aAZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN MEMARLIQ VƏ İNŞAAT UNİVERSİTETİ
Təsdiq edirəm:
Kafedra müdiri_____________
( prof. Ocaqov. H.O. )
“___”____________2015-ci il
Fənn proqramı (sillabusu)
Kafedra: Fövqəladə hallar və həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi
Fənnin adı: Fövqəladə hallarda İqtisadiyyat
1. Fənn haqqında məlumat:
Kodu ____________
Tədris ili _2014__ semestr 8
Fakültə _İnşaat texnologiya
Qrup _641a
Tədris yükü: mühazirə __40 saat, seminar (məşğələ) _20 saat,
Cəmi __60___ saat.
Kredit: 4
Auditoriya:№1007
Saat: ________
2. Müəllim haqqında məlumat:
Adı, atasının adı, soyadı və elmi dərəcəsi __Hacımətov Qayıbəli Narulla oğlu_texnika elmləri namizədi, dosent________________________________
Kafedranın ünvanı: Bakı,şəh. A.Sultanova küçəsi,5. AzMİU, II korpus,10-cu mərtəbə
Məsləhət saatları: I,II, günlər,Saat 10.00-13.00
E-mail ünvanı: qadjimetov@bk.ru
İş telefonu: 539-07-75
3. Tələb olunan dərslik və dərs vəsaitləri:
1. H.O.Ocaqov.Fövqəladə hallarda iqtisadiyyat obyektlərinin dayanıqlığı, Bakı 2005
2. H.O.Ocaqov., Q.N. Hacımətov, Fövqəladə halların monitorinqi və proqnozu, Bakı 2005.
4. Fənnin təsviri və məqsədi:
(Fənn haqqında qısa məlumat, onunla əlaqəli fənlər, fənnin tədrisinin məqsədi yazılı şərh olunur. Bu fənni öyrənməklə tələbələrin nəyi biləcəkləri, nəyə nail olacaqları və hansı vərdişlərə yiyələnəcəkləri qeyd edilir.)
_ FH-da tikinti obyektlərinin dayanlığı fənninin məqsədi. FH-rın xəbərdar olunması və ləğvi, istehsalat obyektlərinin dayanıqlığının artırılması və əhalinin həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi sahəsində ali təhsilli mütəxəsisslər hazırlmaqdır.
Mütəxəssislərin hazırlanmasında əsas məsələ FH-da obyektlərin dayanıqlığının təmin olunmasında nəzəri və təşkilati məsələlərin yeni tələbatlara uyğun, enerji tutumlu istehsalat və proseslərin səviyyəsi uyğun təhlükələrin, onların mənbələrinin və yaranma səbəblərinin potensial təhlükəli ob-yektlərdə dayanıqlığın artırılması üçün profilaktiki tədbirlərin əsas istiqamətlərinin müəyyən olunmasıdır.
Fənnin tədrisi nəticəsində aşağıdakılar haqqında məlumatı olmalıdır:
- FH-da iqtisadiyyat obyektlərinin dayanıqlı fəaliyyətinin problemlərinin nəzəri əsaslarının inkişaf tendensiyasıhaqqında;
- Dayanıqlıq məsələlərinin nəzəri və praktiki həllinin problemləri tendensiyaları haqqında;
- Obyektlərin dayanıqlığı məsələlərinin həllində persepektiv xarici və ölkə daxilində aparılan elmi-tədqiqatlar haqqında;
- Ölkəmizdə və xaricdə təhlükəsizlik problemlərinin həlli, təcrübəsi və iqtisadiyyatın FH-da fəaliyyətə hazırlanması haqqında.
Bilməlidir:
- Potensial təhlükəli texnoloqiyalar və istehsalatların təhlükəsizliyinin təmini problemləri üzrə əsas anlayış və terminləri;
- Təhlükəli texnoloji proseslərin dayanıqlığını xarakterizə edən göstəricilərini (kriteriyaları);
- Texnoloji proseslərə təhlükəsizlik tələblərini;
-Obyektlərin yerləşməsinə olan tələbləri;
-İqtisadiyyat obyektlərinin dayanıqlı fəaliyyətinin FH-da təmini üçün əsas məsələləri;
-Obyektlərin dayanıqlığının qiymətləndirilməsini;
-İqtisadiyyat obyektlərinin dayanıqlığının artırılması yollarını, üsullarını və əsas istiqamətlərini;
-FH-rın xəbərdarlığında, obyektlərin dayanıqlı fəaliyyətinin artırılmasında təşkilati tədbirlərin planlaşdırılmasını.
Bacarmalıdır:
-Potensial təhlükəli islahatların dayanıqlığına təsir edən amilləri;
- Sənaye obyektlərinin təhlükəsizlik dərəcələrinə görə təsnifatı;
-İqtisadiyyat obyektlərinin vəziyyətinin qiymətlən-dirilməsi; FH-rın qarşısının alınması və obyektlərin dayanıqlı fəaliyyətini artırmaq üçün tədbirləri işləməyi və təşkil etməyi.
Fənnin tədrisi tələblərdə nəzəriyyənin və təcrübənin müasir metodlarını FH-da obyektlərin dayanıqlığı məsələlərin həllində tətbiq etməyə köməklik göstərəcək.
