Ab-i hayat

ABDULLAH b. EBÛ İSHAK

(bk. İBN EBÛ İSHAK).

ABDULLAH b. EBÛ REBÎA

Ebû Abdirrahmân Abdullah b. Ebî Rebî'a b. el-Mugîre el-Mahzûmî (ö. 35/656) Hz. Peygamber'in Yemen'e vali olarak gönderdiği sahâbî.

Meşhur Arap şairi Ömer b. Ebû Re-bîa'nın babası olan Abdullah, Câhiliye döneminde baharat ticaretiyle büyük servet kazanmış Kureyşli bir tacirdir. Bu dönemde elçi olarak gönderilen he­yetler arasında yer almıştır. Müslüman muhacirleri geri istemek üzere Kureyş tarafından Habeşistan'a gönderilen he­yet içinde, ayrıca Bedir Savaşı'nda esir düşen Mahzûm kabilesi mensuplarının fidyelerini ödemek için Medine'ye giden heyette bulundu. Uhud Savaşı'nda yüz müşrik okçusuna kumanda etti. Mekke fethinde Hz. Ali'nin kız kardeşi Ümmü Hânfnin himayesini temin ederek canı­nı kurtardı.

Abdullah, Mekke'nin fethedildiği gün müslüman oldu. Hz. Peygamber Hu­neyn Savaşı'na giderken ondan 30.000 (veya 40.000) dirhem borç aldı. Huneyn dönüşü borcunu ödeyerek kendisine ve ailesine dua etti. Bahîr (veya Büceyr) olan asıl adını Abdullah'a çevirdi. Da ru­ha sonra onu Yemen'in Cened vilayeti­ne vali tayin etti. Hz. Ömer San'a'yı da onun nüfuz bölgesine kattı. Halife Os­man'a karşı gerçekleştirilen muhasara­yı kaldırmak maksadıyla yola çıktıysa da Mekke yakınlarında bindiği deveden düşerek öldü. ⁴⁹⁶

Bibliyografya

1- Vâkıdî, Kitabü’l-Meğâzi (nşr. M. Jones), London 1965-66.-Beyrut, ts. (Âlemü'l-Kütüb), I, 89, 130, 140, 199, 220; II, 863,

2- İbn Sa'd, et-Tabakhtü'l-kübrâ (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1388.

3- Müsned, IV, 36.

4- İbnü'l-Esîr, Üsdü’l-ğabe (nşr. Muhammed İbrahim el-Berınâ v.dğr.), Kahire 1390-93.

5- İbn Hacer. el-İşâbe. Kahire 1328.

6- İgn. Kratschkowsky, “Ömer” İA, IX, 461-462. ⁴⁹⁷

1 Ahmet Yaşar Ocak, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/1.

2 bk. el-Kehf 18/60-82.

3 Buhârî, 'Tefsir, Süretü'l-Kehf: 18/4.

4 bk. el-Kehf 18/83-98.

5 bazı örnekler için bk. A. Yaşar Ocak, Hızır-İlyas Kültü, s. 175 vd.

6 Ahmet Yaşar Ocak, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/1-3.

7 Ahmet Yaşar Ocak, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/3.

8 Âmil Çelebioğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/3-4.

9 (Âb-ı hayâtla ilgili bazı örnekler için, Ahmed Paşa, Aşık Ömer. Bâki. Emrah, Esrar Dede, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Fuzûlî, Ne­dim. Nef'î. Nevî, Pir Sultan Abdal, Seyrânî, Şeyhülislâm Yahya, Yunus Emre ve Zatî divanları gibi muhtelif eserler taranmışsa da burada hepsi için yer gösterilmeye gerek görülmemiştir. Âmil Çelebioğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/4.

10 Müslim, “Zekât”, 69.

11 Müslim. "Cuma", 6.

12 Müslim, "Cihâd". 99.

13 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/4-5.

14 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/5.

15 bk. en-Nisâ 4/36; el-İsrâ 17/23-24.

16 bk. en-Neml: 27/14; el-Kasas: 28/57.

17 bk. el-Bakara: 2/170; en-Nahl: 16/35.

18 bk. ilm-i ahkam-ı NÜCÛM.

