Abdulla sher axloqshunoslik
A. Shimmel. Jonon mening jonim da, 44 — 45-b
Yüklə 10,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1 A. Shimmel. Jonon mening jonim da, 44 — 45-b.
www.ziyouz.com kutubxonasi saqlab turish uchun yetarli bo‘lgan uy-ro‘zg‘or ashyolari ajratiladi. Shuningdek, oilaning tabiiy tarqalishi ham mavjud. Unda ota-onanmg yoki otaning vafoti tufayli oila mulkining meros tarzida bir yoki bir necha farzandga o ‘tishi munosabati bilan oila tarqalishi mumkin. Bundan tashqari, nikoh bekor qilinishi m unosabati bilan oila tarqaladi. Aslida nikoh ham diniy, ham dunyoviy nuqtayi nazardan buzilmasligi kerak. Lekin o‘rtada xiyonat sodir bo‘lishi yoki yana boshqa xil sabablar tufayli nikohni faqat axloqiy obro‘ga ega, qonun bilan tan olingan idoralar, masalan, sud, vakolatli ruhoniy bekor qilishi mumkin, zero, u, aytganimizdek, axloqiy hodisa. H ar bir jamiyat mana shu so nggi turdagi oila tarqalishiga qarshi kurashadi. Bunday oila buzilishi qancha kam aysa, u o ‘sha ja m iy a tn in g axloqiy jih a td a n ta k o m illash ib borayotganini anglatadi. «Muxtasar aytganda, hammamizga ayon bo lishi tabiiyki, oila so g io m ekan - jamiyat mustahkam, jamiyat mustahkam ekan - mamlakat barqarordir»1 2. Fuqarolik jam iyatining axloqiy asoslari D astlabki axloq m askani b o ‘lm ish oilalar yig‘indisi fuqarolik jamiyatini, millatni tashkil etadi. Fuqarolik jamiyati m ohiyatan oila bilan davlat o ‘rtasidagi daraja. G archand, uning taraqqiyoti davlat taraqqiyotidan keyinroq ro‘y bersa ham, u albatta davlatni taqozo etadi, ya’ni fuqarolik jamiyatining yashashi uchun uning oldida mustaqil nimadir — rasmiy, tizimli boshqaruv bo‘lishi kerak. Fuqarolik jamiyati zamonaviy dunyomizda vujudga keladi, zero, hozirgi paytdagina fuqarolar huquqi haqiqatan ham inobatga olinadi. Fuqarolik jam iyatida har bir odam o ‘zi uchun maqsad. Biroq, u boshqalar bilan munosabatga kirishmasdan turib, o‘z maqsadiga to la erisha olmaydi: boshqalar uning maqsadga yetishishi yo‘lidagi vositadir. Natijada har bir alohida maqsad boshqalar bilan o ‘zaro munosabatlar vositasida, ularning farovonlikka intilishini qanoatlantirgani holda, о zi ham qanoatlanadi. Boshqacharoq qilib aytganda, fuqarolik jamiyatida yaxshi, badavlat, baxtli, huquqiy yashash uchun b o'lgan har bir fuqaroning intilishi pirovard natijada butun jam iyatning о shanday yashashiga olib keladi. .. . Fuqarolik jamiyati, shunday qilib, bir kishining ehtiyojim uning www.ziyouz.com kutubxonasi m ehnati vositasida qondirishi barobarida, shu m ehnat vositasida barcha qolganlarning ham ehtiyojini qondiradi. U o ‘z a ’zolarining shaxsiy erkinliklari va huquqlarini himoya qiladi, odil sud vositasida ular mulkiga daxl qilinishiga yo‘l q o ‘ymaydi. Fuqarolik jam iyati turli tabaqalardan tashkil topadi. Ular orasida tabaqaviy yoki sinfiy ziddiyat singari hodisalar ro ‘y berishi mumkin emas. Chunki, bunda shaxs - davlat fuqarosi, muayyan inson manfaatlari birinchi o ‘rinda turadi va bu m anfaatlar, aytganimizdek, ham axloqiy, ham qonuniy jihatdan himoya qilinadi! Z otan, «Biz uchun fuqarolik jamiyati — ijtimoiy makon. Bu m akonda qonun ustuvor bo'lib, u insonning o ‘z-o ‘zini kamol toptirishiga m onelik qilmaydi, aksincha, yordam deradi. Shaxs m anfaatlari, uning huquq va erkinliklari to ‘la darajada ro‘yobga chiqishiga ko‘maklashadi»*. Fuqarolik jamiyatining yashash sharti - erkinlik. Shaxsning qonun doirasidagi so‘z erkinligi, fikr erkinligi va faoliyat erkinligiga to ‘la yo‘l q o ‘yi!mas ekan, fuqarolik jam iyati amalda mavjud bo‘la olmaydi. Bu jam iyatning yana bir muhim tom oni shundaki, unda qarindoshlik, u r u g ‘d o sh lik , e la td o s h lik sin g a ri h is s iy o tla rd a n k a s b d o s h lik , mahalladoshlik hissiyotlari ustun maqomga ega bo‘ladi; yonm a-yon ishlayotgan va yashayotgan jam iyat a ’zolari, «begonalar» — um um iy maqsad uchun kurashayotgan ham m a yelkadoshlar o ‘zlarining uzoq qarindoshlaridan ko‘ra bir-birlariga yaqinroq ekanliklarini anglab yetadilar. Undagi boshqaruv esa erkin tanlov va erkin saylov asosida, hokim iyat idoralari tazyiqidan qonun bilan him oyalangan ixtiyoriy tuzilm alar ko‘magida ish olib boradi. Shu bois davlatimiz rahbari Islom K arim ov fuqarolik ja m iy a tin i m a m lak a tim iz siyosiy va d av lat qurilishining asosiy xususiyatlaridan biri sifatida ta ’kidlaydi va bu xususiyatning mohiyatini mahalliy hokimiyat va fuqarolam ing o ‘zini- o ‘zi boshqarish organlari vazifalarini kengaytirish, ularga davlat vakolatlarining bir qismini bosqichma-bosqich o‘tkazib borish, nodavlat va jam oat tuzilmalari huquqi va maVqeyini oshirishni ko‘zda tutadigan «K uchli davlatdan — kuchli jam iyat sari» konsepsiyasini am alga oshirishdan iborat» deb ta ’riflaydi2. Mamlakatimizda hozir erkin, demokratik fuqarolik jamiyatini tuzishga Yüklə 10,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|