5. Fənnin təqvim planı:
5.1. Mühazirə dərslərinin mövzuları və qısa icmaları
Həftələr
|
Mövzunun adı və qısa icmalı
|
Saat
|
Tarix
|
1
|
2
|
3
|
4
|
|
Mövzu№ 1 FH-da dayanıqlıq anlayışı və onun mahiyyəti. İstehsalat sahələrinin və obyektlərin yerləşdirilməsi prinsipləri. Dayanıqlıq anlayışı. Obyektin dayanıqlığı. İqtisadiyyat sahələrinin işinin dayanıqlığı. Respublikanın iqtisadiyyatının ümumilikdə dayanıqlığı. Obyektin FH-da dayanıqlığının mahiyyəti.İstehsalat sahələrinin və obyektlərin yerləşdirilməsi prinsipləri. İqtisadiyyat sahələrinin planlı yerləşdirilməsinin vacibliyi. Məhsul istehsalının ərazilər üzrə yerləşdirilməsi. İstehsalın səmərəli yerləşdirilməsi tələblərini nəzərə almaqla, istehsalın xammal mənbələrinə yaxınlığı, habelə xammalın hazır məhsuladək bütün ardıcıl emalı mərhələlərində əməyin mümkün qədər az itirilməsi baxımından həll edilməsi. İstehsalat sahələrinin və obyektlərin yerləşdirilməsi prinsiplərindən irəli çıxan məsələlər.
|
2
|
|
|
Mövzu№ 2.Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi prinsipləri. Ayrı-ayrı sahələrin və istehsalat müəssisələrinin yerləşdirilməsinin iqtisadi səmərəliliyin ümumi və müqayisəli göstəriciləri. İstehsalat müəssisələri yerləşdirilərkən qeyri-iqtisadi amillərin nəzərdə tutulması.Ekoloji,şəhərsalma,müdafiə,texnogen və təbii xarakterli fövqəladə hadisələrdən əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və beynəlxalq əmək bölgüsü prinsipləri.
Müxtəlif sahələrin yerləşdirilməsinin xüsusiyyətləri və amilləri. Ölkədə məhsuldar qüvvələrin yerləşdirilməsinin daha yaxşılaşdırılması üzrə strateji siyasət. İqtisadiyyat sahələrinin, yardımçı sahələrin və müəssisələrin yerləşdirilməsinin planlaşdırılmasının ümumi prinsiplərə, həm də konkret xüsusiyyətlərə və bəzi amillərə əsaslanması. Kənd təsərrüfatı zonaları və rayonlarının hüdudları daxilində istehsalın bəzi yerdəyişmələri. İstehsal sahələrinin yerləşdirilməsinə təsir göstərən çoxsaylı amilləri və onların xüsusiyyətləri.
|
2
|
|
|
Mövzu№ 3 Təhlükə potensiallı texnologiyalarda və istehsalatda təhlükəsizliyin təmin edilməsinin əsasları.
Təhlükə potensiallı texnologiyalar haqqında məlumat. İstehsalat sahələrində təhlükəsizliyin təmin edilməsinin normativ qanuni əsasları. Müəssisənin layihələndirilməsində və təhlükəsizliyin təmin olunmasında nəzərə alınanması tələb olunan İN və Q-nin tələblərinin yerinə yetirilməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№4 Sənaye istehsalının və obyektlərinin planlaşdırılmasına qoyulan tələblər. Sənaye obyektinin ərazisində binaların və qurğuların düzgün yerləşdirilməsi – istehsalın səmərəliliyinin təmin olunması və onun dayanıqlı fəaliyyəti. Fəhlə və qulluqçuların, eləcə də təhlükəli obyektlərin yaxınlığında yaşayan əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi. Obyektlərin, müəssisələrin səmərəli işini təşkil etmək, həmçinin istehsalın təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə texnosferada əsas təhlükə mənbələrindən biri sayılan sənaye müəssisələrinin baş planlarına verilən tələblər.
|
2
|
|
|
Mövzu№5 Təhlükə potensiallı istehsalat obyektlərinin planlaşdırılması, bina və qurğularının yerləşdirilməsi.
Müəssisə meydançalarının və sənaye qovşağı ərazilərinin planlaşdırılması və müəssisədə istehsalat prosesi və iş üçün ən əlverişli şəraiti. Müəssisələrin və sənaye qovşaqlarının yerləşdirilməsi planlaşdırılarkən nəzərə alınan göstəricilər. Îäàäàâàìëûã äÿðÿúÿñèíäÿí àñûëû îëàðàã áèíàëàð âÿ òèêèëèëÿð àðàñûíäàêû ìÿñàôÿëÿð.
|
2
|
|
|
Mövzu№6 Obyektin nəqliyyat kommunikasiyaları. Ñÿíàéå ìöÿññèñÿëÿðèíèí âÿ ñÿíàéå ãîâøàãëàðûíûí äÿìèð éîëëàðû, ùèäðàâëèê, êîíâåéåð íÿãëèééàòû âÿ àñìà êàíàò éîëëàðû ñÿíàéå íÿãëèééàòûíûí ëàéèùÿëÿíäèðèëìÿñènə óéüóí òÿëÿáëÿðin mahiyyəti. Ñÿíàéå ãîâøàüûíûí íÿãëèééàò ñõåìèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìàëû göstəricilər.