19 bk. RABBÂNİYYÛN.

20 Günay Tümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/5.

21 Günay Tümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/5.

22 Cevat Rüştü Gürsoy, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/6.

23 Cevat Rüştü Gürsoy, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/6.

24 bk. KAĞIT. Raşit Küçük, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/7.

25 Raşit Küçük, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/7.

26 Raşit Küçük, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/7.

27 Raşit Küçük, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/7.

28 Buhârî, “Cihâd”, 70. "Rikâk". 10; İbn Mâce. "Zühd", 8.

29 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/7.

30 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/8.

31 15 Nisan 1277.

32 Ağustos 1281.

33 1 Nisan 1282.

34 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/8.

35 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/8.

36 bk. Frisk, I, 3; III, 15.

37 bk. v. Soden, I, 2 vcl.

38 bk. EBr, I, 6.

39 Sargon Erdem, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/8-9.

40 bk. sütun. Sargon Erdem, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/9.

41 Sargon Erdem, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/9.

42 Ar., Far. âbnûs. Yun. ebenos, Lat. eben us.

43 öz. ağ. 1.18.

44 öz. ağ. 1,21.

45 Sargon Erdem, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/9-10.

46 Sargon Erdem, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/10.

47 Mustafa Kara, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/10.

48 Mustafa Kara, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/10.

49 bk. KUYULAR.

50 Mücteba İlgürel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/10-11.

51 Mücteba İlgürel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/11.

52 Mücteba İlgürel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/11.

53 Mücteba İlgürel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/11.

54 Müctaba İlgürel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/11-12.

55 Müctaba İlgürel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/12.

56 Mustafa Kara, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/12.

57 Mustafa Kara, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/12.

58 Müsned, 111, 138, 190-191, 272 .

59 Buhârî, "Şehâdât", 11.

60 Raşit Küçük, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/12.

61 Raşit Küçük, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/12.

62 bk. Etr., 70.

63 Abbâd'ın diğer görüşleri için bk. Eş'arî, Makâiât, “Fihrist”, s. 640-641.

64 Mustafa Öz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/12-13.

65 Mustafa Öz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/13.

66 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/13.

67 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/13.

68 Leiden 1964. Ali Bardakoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/13-14.

69 Ali Bardakoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/14.

70 Dîvân-ı Kebir, V, 188.

71 7 Ha­ziran 1152.

72 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/14.

73 Tahran 1347 hş.

74 Tahran 19

75 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/14-15.

76 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/15.

77 Bulak 1289.

78 Kahire 1307.

79 I-IV, Kahire 1282; I-VI1I, Kahire 1305.

80 IV, Kahire 1315.

81 Ali Bardakoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/15.

82 Ali Bardakoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/15.

83 23 Ekim 1086.

84 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/15-16.

85 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/16.

86 bk. ABBAD b. SÜLEYMAN es-SAYMERl.

87 bk. ALEVİYYE.

88 bk. Müsned, I, 263, 325.

89 bk. Müsned, 1.4, 10.

90 bk. Müslim, “Zekât”, 11; Tirmizi, “Menâkıb”, 28.

91 bk. Buhar!, "İstiskâ", 3.

92 DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/16-17.

93 17 Zilkade 541/20 Nisan 1147.

94 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/17.

95 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/17.

96 27 Ocak 1571.

97 Ekim 1587.

98 24 Cemâziyelevvel 1038/19 Ocak 1629.

99 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/17-19.

100 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/19.

101 20 Aralık 1633.

102 12 Mayıs 1642.

103 26 Ekim 1666.

104 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/19-20.

105 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/20.

106 bk. SAFEVİLER.

107 9 Nisan 1668.

108 Yusuf Halaçoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/20.

109 Yusuf Halaçoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/21.

110 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/21.

111 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/21.

112 9 Ekim 680.

113 Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/21.

114 Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/21.

115 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/22.

116 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/22.

117 Bağdat 1982, s 113-130.

118 Abdülkerim Özaydın, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/22.

119 Bağdat 1935-1956.

120 Bağdat 1935.

121 I-1V, Bağdat 1937-1956.

122 Bağdat 1951.

123 l-II, Dımaşk 1953.

