A zərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti Niyazi Əlikram oğlu Həsənov Bİznesin strateji İdarə ediLMƏSİ (Dərslik)

Biznes proseslərində səmərəliliyin göstəricilərinin

xarakteristikasının əsaslandırılması

Biznes-proseslərinin səmərəliliyinin göstəriciləri	Σk1≥1	Σk1>2,86
Mürəkkəblik	Əhəmiyyətlidi, bu halda Ksl < 0,01 biznes-prosesləri mürəkkəb sayılır	Əhəmiyyətlidir və bu halda Ksl 0,66 biznes-prosesləri asan sayılır.
Faiz	Biznes proseslərinin modeli ilə Kpr minimum əhəmiy­yətini proses (0,5) saymaq lazımdır	Biznes-proseslərin modelinin maksimal yol verilən əhəmiyyəti pr ya­nında deyil, daha problem­li ("araları" sayı biznes prosesinin si­nif­lərdə suyun əsas çirklən­diricilə­rindən) hesab olunmalıdır (0,99)
İdarəetmə	Mülkiyyətçilərin proseslər nəzarəti biznes-proseslərin (Kotv) təsnifləş­di­ril­miş məb­ləğə bərabərdir. Bu halda Kotv=1 ki, prosesin aşağı idarəetməsi ilə səciyyələnir	Bu halda məbləğ mülkiyyətçilərin proseslərə nəzarəti biznes-proseslərin (Kotv=1) təsnifləşdirilmiş məbləğə bərabərdir,
Ehtiyyatlar	Yuxarıda biznes-imkanlar ehtiyatlardan istifadənin sə­mə­­rəlili­yinin əhəmiyyəti və əmsalının əhəmiyyəti çox azdır. Bu halda ehtiyyat aşağıdır	Yuxarıda biznes-imkanlar ehtiyatlardan istifadənin səmərəliliyinin əhə­miy­yəti, əmsalın əhə­miyyəti çox azdır. Bu halda ehtiyyat tutumu yük­səkdi (Kr<1)
İdarəetmə	Bu variantda aşağı göstə­rici idarəetmə biznes prosesinin Kper ≥ 1 təqdim olunub	Bu variantda biznes prosesinin yük­sək göstərici idarə edilməsi Kрr v < 1 təqdim olunub

Hesab aparmaq imkanlarının verilməsi üçün iki qrup biznes-proseslə­rin modelinin analitik şöbəsi, əsasən, beş göstərici üzrə mütəxəssislər qrupu tərəfindən hazırlanır. Bu model SADT metodologiyasından istifadə etməklə, standartların tətbiqi ilə modelləşdirmə əsasən DFD IDEF hazırlan­malıdır. Bizim baxılan misalda istifadə edilən metodologiya səmərəliliyinin hesablanması üçün tətbiq edilən beş göstərici daha uyğun olduğu üçün daha çox istifadə olunur. “Biz niyə belə hesab etməliyik?” sualı böyük maraq doğurduğundan ayrı-ayrılıqda aşağıdakı kimi təhlili verilmişdir:

Birincisi, metodologiya strukturunun təhlili və layihələndirmə zamanı biznes proseslərin modelləşdirilməsi iyerarxiya strukturunun əsas əlamətləri olmalıdır. Burada, əsasən, səmərəliliyinin təhlili prosesləri iyerarxiya modelinin dərinlik göstəricisi nəzərə alınmaqla həyata keçrilməlidir.

İkincisi, istifadə edilən metodologiya əsasında modelləşdirmə elementləri xüsusiləşdirilənlərə ayrılan elementlərə malikdir və menecerlər öz təsir vasitələrindən zamanında və yerində istifadə etməyi bacarmalıdır. Beləliklə, əmək proseslərinin təhlili zamanı diaqram yaratmaq üçün heç bir problem yaranmır, sonra isə prosesin həmin elementlərinin sayı xüsusilə biznes proseslərinin səmərəliliyinin hesablanması üçün vacibdir, çünki iki göstəricinin modeli proseslərin kəmiyyəti baxımından əhəmiyyətlidir. Belə elementlərdən istifadə edirlər ki, ehtiyatlar və idarəetmə mexanizmilərinin təsirini artırmaq mümkün olsun.

Üçüncüsü, əsas elementlərindən biri kimi mülkiyyətçilər proseslərin modelləşdirilməsi baxımından çıxış edirlər. Ümumilikdə biznes prosesinin səmərəliliyi barədə bütün suallara cavab verilməlidir. Beləliklə, ekspert qismində çıxış edənlər bilməlidirlər ki, beş göstəricinin hesablanması əsasında nəticələrin təqdim olunması lazımdır.

Beş göstərici üzrə hesablaşmaların aparılması xüsusiyyətlərinin nümayişi aşağıdakı nümunə olan cədvəllərdə verildiyindən diqqətlə izləsək görərik.

Bu cədvəldə yalnız parametrlər verilmişdir, kəmiyyət göstəriciləri növbəti cədvəldə veriləcəkdir (cədvəl 8.4).