|
2
|
|
|
Mövzu№7 Ìöùÿíäèñ øÿáÿêÿëÿðèíèí éåðëÿøäèðèëìÿñè. Ìöÿññèñÿëÿð âÿ ñÿíàéå ãîâøàãëàðû ö÷öí âàùèä ìöùÿíäèñ øÿáÿêÿñè ñèñòåìè ëàéèùÿëÿíäèðèëmə normaları. Ìöùÿíäèñi yeraltı, yerüstü və hava øÿáÿêÿëÿðèíèí éåðëÿøäèðèëìÿñè qaydaları və qoyulan tələblər.
|
2
|
|
|
Mövzu№8 İşçi heyət, əhali və istehsalat üçün təhlükə potensiallı texnoloci proseslər və onlara verilən tələblər.
Azərbayjan Respublikası iqtisadiyyatının təhlükə potensiallı texnoloci prosseslər, habelə təhlükəli kimyəvi maddələr və materiallar tətbiq edilən sahələri. Bir sıra sahələrin qarşılıqlı əlaqələri. Ölkə ərazisində dəqiq əmək bölgüsü əsasında öz aralarında möhkəm əlaqələrə malik müəyyən istehsalat sahələrinin təşkili. İqtisadi rayon – ölkə ərazisinin bir neçə inzibati-ərazi vahidini əhatə edən kompakt yerləşmiş böyük bir hissəsidir.
|
2
|
|
|
Mövzu№9 Təzyiq altında işləyən texniki sistemlər. Partlayış təhlükəli buxar-qaz qarışıqları. Partlayışlı termiki parçalanmalar. Təzyiq altında işləyən texniki sistemlər haqqında ümumi məlumatlar. Partlayış təhlükəli buxar-qaz qarışıqlarının göstəriciləri. Partlayışlı termiki parçalanmalar. Sıxılmış qaz saxlanan kürəşəkilli tutumların partlaması zamanı yaranan zərbə dalğasının dağıdıcı qabiliyyətini (izafi təzyiqi və impulsu) qiymətləndirmək üçün istifadə olunan parametrlər. Zəhərli maddələrin yaranması və yayılması mənbələri olan texnoloji qurğularda partlayış və yanğınlar.
|
2
|
|
|
Mövzu№10 Fövqəladə hallarda (FH) obyektin dayanıqlı fəaliyyətinin əsasları
FH-da obyektin dayanıqlığı haqqında anlayış. Obyektin dayanıqlığına təsir göstərən əsas amillər və onların qiymətləndirilməsi. Sahənin dayanıqlı fəaliyyəti. Etibarlıq və dayanıqlıq. Dayanıqlığın təmin olunması
|
2
|
|
|
Mövzu№11 FH-da dayanıqlıq anlayışı və onun mahiyyəti
Dayanıqlıq anlayışı. Obyektin dayanıqlığı. İqtisadiyyat sahələrinin işinin dayanıqlığı. Respublikanın iqtisadiyyatının ümumilikdə dayanıqlığı. Obyektin FH-da dayanıqlığının mahiyyəti
|
2
|
|
|
Mövzu№12.Obyekt dayanıqlığının prinsipləri.
Obyekt dayanıqlığının prinsipləri və onların mahiyyəti. Obyekt dayanıqlığının tədqiqində fərqi yanaşma prinsipi. Dayanıqlığın artırılmasında kompoeks tədbirlərin görülməsi prinsipləri. Dayanıqlıq tədbirlərinin bütün obyektlərdə aparılması, qaydaları
|
2
|
|
|
Mövzu№13.Obyektin işinin dayanıqlığına təsir göstərən amillər. Obyektin işinin dayanıqlığına təsir göstərən əsas amillər. Obyektin yerləşmə şəraiti. Obyektin mühəndis-texniki kompleksinin xarakteristikası. İstehsalat proseslərinin xarakteristikaları, onların yanğın-partlayış təhlükəsinə görə dərəcələri. Kooperasiya üzrə obyektin əlaqələri.
Obyekt işinin dayanıqlığının artırılması istiqamətləri
Obyektlərin, onun bina və qurğularının səmərəli yerləşdirilməsi. İşçi personalın və əhalinin FH-da mühafizəsinin təmini. Sənayenin FH-da işə hazır vəziyyətə gətirilməsi. Pozulmuş istehsal prosesinin bərpasına hazırlıq. İdarəetmə sisteminin FH-da fəaliyyətə hazırlanması.
|
4
|
|
|
Mövzu№14.Obyektlərin planlaşdırılmasına qoyulan tələblərin mahiyyəti. Şəhərlərin və obyektlərin respublika ərazisində planlaşdırılması normaları. Planlaşdırmada nəzərdə tutulan əsas amillər. Obyektlərin yerləşdirilməsində qoyulan əsas tələblər. Obyektlərin yerləşdirilməsinə qoyulan əsas tələblər. Obyektlərin respublika ərazisində bərabər yerləşdirilməsi. Güclü və zəif dağıntı zonalarında yerləşdirilə biləcək obyektlər.
|
2
|
|
|
Mövzu№15.Obyektlərin layihələndirilməsinə və tikintisinə qoyulan tələblər.
