəqabət qabiliyyətinin artırılmasında
qiymətin rolu
Qiymətləndirmə bir növ siqnaldır, istehlakçılara bazar təlabatı barədə məlumat verən, həm də istehsalçıların, bu baxımdan çıxış edilməsi kimi nəzərdə tutulur. O, öz seçimini uyğunlaşdıra bilər ki, təsərrüfat subyektləri kimi deyil, öz şəxsi mənafelərini güdərəkdən hərəkət etsin. Bunu qiyməti yaradan qüvvələri cəmləşdirmək və müvazinətini saxlamaqla saysız-hesabsız iqtisadi qərarlar baxımından həll edə bilərlər.
Konsepsiyanın bazar qiymətlərinin əsası ondan ibarətdir ki, istehlakçı üçün faydalı qiymətlər arasında məhsul və xidmətin müəyyən asılılığı xarakterizə oluna bilər.
Belə qiymətləndirmə strategiyasının başlanğıc qiyməti, bazar şəraitində məh­sulun və xidmətlərin dinamikasının mümkün dəyişiklikləri şirkətin seçimi, ən yaxşı şəkildə məqsədəuyğunluğunu göstərir. Qiymətləndirmə strategiyası, ye­ni münasibətdən asılıdır və ya artıq mövcud bazarda malın qiy­məti müəyyənləşdirilir, mövcud və ya yeni bazarda da bu tədbirlər keçirilir.
Qaymağın götürülməsi strategiyası və onun əsasında tədricən aşağı qiy­mətlər prinsipi bazarın müxtəlif seqmentlərində tələbata uyğun qoyul­ma­sıdır. Malın maksimum yüksək qiyməti və xidməti əvvəlcədən edilir, gəlir səviyyəsi yük­sək olan şəxslərə istiqamətləndirilir. Belə məqamlarda ilkin tələbat bir qədər zəifləyir və qiymətin orta səviyyəsinə qədər azalır və s. Şəxslərə uyğun gələn mal seqmentinin orta gəlirliyi onu etməyə imkan verir ki, qiymətlərin aşağı sa­lın­ması mümkün kütləvi istehlakçıya mal kifayət etməyəcək. Bu strategiya erkən maliyyə uğuru üçün nəzərdə tutulub və gələcəkdə belə uğur təmin etmək üçün yaramır.
Bu strategiya aşağıdakı hallarda səmərəli ola bilər:
- inam var ki, bu mala və xidmətə böyük tələbat kifayət qədər olacaq;
- tələbat bu məhsula və ya xidmətlərə rəqabət apara bilən mallar və ya xidmətlər,demək olar ki, yoxdur;
- şirkət şəklində patent və ya keyfiyyətin yüksək səviyyəsi ilə, rəqabətdə yüksək maneələrin yaradılması hesabına özünü qoruyacaq.
Strategiyanın davamlı tətbiqi, əsasən, uzunmüddətli məqsədlər üçün yönümlüdür (səmərəlidir):
1. Bu məhsula və ya xidmətə kifayət qədər böyük tələbat var;
2. Bu məhsullara tələbat bu malın elastik qiymətləri artanda istehlakçılar üçün rəqiblərin analoji mallara və ya xidmətlərə münasibət dəyişmir;
3. Qiymətlər kifayət qədər aşağıdır və rəqibləri üçün qorxuludur;
4. Qiymətin təsəvvür edilməyəcək dərəcədə aşağı olması, istehlakçıları düşünməyə məcbur edəcək ki, keyfiyyətsiz maldır və ya keyfiyyətsiz xidmətdir.
Belə məqamlarda dəyişkən və ya ölən qiymətlər strategiyası tətbiq olunur ki, şirkət rəqabətdən etibarlı şəkildə sığortalanıb anlamını başa düşmək olar. Bu strategiyanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, qiymət tələb əyri üzrə ardıcıl sürüşür, yəni, o zaman tələb aşağı düşür, tələb artanda isə o da artır.
Üstün qiymətlər strategiyasının mahiyyəti isə ondan ibarətdir ki, onun rəqibləri üzərində üstünlük əldə olunmasının mahiyyəti və ya da daha aşağı xərclərinin (qiymət rəqiblərin qiymətlərindən aşağı müəyyən edilir) hesabına yüksək keyfiyyəti (qiymət yuxarı rəqiblərin qiymətləri müəyyənləşdirir ki, malı kimi nüfuzu da qiymətləndirilərək, nadir hesab edilir) hesabına (matris 15.2).