A zərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti Niyazi Əlikram oğlu Həsənov Bİznesin strateji İdarə ediLMƏSİ (Dərslik)

Qrafik.11.2


Qaydaların dörd qrupu ayrılması

Oriyentrlər uyğun nəticələrin qiymətləndirilməsinin qaydaları, əsasən, hədəflərin keyfiyyətli tərəfini əks etdirir. Məsələn, oriyentir belə ifadə edilə bilər: "Şirkət Azərbaycan Respublikasının bazarında işləməyi öyrənməlidir". Məsələlər hədəflərin miqdar tərəfini əks etdirir. Məsələn, milli sahə üzrə liderlərin işinə girmək üçün şirkətlər sahənin artım sürətini və rəqiblərin mövqelərinin dəyişikliklərini nəzərə alaraq, beş il ərzində x mln man həcmində dövriyyəyə çıxmalıdır ki, gəlirliliyin səviyyəsi X%-i təşkil etsin, Y mln mnt investisiya lazımdır.

Ərzaq bazar strategiyası xarici mühitlə əlaqələri nizama salan qaydalarla müəyyən edilir. Əzaq bazar strategiyası hansı bazarlarda, hansı məhsulları, hansı qiymətə satmaq və qoyulmuş hədəflərin (inkişaf strategiyasına uyğun) əldə olunması üçün investisiyaların cəlb edilməsini nəzərdə tutur. Şirkətin konsepsiyası bu qaydalardır ki, şirkət daxili münasibətləri nizama salır və şirkətin biznesi necə qurulacağını müəyyən edir.
Strateji cəhətdən hazırlanan məsələnin strukturlaşdırılması üçün şirkətin biznes modeli anlayışı ilə bağlı yanaşmadan istifadə etmək lazımdır. Biznes model şirkətin biznesinin qurulmasının prinsipial sxemini özündə təsvir edir ki, bu da bir sıra parametrlərin uyğunluğudur (sxem 11.12).


Sxem.11.12
Şirkətin biznes-modeli

Bu qədər parametr öz-özlüyündə biznes-modeldə prinsipial olaraq əhəmiyyətli deyil nə qədər ki, onlar qarşılıqlı uyğundur. Hesab edilir ki, "yaxşı" strategiya, o strategiyadır ki, biznes-modelin bütün elementləri harmonik olaraq bir-birinə bağlanmışdır.
Biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanmasının təcrübəsi göstərir ki, strategiyanın formalaşmasının zamanından asılı olmayaraq, xarici mühitin konsultantlar məsələlərindən asılı olaraq, şirkətin menecerləri bu məsələ üzərində işləməlidir və növbəti prinsipləri rəhbər tutmalıdırlar.
Çoxlu miqdarda metoda və strateji təhlillərin və proqnozlaşdırmanın alətlərinə baxmayaraq, məsələnin çətinliyi o qədər böyükdür ki, bütövlükdə problemi qiymətləndirməyə və hər hansı bir və ya bir neçə analitikin yanaşması çərçivəsində məhdudlaşdırılmamalıdır. Çünki, sağlam düşüncə əsasında ideyaların və təkliflərin qiymətinin ən vacib meyarı saxlanılmalıdır. Sağlam düşüncəyə dayanmayan təhlükəli fikirlərin çoxluğu, əlbəttə, düzgün məsələ deyil. Bu baxımdan, onlar hesabatlarda təhlükə yarada bilər və menecerlər belə məqamlarda özlərini itirə bilərlər.
Əlbəttə ki, nəticələri həyata keçirən insanlar tərəfindən strategiyanın geniş müzakirəsi olmadan bu sənədin toz basa biləcək gözəl sənəd kimi daxılda qalacağına ehtimal yaranır. Fikrimizcə, strateji məsələlərin və planların başa düşülməsinə nail olmaq üçün prinsip çox önəmlidir və əlbəttə, hazırlıqların həyata keçirilməsi böyük əhəmiyyət daşıyır.
Şirkətin hazırlanmış inkişaf strategiyasının həyata keçirilməsi ilə əlaqədar olaraq şəxslərin peşəkarlığının artırılması və geniş mühitə hazırlıq işlərinin səviyyəli aparılması gələcək nəticəni təyin edir. Yaxşı təsvir edilmiş prinsipə əsaslanaraq, hazırlıqlar zamanı müzakirədə, iddiada və strategiyanın düzəlişində müxtəlif mərhələlərdə əlaqədar qruplardan hər birinin nümayəndələri iştirak etməlidir (sxem 11.13).