Şəhərlərin, sənaye binalarının və qurğularının layihələndirilməsi və tikilməsi zamanı əsas tələbatlar. İri şəhərlərin tikilməsinin məhdudlaşdırılması, şəhər xarici magistralların salınması. Dağıntı zonalarında az mərtəbəli binaların tikilməsi, tikintidə yüngül və çətin yanan materiallardan istifadə olunması. Texnoloji avadanlıqların açıq meydançalarda yerləşdirilməsi. Anbar otaqlarının zirzəmilərdə layihələndirilməsi və tikilməsi, onların qapı və pəncərələrinin sayının minimuma endirilməsinin nəzərdə tutulması.
|
2
|
|
|
Mövzu№ 16.17.18. Obyektlərin kommunal-enerji sistemlərinin layihələndirilməsinə və tikintisinə qoyulan tələblər. Enerji-su, qaz, kanalizasiya, rabitə və sair sistemlərin layihələndirilməsinə və tikiləməsinə qoyulan tələblər və onların mahiyyəti. Bu tələblərin icra mexanizmləri. Tələbatlara riayət edilməsinin vacibliyi. Hər bir sistem üçün spesifik tələbatlar və onların layihələndirmə normaları. Layihə və tikinti normalarının yerinə yetirilmə mərhələləri.
|
10
|
|
|
Mövzu№19 Obyektin və onun texniki sisteminin fəaliyyətinin dayanıqlığının tədqiqi.
Obyektin və texniki sistemlərin dayanıqlığının tədqiqinin məqsədi. Tədqiqat məsələləri və onların periodikliyi. Tədqiqatların aparılmasına tələb olunan qüvvələr. Tədqiqatın mərhələləri və ardıcıllığı. Tədqiqatın aparılması üçüntələb olunan sənədlər. Tədqiqatların aparılması üsulları və metodları. Dayanıqlığın tədqiqatının yekun sənədləri.
|
2
|
|
|
Mövzu№20 FH zamanı obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsinin metodikası
Obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsinin məqsəədi. Obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi metodikası, mərhələləri. Dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsinin ilkin şərtləri. Dayanıqlıq kriteriyaları.
|
2
|
|
|
Mövzu№21.Obyekt dayanıqlığının əsas zədələyici amillərə görə qiymətləndirilməsi.
Obyektin yerləşməsinin dayanıqlığa təsirinin qiymətləndirilməsi. Obyektin dayanıqlığının nüvə silahının zədələyici amillərinin təsirinə görə qiymətləndirilməsi. Qəza partlayışlarının zədələyici amillərinə görə obyekt dayanıqlığının qiymətləndirilməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№22.Fəhlə və qulluqçuların mühafizəsi sisteminin qiymətləndirilməsi.
Fəhlə və qulluqçuların mühafizəsi sisteminin qiymətləndirmə ardıcıllığı. Obyektin fəhlə və qulluqçularının mühəndisi mühafizəsi. Xəbərdarlıq sisteminin qiymətləndirilməsi. Sənaye heyətinin mühafizə üsullarına hazırlığın qiymətləndirilməsi. Mühafizə qurğularının hazırlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi. Yeni mühafizə qurğularının tikilməsinin mümkünlüyünün öyrənilməsi. Fəhlə və qulluqçuların fərdi mühafizə vasitələri ilə təmin olunmasının və köçürülməsinin qiymətləndirilməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№23 Zərbə dalğasının təsirinə obyekt dayanıqlığının dərəcəsinin qiymətləndirilməsi.
Zərbə dalğasının təsirinə obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi ardıcıllığı. Zərbə dalğasının təsirindən yaranan dağılma zonaları. Zərbə dalğasının təsiredici parametrləri. Zərbə dalğasının izafi təzyiqi, sürət basqı təzyiqi, sıxılma fazasının müddəti və s. zərbə dalğasının parametrlərinihesablamaq üçün istifadə olunan düstrlar. Obyektin mühəndis texniki komplekslərində müxtəlif dağıntı dərəcəsi əmələ gətirən izafi təzyiqin qiymətləri.
|
2
|
|
|
Mövzu№24.İşıq şüalanmasına görə obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi.
Nüvə silahının işıq şüalanmasının binalara, qurğulara və insanlara təsirinin xarakteri. Obyektin yanğına qarşı dayanıqlıq faktorları. Bina və qurğuların odadavamlılığı. Tikinti konstruksiyalarının yanğına dözümlülük həddi. İstehsalatın yanğın təhlükəsi və ona təsir edən amillər. İşıq şüalanmasına görə obyektin dayanıqlığının qiymətləndirilməsi.
Nüfuzedici radiasiya və radioaktiv çirklənmələrə görə obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi.
Nüfuzedici radiasiyanın obyektin istehsal fəaliyyətinə təsir xarakteristikası. Şüa xəstəliklərinin xarakteristikaları. Radioaktiv zəhərlənmənin obyektin istehsal fəaliyyətinə təsiri. Obyektin nüfuzedici radiasiyaya və radioaktiv zəhərlənməyə dayanıqlığının qiymətləndirilməsi. Obyektdə gözlənilən maksimal radiasiya səviyyəsinin təyini və dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
Obyektin elektro-maqnit impulsuna görə dayanıqlığı.
