Abbaa taayitaa misooma jallisii oromiyaa dokimeentii qorannoo "jbah" adeemsa hojii deegersaa misoomaa fi bulchiinsa qabeenya namaa

Adeemsaa Hojii irraa Deebi’anii Kurfeessuu (Redesign)

3.1. Gaaffilee Bu’uuraa Misoomaa fi Bulchinsaa Qabenyaa Namaa

3.1.1 Misoomaa fi Bulchinsaa Qabenyaa Namaa Maaliif gaggeessiinaa?

• 
  Misoomaa fi Bulchinsaa Qabenyaa Namaa Misoomaa Jallisii galmaan gahu keessaa
  

galtee (inputs) guddaa waan ta’ef

• 
  Odeeffannoo fi ragaa humna namaa qopheessuuf
  
• 
  Karooraa humna namaa mana hojjichaa qopheessuun qaama ilaaluuf dhiyeessuu
  
• 
  Fo'annoo fi filannoo gaggeessuu
  
• 
  Hojii Rikkoordii fi Kuusaa Qindeessaa
  
• 
  Madaallii raawwii hojii gaggeessuu fi gaggeessisuu
  
• 
  Leenjii qindeessuu fi kennuu/kennisiisuu
  
• 
  Naamuusa hojjatootni hojii irratti qaban hordofuu/ hordofsiisuu
  
• 
  Gaafii tajaajila dheeressuu fi sooroma ba'uu keessumeessuu fi dhiyeessuu
  
• 
  Tajaajila haala mijeessuu fi ergamaa kennuuf
  
• 
  Immaamata mootummaa galmaan ga’uuf
  

3.1.2 Hojii Misoomaa fi Bulchinsaa Qabenyaa Namaa haala amma hojjataa jiruun maaliif hojjanna?

• 
  Ijaarumsi fi gurmaa’insi mana hojii keenyaa haala cicciteen adeemsaa hojii fi tajaajilootaa kurfaa’ee akkanatti yoo hojjettame bu’aa qaba jedhamee waan yaadameef (Principles of Adam Smith);
  
• 
  Hojiin fedhii maammiila giduu galeessa kan taasise oddo hin taane haala dipaartimeentiin gurmeessuudhaan waan tureef (not customer based).
  

• 
  Xiyyeeffannaan hojii ciccitaa male bu’aa isa dhumaa (maammlia gammachisuu) irratti waan hin turreef,
  
• 
  Labsiileen, seerootni, qajelfamootni fi yaadamootni kanaan dura adeemsa keessatti gabbifannee adeemsa akkasii ni deggaru waan taa’eef,
  
• 
  Maammiila giduu galeessa kan hin godhatu waan tureef.
  

• 
  Hojiin tokko ogeessa oguummaa addaa qabuun (specialist) yoo hojjatame bu’aa qabeessa jedhamee waan yaadamuuf;
  
• 
  Aadaan hojii kanaan dura baratame kana waan ta’eef (working culture)
  

3.1.3. Yaadamoota Moofaa Sobsiisuu Fi Yaadamoota Haarawaan Bakka Buusuu

Gabatee 6 Yaadamoota Moofaa Sobsiisuu Fi Yaadamoota Haarawaan Bakka Buusuu

Lak	Rakoolee	Seerota ykn ka’umsa rakkoo	Yaadamoota Moofaa	Yaadamoota kan sobsiisu	Yaadama Haaraa
1	Tajaajilli sadarkaa sadarkaadhaan kennamu qulqullina kan hinqabne fi yeroo keroorfame keessatti raawwatamu dhabu	Kenni tajaajila keenyaa gahoomsa kan hinqabne ta’uu Hojiiwwan raawwataman qulqullina dhabuu Qajeelfama gahoomsa qabu dhabuu Qinddominni ogeeyyii ogummaa adda addaa qaban jiduutti jiru laafaa ta’uu Tarkaanfin fudhatamu gahoomsa dhabuu	Qaamonni hojii keessaa jirani (ramadaman) gahoomsa kan qaban fi hojii kennameef gahuumsaan raawwatu danda’u jedhanii yaaduu	Qaamonni hojii keessaa jirani (ramadaman) hundi tajaajila wal qixxaa akka hin kennine ni beekama	Hojjetootni hundi kaka’umsaa fi dandeetin isaanii kan cimu yoo ta’e hojii yeroo jedhame keessaattii rawwachuu ni dandauu
2	Hanqinaa humna namaa fi gahumsa dandeettii	-Hojjetoota haraaa qacaramanis ta’ee k an duraanii qajeelfama hara’aa waliin yeroon wal baruu dhiisuu	Humni namaa dandeettii fi muuxannoo qabu gabaa irra yeroo barbaadame qacaruun ni danda’ama jedhanii yaaduu;	Humna namaa yeroo fi akka barbaadaniin battalatti gabaa irra argachuun hin danda’amu	Sirna dhiyeessii, humna nama, meeshaalee , loojestikii fi kkf cimaa ta’ee diriirsuun dandeetti raawwachiisummaa Abbaataayitichaa guddisuun ni danda’ama
3	Hojjetoota aangessuu dhabuu	Hojjetaan hojii isaa irratti ofitti amanuuu fi hojii isaa murteessuu dadhabuu	Hojetooni dandeetii, ammantummaa, ittigaafatamuummaa fudhachuf gahuumsa hin qaban jedhani yaadu	Hojetootaaf ittigaafatamuummaa yoo kennamee dirqamaa isaan kennamee haala qubsaa ta’e bahuu danda’u	Hojjetoota aangessuun tajaajilli qulqullina qabuu fi yeroo keroorfame keessaa kennamu ni danda’amaa.
4	Qindominni ogeeyyii ogummaa adda addaa qaban jiduutti jiru laafaa ta’uu Haalli to’annoo hojattota laafaa ta’uu	Hojetootni tokkoo tokkoo hojiif xiyyeeffannoo hin kennan	Ogeeyyii hunduu erga hojiiti boba’annii gahee isaanii ni bahu jedhanii yaaduu Hojattoonni hojii kanaaf ramadaman gahee hojii isaanii ni bahu jedhanii yaaduu	Ogeeyyii tokko tokkoo qindoomina qabuun hojii raawwacha jiraachuu dhabuu ni mala. Hojatootaa fi meeshaaleen hojii dirreef ramadamulee hojii kanaaf oolchuu dhabuu ni mala.	Oggeeyyii gahuumsaa fi muuxannoo qabaniif ragaalee barbaachisan guutuudhaan hojii to’annoo irratti ramaduu ni danda’ama. Ogeeyyii hojii to’annoo irratti ramadaman yeroo isaanii guutuu bakka hojiitii argamuu ni danda’u.
5	Hojjettota sirnaan kunuunsuu, guddisuu fi onnachiiftuu kennuu dhabuu	Sadarkaa barumsaa fi muuxannoon hojje irratti hunda’uu hojjettootaaf guddisuuf caasaan hafeeru dhibuu Hojjetaa bu’aa qabatamaa hojii isaa irratti argmsiisuuf onnachiiftuun kennamuu dhabuu	Mootumman yeroo yeroon dabalata mindaa nikennaa jedhanii yaaduu	Hojjetoota onnechiiftuu fi sadarkaa guddinaa kennuun hojiif kakaasuu ni danda’ama	Sagantaa onnechiiftuu fi guddinii qopheesuun fi rawwachuun rawwatu gochuun rawwatumaa hojjetoota guddisuu barbaachisaadha.

2.