A21 Avezbayev S

XVII bob. 
YEM-XASHAK OLINADIGAN YER TURLARINING 
HUDUDLARINI TASHKIL ETISH 
1. Loyihaning vazifaiari va mazmuni 
zbekistonda yem-xashak olinadigan yer turlari maydoni 
16,05 mln ga, shu jumladan, piehanzoriar — 0,11 mln ga va 
yaylovlar — 15,94 mln ga tashki! etadi. Lekin mintaqalar b yicha 
ular notekis taqsimlangan. Xashaki yer turlaridan t ri foydala-
nish, tabiiy simlik qoplamasidan foydalanish va ularni parvarish-
lash b yicha tadbirlar majmuasini: mollarni qamab yoki mayda-
lab me'yorli boqish, simlik rivojlanishining har xil davrlarida 
pichanga rish, simliklar qoplarnasini yaxshilashni q llashni 
nazarda tutadi. Bu tadbirlarni faqat pichanzor — va yaylov al-
mashishlar tizimidagina amalga oshirish mumkin. 
Xashaki yerlar hududlarini tashkil etishning vazifalari ularning 
mahsuldorligini oshirish; simliklarning botanik tarkibini yaxshi-
lash; oqilona foydalanish; chorvachilik uchun mustahkam ozuqa 
bazasini yaratish hisoblanadi. 
Xashaki yerlar hududlarini tashkil etish loyihasini ishiashdan 
oldin ularning hozirgi ahvoli va foydalanilishi rganiladi. U har 
bir uchastkadan foydalanishning keyingi tartibini aniqlash, 
yaylovlar, pichanzorlarni yaxshilash b yicha tadbirlarni ishlash, 
ularning hududlarini tuzish uchun tkaziladi. 
Ayrim yaylov va pichanzor uchastkalarini rganish quyidagilar 
b yicha tkaziladi: 
428 

---

— relefi (joylashishi, qiyalik y nalishi va nishabligi); 
— tuproqlari (tiplari, mexanik tarkibi, namlanishi, sh rla-
nishi, gumus qatlamining qalinligi); 
— simliklari ( tlar tipi, ularning ozuqaviy qimmati, 
yaylovlar, pichanzorlar hosildorligi, yayiov davri oyiari b yicha 
yashil massa chiqishi); 
— madaniy — texnik ahvoli (d ngliklar, butalar, rmon 
daraxtlari, toshlar va sh. . mavjudiigi); 
— chorvachilik fermalaridan, yozgi lagerlardan, suv manbala-
ridan, aholi yashash joylaridan uzoqligi; 
— sizot suvlari sathining chuqurligi va suv ta'minoti sharoit-
lari, suv manbalari bilan ta'minlanishi. 
Yaylovlar va pichanzorlar hududlarining mavjud tashkil eti-
lishini rganish zarur (yaylovlarning fermalarga, podalarga, mol-
lar guruhlariga biriktirilishi, yaylovalmashishlar, pichanzoral-
mashish uchastkalarining mavjudligi, ularning joylashishi, suv 
manbalarining joylashishi, suvlar zaxirasi yoki chiqishi). Asosiy 
e'tiborni su oriladigan madaniy yaylovlar, pichanzorlar uchun 
moijallangan uchastkalarning tabiiy ahvoliga, ularning yuqori 
hosildor yaylov va pichanzor tiari qatlamini yaratish uchun 
yaroqliligiga va oqilona foydalanishga, su orish uchun sharoitlari 
nuqtayi nazaridan, qaratish kerak. 
Ozuqali yerlarni rganishda yer tuzish, geobotanika, suv 
x jaligi, yaylovlarni, pichanzorlarni tubdan yaxshilash b yicha 
ishchi loyihalari izlanishlaridan foydalaniladi.