Cədvəl 5.3
“Təkamül idarəetmə sistemləri” üzərində qurulmuş təhlil
Gələcəyin görülməsi
|
1900
|
1930
|
1950-1970
|
1980-2000
|
2010-2015
|
Adətən
|
|
Qəflət, lakin gözlənilən
|
Qəflət və gözlənilməz
|
Gələcəkdə keçmişin təkrar olunması
|
Məlumat kitabçası və məlumatlar
Maliyyə nəzarəti
|
Nəzarət əsasında idarəetmə
|
Ekstrapolasiya yolu ilə gələcəyin öncədən görülməsi
|
Hazırki büdcənin tərtib olunması
Kapital yatırımları üçün büdcənin tərtib olunması
Məqsədyönlü idarəetmə
Uzunmüddətli planlaşdırma
|
Ekstrapolasiya əsasında idarəetmə
|
Ancaq çətinliklər və yeni imkanlar öncədən müəyyən olunur
|
Dəyişikliklərin öncədən müəyyən olunması əsasında idarəetmə
|
Dövrlər arası strateji planlaşdırma
Strateji mövqenin seçilməsi
|
Şirkətin xarici mühitindən zəif siqnallar öncədən müəyyən olunur.
Gözlənilməz hadisələr
|
Fövqaladə halların çevik yolları ilə idarə olunması
|
Strateji məsələlərin sıralanma əsasında idarə olunması
Zəif siqnalları əsasında idarəetmə
Gözlənilməz hadisələr əsasında idarəetmə
|
Qeyri-sabitlik dərəcəsi
|
1
Sabitlik
|
2
Dəyişikliklərin baş verməsinə reaksiya
|
3
Öncədən müəyyən olunma
|
4
Tədqiqat
|
5
Yaradıcılıq
|
Cədvəldən göründüyü kimi, bu sistemlərin inkişafında dörd mərhələ mövcutdur və bunlar aşağıdakılardır:
1. Menecment fəaliyyəti monitorinqə əsaslanmalıdır;
2. Menecmentin dəyişmə tempinin sürətləndirilməsi zamanı ekstrapolyasiya əsasında aparılmasına baxmayaraq, hələ də mümkün imkan daxilində proqnozlaşdırmaq üçün ekstrapolyasiya sistemindən istifadə edilməsi;
3. Zaman keçdikcə nəzərdə tutulan dəyişikliklər menecment əsasında gözlənilməz hadisələr və dəyişikliklər etməklə inkişafın sürətini artırmaqla, zamanın sistem problemləri ortaya çıxmağa başladı. Lakin müəyyən zaman çərçivəsində gələcək tendensiyaların hamsını olmasa da, müəyyən hissəsini təxmin etməklə onların inkişaf istiqamətini müəyyənləşdirmək mümkün idi;
4. Menecment əsasında çox mühim problemləri, tez bir zaman çərçivəsində qabaqcadan bilməsi, yaranan problemlərə məhz indiki zaman çərçivəsində, çevik və təcili həllərə əsaslanmasıdır.
Biznesin inkişaf strategiyasını hazırlayan zaman uzunmüddətli planlaşdırma, o cümlədən, sistemin əvvəlki mənşəyinə əsaslanaraq, hazırkı zamanda geniş idarəetmə təcrübəsindən istifadə olunur. Strateji planlaşdırma son 20 il ərzində yavaş - yavaş lakin çətin həyata keçməsinə baxmayaraq, indi getdikcə şirkətlərin təcrübəsində daha geniş istifadə olunması hiss olunur.
Dövrünə və zamanına görə köklü şəkildə fərqli olan yeni strategiyaların həyata keçirilməsində çətinliklərlə qarşı-qarşıya olan şirkətin strateji idarə etməsi maraqlı olur. Dünyada strateji məqsədlərin mencment əsasında reytinqini müəyyən etməyə çalışsaq, əlbbəttə, Yaponiya və ABŞ-da bu məsələyə diqqətin daha çox olduğunu görərik. Hələ yarandıqlarının ilk zamanından bu ölkələrin şirkətləri öz bizneslərinin inkişaf strategiyalarını elmi - nəzəri və əlbəttə, praktiki əsaslar üzərində qurur.
Aparacağımız bütün təhlillərdə biz bazarın önəmli komponentlərindən biri olan, uzunmüddətli planlaşdırma və yeni sistemlərin müqayisəli təsvirini verməyə çalışmışıq. Uzunmüddətli və strateji planlaşdırma məsələlərini siz bir iqtisadçı kimi bilirsiniz. Məqsədimiz uzunmüddətli və strateji planlaşdırma əsasında iki sistem arasındakı fundamental fərqləri nəzərdən keçirməkdir. Bu fərqi bəzən gələcəyin şərhi də adlandırırlar. Bu baxımdan, aşağıdakı diaqram nəzəri cəhətdən biliklərimizi mökəmləndirməyə şərait yaradır.
Məqsədlərə çatmaq və nəticələr arasında aparılan bu nəzər bənzətmənin təhlili, uzunmüddətli planlaşdırmaya gələcəkdə artım meyilləri ekstrapolyasiya ilə proqnozlaşdırıla bilər.
Bu qrafikdə gördüyümüz kimi, irəli davam edən bir dalğalı əmtəənin satışı, zaman çərçivəsində dioqram xətti göstərilmişdir. Ana xətti, qondarma “iz sala bilən xokkey ağacı“ ilə müqaisədə təsəvür etsək, məqsəd və tapşırıqları, uzunmüddətli planlaşdırma üçün uyğun müraciət olunan kimi qəbul edərək tipik proseduru təsvir etmək olar.
Bell adlanan, senior idarə etməyə əsaslanan şirkətlər, adətən, əməliyyatlarının gələcək nəticələrini ötən illə müqayisədə yaxşı olduğundan və əlbəttə ki, ali dərəcələri tabelikdə olan menecerlər ilə razılaşdırıldığından gəlirli olurlar.
Belə təcrübələrin tipik A nəticəsi – real nəticələrinə cavab verməyən optimist məqsədlərinə qəbulu kimi başa düşülməlidir. Şirkətin yaxşı performansı olduğundan, ekstrapolyasiya ilə proqnozlaşdırılır ki, adətən çox yüksək, lakin onların təqdim etdiyi tipik rəqəmə, “iş gördüm” kimi baxmaq olmaz. Pis nəzarət olunan şirkətlərdə, eyni real nəticələrə “ gördüm iş “ kimi baxmaq olar, lakin onların hədəfləri aşağı olmalıdır məsələsini yaddan çıxarmaq olmaz.
Biznesin inkişaf strategiyasının planlaşdırma sistemi gələcəkdə, əlbəttə keçmişin daha yaxşı olanlarını götürməklə, heç bir ehtimal riskli ehtimal olmadan, gələcəyin uğurunu təmin etmək mümkün olsun. Buna görə də extrapolasiya tədqiq edilə bilər və buna bir ilk addım kimi baxıla bilər və bu baxımdan, biz kimin vəzifəsini və istiqamətlərini, təhlükələrini müəyyənləşdirməklə, şirkətin perspektivlərini təhlil etməli və mövcud tendensiyalara uyğunlaşmaqla, ayrı-ayrı “təcili yardım” hallarını təhlil etməliyik (qrafik 5.1).
Dostları ilə paylaş: |