124 Târîhu'il­mi'l-felek fi't-Irâk ve'alâkâtühû bil-aktan l-İslamiyye ve'l-Arabiyye fi'i-uhûdi't-tâliye li-eyyâmil-Abbâsiyytn, Bağ­dat 1378/1958.

125 Bağdat 1376/1957.

126 Bağdat 1377/1958.

127 Bağdat 1958.

128 Bağdat 1959.

129 Bağdat 1381-82/1961-62.

130 Bağdat 1962.

131 Bağdat 1967. Abdülkerim Özaydın, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/22-23.

132 Bağ­dat 1948.

133 Bağdat 1963.

134 Abdülkerim Özaydın, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/23.

135 Bağdat 1938.

136 TTK Belleten, XIV-XV/ 1940. s. 235-266.

137 Bağdat 1946.

138 Dımaşk-Beyrut 1953. Abdülkerim Özaydın, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/23.

139 Abdülkerim Özaydın, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/23.

140 10 Aralık 1150.

141 20 Ağustos 1153.

142 16 Nisan 1154.

143 3 Hazi­ran 1154.

144 23 Rebîülevvel 549/7 Haziran 1154. Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/23-24.

145 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/24.

146 bk. BAHAİLİK.

147 Kasım Kırbıyık, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/24.

148 Kasım Kırbıyık, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/24.

149 Müştaka Uzun, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/24.

150 Müştaka Uzun, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/24.

151 17 Aralık 908.

152 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/25.

153 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/25.

154 19 Şevval 1270/15 Temmuz 1854.

155 İlhan Şahin, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/25.

156 İlhan Şahin, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/25.

157 bk. BA. Yıl­dız Tasnifi, Ks. 39, Evr. 2139, Zrf. 129, Kar. 120.

158 bk. BA, Yıldız Tasnifi, Ks. 31, Evr. 2153, Zrf. 160, Kar. 87.

159 bk. BA, Yıldız Tasnifi, Ks. 18, Evr. 553/569, Zrf 93, Kar. 38.

160 bk. BA, Mısır İrâdeleri, nr. 1629, 1632.

161 15 Mart 1922.

162 İlhan Şahin, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/25-26.

163 İlhan Şahin, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/26.

164 DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/26.

165 DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/26.

166 9 Ağustos 833.

167 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/26-27.

168 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/27.

169 Bağdat 1968.

170 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/27.

171 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/27.

172 25 Ekim 1833.

173 DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/27.

174 DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/28.

175 Ocak 1377.

176 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/28.

177 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/28.

178 Catalogue of the Persian Manuscripts in the Library of the India Office, nr. 219-220.

179 Paris 1865.

180 H. M. Elliot-I. Dowson, The History of India, IV. 301-433.

181 Dakka 1964. Enver Konukçu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/28.

182 Enver Konukçu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/29.

183 Nevzat Âşık, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/29.

184 Nevzat Âşık, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/29

185 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/29.

186 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/29.

187 nr. 4097.

188 nr. 946, 947.

189 İ. Ü. Tıp Fak. Tıp Tarihi Ktp., TY nr. 235.

190 Süleymaniye Ktp., Hamidiye, nr. 858.

191 Kandilli Rasathanesi Ktp., nr. 146.

192 Topkapı Sarayı Ktp,, Hazine, nr. 961. Cahit Baltacı, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/29-30.

193 Cahit Baltacı, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/30.

194 Paris 1904.

195 trc. Hasan Bedreddin. İstanbul 1923.

196 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/30.

197 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/30.

198 DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/30.

199 DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/30.

200 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/31.

201 26 Nisan 750.

202 9 Receb 659/9 Haziran 1261.

203 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/31-38.

204 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/38-39.

205 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/39-40.

206 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/40.

207 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/40-41.

208 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/41.

209 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/41-42.

210 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/42.

211 Daha ge­niş bilgi için bk. FIKIH, MEZHEP, MAHKE­ME. Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/42.

212 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/42-43.

213 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/43.

214 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/44.

215 bk. beytül-hikme.

216 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/44-45.

217 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/45-46.

218 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/46.

219 Hakkı Dursun Yıldız, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/46.