A21 Avezbayev S

2. Loyihaning mazmuni 
X jalikda ichki yer tuzish loyihasi aniq qishloq x jalik kor-
xonasida yerlardan va ular biian bogiiq ishlab chiqarish vositalari-
dan oqilona foydalanishni va ularni muhofaza qilishni tashkil etish 
b yicha hujjatlar (hisob-kitoblar, chizmalar) t plamidan iborat 
b ladi. 
X jalikda ichki yer tuzish loyihasining tarkibi va mazmuni 
tabiiy va ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar, yer egaSiklari va yerdan foy-
dalanishlar shakllari, hududning tashkil etilish va oldin ishlangan 
loyiha yechimlarining zlashtirilish darajasidan kelib chiqib 
aniqlanadi. Biroq barcha vaziyatlarda ham x jalikda ichki yer 
tuzishda loyihaning tarkibiy qismiari va elementlaridan kelib 
chiqib aniqlanadigan loyihaviy masa!a!arning t la r yxati k rib 
chiqilishi kerak. Loyihaning tarkibiy qismlari va elementlari 
r yxati qishloq x jalik korxonasi ishlab chiqarishi va hududining 
hamda x jalikning ayrim darajalari va tarkibihing zaro aloqala-
rini hisobga olishi kerak. 
X jalikda ichki yer tuzish loyihasining tarkibiy qismlarini bel-
gilashda quyidagi qoidalardan kelib chiqish kerak. 
Agar har bir qishloq x jalik korxonasida ishlab chiqarish 
jarayonini (tizimini) bosqichlarga (tarkibiy tashkil etuvchilar, 
darajalar, ichki tizimlar) b isak., u ishlab chiqarish tarmoqlari va 
ayrim ishlab chiqarish jarayonlaridan iborat b ladi. 
Ijtimoiy zarur mahsulotni ishlab chiqarish vaqti qishloq x jalik 
korxonasida takror ishlab chiqarish vaqti (davri) bilan mos tushadi va 
z ichiga uning barcha bosqich'arin; (ishlab chiqarishning zi, 
taqsimot, ayirboshlash, iste'mol) oladi. ishiab chiqarish tarmoqlari 
faoliyati natijasida mahsulot yaratiladi, uni ishlab chiqarish vaqti 
tayyor mahsulot olish uchun zarurtarmoqlarning ish davri bilan mos 
keladi. Ayrim ishlab chiqarish jarayonlarini bajarish aniq mahsulot 
ishlab chiqarish bilan bo langan va qishloq x jaligining xususiyat-
laridan kelib chiqadi. unda ishiab chiqarish jarayonlari va bevosita 
mehnat bir-biriga t ri kelmaydi. 
Ishlab chiqarishning har bir bosqichiga zining yer — x jalik 
tuzilish shakli mos keladi: umuman ishJab chiqarisliga — x jalik 
yer egaligi; tarmoqlar yoki uiar yi mdisiga '— ishlab chiqarish 
boiimining yer massivi yoki aimashlab ekish massivi; ayrim ishlab 
chiqarish jarayoniga yoki ular garuhiga —• dala, ishchi (su orish) 
uchastkasi va sh. . (5-jadval). 
200 

---

---

---

---

5-jadvaIdan k rinib turibdiki, yer t la (umuman) ishlab 
chiqarish uchun kenglik, operatsion ba/is sifatida, x jaiik tar-
moqlari uchun asosiy ishlab chiqarish vositasi sifatida, ayrim ish-
iab chiqarish operatsiyalari uchun esa mehnat predmeti sifatida 
xizmat qiladi. 
X jalikda ichki yer tuzish loyihasi yettita tarkibiy qism va 32 
elementdan iborat (6-jadvaIga qaraisin).