İstehsal prosesinə elektro-maqnit impulsunun (EMİ) təsirinin xarakteri. EMİ-dən mühafizə metodları. Qurğu və avadanlıqların EMİ-dən mühafizəsi. EMİnn təsirinin qiymətləndirilməsi. Obyektin EMİ-dən mühafizə qabiliyyətinin yüksəldilməsi yolları.
|
2
|
|
|
Mövzu№25.Obyektin işinin idarə olunmasının dayanıqlığı
İdarəetmə orqanlarının əvəz oluna bilməsi prinsipi. Mərkəzləşdirilməmiş idarəetmə sisteminə keçmə. Ehtiyyat kadrların hazırlanması. Kadrların və idarəetmə orqanlarının FH-da işə hazırlanması. İnformasiyaların yaradılması və təkmilləşdirilməsi. Avtomatik idarəetmə sistemlərinin FH-da işə salınması.
Obyektin material texniki təchizatının dayanıqlığı
Obyektin material-texniki təchizatının vəziyyətinin qiymətləndirilməsi ardıcıllığı və istiqamətləri. Mövcud istehsalat əlaqələrinin təhlili. Material-texniki avadanlıqların say və tərkib təhlili. Anbarların sayının və həcminin artırılması, onların obyekt ərazisində və şəhər ətrafında yerləşdirilməsi. Xammalın, hazır məhsulun, materialın qorunma imkanlarının təhlili. Alıcılar ilə əlaqə marşrutlarının təhlili. Obyektin elektrik təchizatının vəziyyətinin təhlili.
|
2
|
|
|
Mövzu№26.Təbii fəlakətlərə qarşı obyektin dayanıqlığının qiymətləndirilməsi
Təbii fəlakətlərin obyektlərin işinə təsiri. Təbii fəlakətlərdən yaranan dağıntılar və onların təhlili. Obyektlərin təbii fəlakətlərdən mühafizə tədbirlərinin hazırlanması. Təbii fəlakətlərə görə tikinti obyektlərinin dayanıqlığının qiymətləndirilməsi və dayanıqlığın artırlması yollarının təyini.
|
2
|
|
|
Mövzu№27.İkinci dərəcəli zədələyici amillərin təsirinə qarşı obyektin dayanıqlığı
FH-da yaranan ikinci dərəcəli amillər və onların obyektlərin dayanıqlığına təsiri. İkinci dərəcəli amillərin təsirinə görə obyektin dayanıqlığının tətqiqi və qiymətləndirilməsi metodikası. İkinci dərəcəli zədələyici amilərin miqyası və potensial təhlükəli obyektlər. İkinci dərəcəli amillərin obyektə təsirinin nəticələrinin təhlili və dayanıqlığın artırılması yolları.
Pozulmuş istehsalatın bərpasına obyektin hazırlığı
Qəza və digər xilasetmə işlərinin aparılması üçün təşkilati və mühəndis-texniki tədbirlərinin tətqiqi. Pozulmuş istehsalatın bərpası üçün bərpa planının işlənilməsi və bərpa işlərinin yerinə yetirilmə ardıcıllığı. Bərpa işlərinin həcminin, lazımi qüvvələrinin, materiallarının təyini. Bərpa işlərinin icra qrafiklərinin tərtibi. Bərpa dəstələrinin tərkibinin seçilməsi.
|
2
|
|
5.2. Məşğələ (seminar) dərslərinin mövzuları və qısa icmaları
Həftə
lər
|
Mövzunun adı və qısa icmalı
|
Saat
|
Tarix
|
1
|
2
|
3
|
4
|
|
Mövzu№1.Əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi prinsipləri. Ayrı-ayrı sahələrin və istehsalat müəssisələrinin yerləşdirilməsinin iqtisadi səmərəliliyin ümumi və müqayisəli göstəriciləri. İstehsalat müəssisələri yerləşdirilərkən qeyri-iqtisadi amillərin nəzərdə tutulması.Ekoloji,şəhərsalma,müdafiə,texnogen və təbii xarakterli fövqəladə hadisələrdən əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və beynəlxalq əmək bölgüsü prinsipləri.
Müxtəlif sahələrin yerləşdirilməsinin xüsusiyyətləri və amilləri. Ölkədə məhsuldar qüvvələrin yerləşdirilməsinin daha yaxşılaşdırılması üzrə strateji siyasət. İqtisadiyyat sahələrinin, yardımçı sahələrin və müəssisələrin yerləşdirilməsinin planlaşdırılmasının ümumi prinsiplərə, həm də konkret xüsusiyyətlərə və bəzi amillərə əsaslanması. Kənd təsərrüfatı zonaları və rayonlarının hüdudları daxilində istehsalın bəzi yerdəyişmələri. İstehsal sahələrinin yerləşdirilməsinə təsir göstərən çoxsaylı amilləri və onların xüsusiyyətləri.
|
2
|
|
|
Mövzu№2 Sənaye istehsalının və obyektlərinin planlaşdırılmasına qoyulan tələblər.
Sənaye obyektinin ərazisində binaların və qurğuların düzgün yerləşdirilməsi – istehsalın səmərəliliyinin təmin olunması və onun dayanıqlı fəaliyyəti. Fəhlə və qulluqçuların, eləcə də təhlükəli obyektlərin yaxınlığında yaşayan əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi. Obyektlərin, müəssisələrin səmərəli işini təşkil etmək, həmçinin istehsalın təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə texnosferada əsas təhlükə mənbələrindən biri sayılan sənaye müəssisələrinin baş planlarına verilən tələblər.
|
2
|
|
|
Mövzu№3 Təhlükə potensiallı istehsalat obyektlərinin planlaşdırılması, bina və qurğularının yerləşdirilməsi.
Müəssisə meydançalarının və sənaye qovşağı ərazilərinin planlaşdırılması və müəssisədə istehsalat prosesi və iş üçün ən əlverişli şəraiti. Müəssisələrin və sənaye qovşaqlarının yerləşdirilməsi planlaşdırılarkən nəzərə alınan göstəricilər. Îäàäàâàìëûã äÿðÿúÿñèíäÿí àñûëû îëàðàã áèíàëàð âÿ òèêèëèëÿð àðàñûíäàêû ìÿñàôÿëÿð.
|
2
|
|
|
Mövzu№4. Ìöùÿíäèñ øÿáÿêÿëÿðèíèí éåðëÿøäèðèëìÿñè. Ìöÿññèñÿëÿð âÿ ñÿíàéå ãîâøàãëàðû ö÷öí âàùèä ìöùÿíäèñ øÿáÿêÿñè ñèñòåìè ëàéèùÿëÿíäèðèëmə normaları. Ìöùÿíäèñi yeraltı, yerüstü və hava øÿáÿêÿëÿðèíèí éåðëÿøäèðèëìÿñè qaydaları və qoyulan tələblər.
|
2
|
|
|
Mövzu№5. Təzyiq altında işləyən texniki sistemlər. Partlayış təhlükəli buxar-qaz qarışıqları. Partlayışlı termiki parçalanmalar. Təzyiq altında işləyən texniki sistemlər haqqında ümumi məlumatlar. Partlayış təhlükəli buxar-qaz qarışıqlarının göstəriciləri. Partlayışlı termiki parçalanmalar. Sıxılmış qaz saxlanan kürəşəkilli tutumların partlaması zamanı yaranan zərbə dalğasının dağıdıcı qabiliyyətini (izafi təzyiqi və impulsu) qiymətləndirmək üçün istifadə olunan parametrlər. Zəhərli maddələrin yaranması və yayılması mənbələri olan texnoloji qurğularda partlayış və yanğınlar.
|
2
|
|
|
Mövzu№6. Obyektin işinin dayanıqlığına təsir göstərən amillər. Obyektin işinin dayanıqlığına təsir göstərən əsas amillər. Obyektin yerləşmə şəraiti. Obyektin mühəndis-texniki kompleksinin xarakteristikası. İstehsalat proseslərinin xarakteristikaları, onların yanğın-partlayış təhlükəsinə görə dərəcələri. Kooperasiya üzrə obyektin əlaqələri. Obyekt işinin dayanıqlığının artırılması istiqamətləri. Obyektlərin, onun bina və qurğularının səmərəli yerləşdirilməsi. İşçi personalın və əhalinin FH-da mühafizəsinin təmini. Sənayenin FH-da işə hazır vəziyyətə gətirilməsi. Pozulmuş istehsal prosesinin bərpasına hazırlıq. İdarəetmə sisteminin FH-da fəaliyyətə hazırlanması.
|
2
|
|
|
Mövzu№7.Obyektlərin planlaşdırılmasına qoyulan tələblərin mahiyyəti. Şəhərlərin və obyektlərin respublika ərazisində planlaşdırılması normaları. Planlaşdırmada nəzərdə tutulan əsas amillər. Obyektlərin yerləşdirilməsində qoyulan əsas tələblər. Obyektlərin yerləşdirilməsinə qoyulan əsas tələblər. Obyektlərin respublika ərazisində bərabər yerləşdirilməsi. Güclü və zəif dağıntı zonalarında yerləşdirilə biləcək obyektlər.
|
2
|
|
|
Mövzu№8 Obyektlərin layihələndirilməsinə və tikintisinə qoyulan tələblər.
Şəhərlərin, sənaye binalarının və qurğularının layihələndirilməsi və tikilməsi zamanı əsas tələbatlar. İri şəhərlərin tikilməsinin məhdudlaşdırılması, şəhər xarici magistralların salınması. Dağıntı zonalarında az mərtəbəli binaların tikilməsi, tikintidə yüngül və çətin yanan materiallardan istifadə olunması. Texnoloji avadanlıqların açıq meydançalarda yerləşdirilməsi. Anbar otaqlarının zirzəmilərdə layihələndirilməsi və tikilməsi, onların qapı və pəncərələrinin sayının minimuma endirilməsinin nəzərdə tutulması.
|
2
|
|
|
Mövzu№9,10.11,. Obyektlərin kommunal-enerji sistemlərinin layihələndirilməsinə və tikintisinə qoyulan tələblər.
Enerji-su, qaz, kanalizasiya, rabitə və sair sistemlərin layihələndirilməsinə və tikiləməsinə qoyulan tələblər və onların mahiyyəti. Bu tələblərin icra mexanizmləri. Tələbatlara riayət edilməsinin vacibliyi. Hər bir sistem üçün spesifik tələbatlar və onların layihələndirmə normaları. Layihə və tikinti normalarının yerinə yetirilmə mərhələləri.
|
2
|
|
|
Mövzu№12.Zərbə dalğasının təsirinə obyekt dayanıqlığının dərəcəsinin qiymətləndirilməsi.
Zərbə dalğasının təsirinə obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi ardıcıllığı. Zərbə dalğasının təsirindən yaranan dağılma zonaları. Zərbə dalğasının təsiredici parametrləri. Zərbə dalğasının izafi təzyiqi, sürət basqı təzyiqi, sıxılma fazasının müddəti və s. zərbə dalğasının parametrlərinihesablamaq üçün istifadə olunan düstrlar. Obyektin mühəndis texniki komplekslərində müxtəlif dağıntı dərəcəsi əmələ gətirən izafi təzyiqin qiymətləri.
|
2
|
|
|
Mövzu№13.İşıq şüalanmasına görə obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi.
Nüvə silahının işıq şüalanmasının binalara, qurğulara və insanlara təsirinin xarakteri. Obyektin yanğına qarşı dayanıqlıq faktorları. Bina və qurğuların odadavamlılığı. Tikinti konstruksiyalarının yanğına dözümlülük həddi. İstehsalatın yanğın təhlükəsi və ona təsir edən amillər. İşıq şüalanmasına görə obyektin dayanıqlığının qiymətləndirilməsi.
Nüfuzedici radiasiya və radioaktiv çirklənmələrə görə obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi.
Nüfuzedici radiasiyanın obyektin istehsal fəaliyyətinə təsir xarakteristikası. Şüa xəstəliklərinin xarakteristikaları. Radioaktiv zəhərlənmənin obyektin istehsal fəaliyyətinə təsiri. Obyektin nüfuzedici radiasiyaya və radioaktiv zəhərlənməyə dayanıqlığının qiymətləndirilməsi. Obyektdə gözlənilən maksimal radiasiya səviyyəsinin təyini və dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
Obyektin elektro-maqnit impulsuna görə dayanıqlığı.
İstehsal prosesinə elektro-maqnit impulsunun (EMİ) təsirinin xarakteri. EMİ-dən mühafizə metodları. Qurğu və avadanlıqların EMİ-dən mühafizəsi. EMİnn təsirinin qiymətləndirilməsi. Obyektin EMİ-dən mühafizə qabiliyyətinin yüksəldilməsi yolları.
|
2
|
|
|
Mövzu№14 Binaların mühəndis-texniki kompleksinin dayanıqlığı
Binaların və texniki sistemlərin dayanıqlığının təyini. Binaların və mühəndis-texniki kompleksinin fiziki dayanıqlığının təyini üsulları. Dayanıqlığa görə qiymətləndirmə üçün hesabat üsulunun təyini. Bina və qurğulara düşən yüklərin təyini və dayanıqlığının artırılma yollarının işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№15.İkinci dərəcəli zədələyici amillərin təsirinə qarşı obyektin dayanıqlığı. FH-da yaranan ikinci dərəcəli amillər və onların obyektlərin dayanıqlığına təsiri. İkinci dərəcəli amillərin təsirinə görə obyektin dayanıqlığının tətqiqi və qiymətləndirilməsi metodikası. İkinci dərəcəli zədələyici amilərin miqyası və potensial təhlükəli obyektlər. İkinci dərəcəli amillərin obyektə təsirinin nəticələrinin təhlili və dayanıqlığın artırılması yolları.
Pozulmuş istehsalatın bərpasına obyektin hazırlığı
Qəza və digər xilasetmə işlərinin aparılması üçün təşkilati və mühəndis-texniki tədbirlərinin tətqiqi. Pozulmuş istehsalatın bərpası üçün bərpa planının işlənilməsi və bərpa işlərinin yerinə yetirilmə ardıcıllığı. Bərpa işlərinin həcminin, lazımi qüvvələrinin, materiallarının təyini. Bərpa işlərinin icra qrafiklərinin tərtibi. Bərpa dəstələrinin tərkibinin seçilməsi.
|
2
|
|
5.3. Laboratoriya dərslərinin mövzuları və qısa icmaları
Laboratoriya işləri proqramda nəzərdə tutulmur.
5.4. Kurs işləri (layihələri) dərslərinin mövzuları və qısa icmaları
Həftələr
|
Mövzunun adı və qısa icmalı
|
Saat
|
Tarix
|
1
|
2
|
3
|
4
|
|
Mövzu№1.Yanğın-partlayış təhlükəli sənaye obyektlərinin dayanıqlığının yüksəldilməsi tədbirləri
|
2
|
|
|
Mövzu№2. Sellərə qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№3 Zəlzələ nəticələrinin qiymətləndirilməsi və dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№4 Torpaq sürüşmələrinə qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№5 Azərbaycan çaylarında daşqınlara qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№ 6.Qar uçqunlarına qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№7. Obyektlərdə qəza partlayışının qiymətləndirilməsi və partlayışlara qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№8. Obyektin işıq şüalanmasına qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№ 9.Obyektin nüfuz edici radiasiyaya qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№10. Obyektin zərbə dalğasının təsirinə qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№11 Obyektlərdə partlayış təylükələrinin azaldılması yolları və partlayışlara qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№12 Magistral neft borularında qəzalara qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
|
Mövzu№13 Obyektin işıq şüalanmasına qarşı dayanıqlıq tədbirlərinin işlənməsi.
|
2
|
|
5.5.Fənn üzrə sərəst işlərin mövzuları
Sıra
№-si
|
Mövzunun adı
|
1
|
Fövqəladə hallarda (FH) obyektin dayanıqlı fəaliyyətinin əsasları
|
2
|
FH-da obyektin dayanıqlığı haqqında anlayış.
|
3
|
Obyektin dayanıqlığına təsir göstərən əsas amillər və onların qiymətləndirilməsi.
|
4
|
FH-da dayanıqlıq anlayışı və onun mahiyyəti
|
5
|
Obyektlərin planlaşdırılmasına qoyulan tələblərin planlaşdırılmasına qoyulan tələblərin mahiyyəti.
|
6
|
Obyektlərin layihələndirilməsinə və tikintisinə qoyulan tələblər.
|
7
|
Obyektlərin kommunal-enerji sistemlərinin layihələndirilməsinə və tikintisinə qoyulan tələblər.
|
8
|
Obyektin və onun texniki sisteminin fəaliyyətinin dayanıqlığının tədqiqi.
|
9
|
FH zamanı obyektin dayanıqlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsinin metodikası
|
10
|
Fəhlə və qulluqçuların mühafizəsi sisteminin qiymətləndirilməsi.
|
11
|
Obyekt dayanıqlığının əsas zədələyici amillərə görə qiymətləndirilməsi.
|
12
|
FH-da yaranan ikinci dərəcəli amillər və onların obyektlərin dayanıqlığına təsiri.
|
13
|
Qəzaların risklərinin qiymətləndirilməsi metodikası
|
14
|
Qəza partlayışları riskinin qiymətləndirilməsi
|
15
|
Pozulmuş istehsalatın bərpasına obyektin hazırlığı
|
16
|
Obyektlərin zədələnmə riskinin dərəcəsinə görə şəhərlərin zonalaşdırılması
|
17
|
FH-da obyekt işinin dayanıqlığının artırılması prinsipləri, üsulları və yolları
|
18
|
İstehsalat personalının mühafizəsinin etibarlığının qiymtələndirilməsi
|
19
|
Obyektin mühafizə qurğularına olan tələbatın təyini.
|
20
|
Obyektin bərpaya hazırlıq dərəcəsinin qiymətləndirilməsi
|
6. Davamiyyətə verilən tələblər.
Dərsə davamiyyətə görə verilən maksimum bal 10 baldır. Balın miqdarı əsasən: tələbə semestr ərzində fənn üzrə bütün dərslərdə iştirak etdiyi halda ona 10 bal verilir. Semestr ərzində fənnin tədrisinə ayrılan saatların hər buraxılan 10 %-nə 1 bal çıxılır. Bütün fənlər üzrə semestr ərzində buraxılmış dərs saatlarının ümumi sayı normativ sənədlərdə müəyyən olunmuş həddən yuxarı olduğu halda tələbə imtahan sessiyasına buraxılmır və onun haqqında müəyyən qərar qəbul edilir.
7. Qiymətləndirmə.
Tələbənin biliyi maksimum 100 balla qiymətləndirilir. Bundan 50 balı tələbə semestr ərzində, 50 balı isə imtahanda toplayır. Semestr ərzində toplanan 50 bala aşağıdakılar aiddir: dərsə davamiyyətə görə ─ 10 bal;sərbəst işə görə ─ 10 bal;məşğələ (seminar) və ya laborator dərslərin nəticələrinə görə - 30 bal.Əgər fənn üzrə kurs işi (layihəsi) nəzərdə tutulubsa, onda məşğşlə (seminar) vəlaborator dərslərinə görə 20 bal, kurs işinin (layihəsinin) hazırlanması vəmüdafiəsinə görə 10 bal verilir.
Tələbənin imtahanda topladığı balın miqdarı 17 baldan aşağı olmamalıdır. Fənn üzrə ayrılmış bütün saatların 30 %-dən çoxunda iştirak etməyən tələbə həmin fənnin imtahanına buraxılmır.
Fənn üzrə semestr ərzində toplanmış balın yekun miqdarına görə tələbənin biliyi Avropa Kredit Transfer Sisteminə (AKTS) görə aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:
51 baldan aşağı – “qeyri-kafi” – F
51 - 60 bal – “qənaətbəxş – E
61 - 70 bal – “kafi” – D
71 - 80 bal – “yaxşı – C
81 - 90 – “çox yaxşı – B
91 - 100 – “əla” – A
8. Davranış qaydalarının pozulması. Tələbə Universitetin daxili nizam-intizam qaydalarını pozduqda Əsasnamədə nəzərdə tutulan qaydada tədbir görülür.
9. Fənn üzrə tələblər, tapşırıqlar.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
10. Tələbələrin fənn haqqında fikrinin öyrənilməsi.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Müəllim: ____________ ( Hacımətov Q.N.)
“_____”________________ 2015- cü il.
Dostları ilə paylaş: |
