Abdürrezzak bahşI 8 Bibliyografya 8

AFET

İslam ahlakı, fıkıh ve hadis alanlarında farklı anlamlarda kullanılan bir terim.

Sözlükte “Belâ, musibet, hastalık, ku­sur, genellikle isabet ettiği şeyi faydalı olmaktan çıkaran durum” gibi mânalara gelir. Kur'ân-ı Kerîm'de bulunmamakla birlikte hadislerde bu anlamlar yanında “Ölüm, bir kabiliyet veya hasletin fayda ve değerini ortadan kaldıran arızî hal” gibi mânalarda da geçmektedir. ⁸⁷⁸

Ahlâk Adlı Afet

İslâm ahlâkında âfet in­san nefsinin kötü eğilimleri ile dış or­ganların kötü fiil ve hareketleri hakkın­da kullanılmıştır. Riya, kin, kıskançlık gi­bi insan nefsinin kötü eğilimleri ile ya­lan, gıybet gibi kötü sözler ve diğer yan­lış ve haksız fiiller insanın selim fıtratını bozduğu, ahlâkî kemale ulaşmayı en­gellediği ve mutsuzluğa götürdüğü için İslâm ahlâkçıları bunlara çoğunlukla âfât (âfetler), bazan da emraz (hastalıklar) adını vermişlerdir. Daha çok Gazzâirnin İhyaü culûmi'd-dîn ve Kimya’ü's-sacdde adlı kitaplarına dayanan ve bunlardaki konuları yeniden sistemleştiren sonraki bazı müelliflerin ahlâk ve nasi­hat kitaplarında bu kötülükler, arız ol­dukları meleke veya organlara göre se­kiz bölümde incelenmiştir. Bunların il­ki olan kalbin âfetleri, başta inkâr, şirk ve nifak olmak üzere düşünce ve inanç alanındaki yanlışlıklarla riya. kin, kıs­kançlık gibi duygu alanındaki fenalık­ları ifade eder. İkinci sırada yer alan di­lin âfetleri Gazzâirnin İhyâ'ü ulûmi'd-din'inde yirmi maddede toplanmıştır. Bunlar yalan, gıybet, sövüp sayma gi­bi genellikle ferdin ahlâkî şahsiyetine, toplumun dirlik ve düzenliğine zarar veren, adalet ilkesine, edep kuralları­na aykırı düşen sözlü kötülüklerdir. Ge­ri kalan âfetler grubu ise kulak, göz, el. kann. cinsel organ ve ayaklar ile ilgili ahlâkî kötülükleri ihtiva eder. Son ola­rak, herhangi bir meleke ve organa nisbet edilmeyen, ancak dinin ve ahlâkın kötü saydığı tutum ve davranışlar da “Bedenin bir organa bağlı olmayan âfet­leri” başlığı altında dokuzuncu âfetler kümesi olarak gösterilmiştir. Sıla-i rah­mi terketme. vesvese, insanlar arasın­da ihtilâf ve çekişme, bidat, hurafeler vb. fenalıklar bu kısımda incelenir.⁸⁷⁹

Bibliyografya

1- Gazzâlî. İhya, Beyrut 1402-1403/1982-83.

2- Birgivî, et-Tarîkatü'1-Muhammediy-ye ve's-sîretü'l-Ahmediyye, İstanbul 1307.

3- EbÛ Safd el-Hadimî. Berîkatü'i-Mahmûdiyye fî şer­hi Tarikati'l-Muhammediyye, İstanbul 1318.

4- Lisânü'i-'Arab, “Evî” md.

5- Tâcü'l “Arüs”, “Evi” md.;

6- Wensinck, Mu'cem, “Evi” md.;

7- Kâmil Mi­ras. “Afat”, İTA, I, 112-113. ⁸⁸⁰

Fıkıh Adlı Afet

Fıkıh âlimleri âfet terimiyle genellikle insan müdahalesi bulunma­dan meydana gelen musibet ve zararla­rı kastederler. Meyve, sebze gibi ziraî ürün ve mallara zarar veren bu âfetler için câiha tâbirini, bunların tesiri hakkında da genellikle helak ve telef keli­melerini kullanırlar. Fıkıh usulü âlimle­rinin ise âfet kelimesini “İnsanın irade ve ihtiyarını bozan veya ortadan kaldı­ran ehliyet arızalan” mânasına kullan­dıkları görülür. Bu mânada âfet insanın bizzat kendi elinde olmayarak meydana gelen baygınlık, bunama, delirme gibi âfetlerle insanın kendi iradesinin söz konusu olduğu sefeh (akılsızlık), sar­hoşluk ve cehalet gibi âfetler olmak üzere ikiye ayrılır.

Usul âlimleri âfeti daha çok insan ira­de ve ihtiyarına tesiri, fakihler de ma­la tesiri açısından ele alarak dinî ve hu­kukî sorumluluk bakımından sonuçla­rı üzerinde durmuşlardır. Gerek insanın irade ve ihtiyarına, gerekse mala yöne­lik âfetler ibadetlerde, muhtelif akid ve muamelelerde, haksız fiillerde, duruma göre sorumluluğun hafifletilmesi veya tamamen kalkması, muhayyerlik sübütu. fesih. red. butlan, cezanın te­hiri veya düşürülmesi gibi sonuçlar do­ğurmaktadır. ⁸⁸¹

Bibliyografya

1- İbn Rüşd. Bidâyetü't-müctehid, Kahire, ts. (el-Mektebetü't-Ticâriyyetü'l-kübrâ), II. 201-202, 212-213.

2- İbn Kudâme, el-Muğnî (nşr. Muhammed Halil Herrâs), Kahire, ts. (Mektebetü İbn Teymiyye), IV, 118-119.

3- İbn Kayyım. İclâmü'l-muuakkı'în (nşr M Muhyiddin Abdülhamîd), Kahire 1374/1955.

4- Abdürrezzâk es-Senhûrî. Meşâdirut-hak fil-fıkhi'l-İslâmî, Kahire 1954-59.

5- Mv.Fİ, I, 52-56.

6- Mv.F, I, 96-97. ⁸⁸²

Hadis Adlı Afet

Hadisin zayıf olmasının se­bep ve illetini ifade eder. Bu terimin bir başka kelimeyle birlikte kullanılması zayıflığın derecesini bildirirse de mut­lak kullanılması halinde bu zayıflığın derecesini tesbit etmek güçtür. Bu du­rumda “Afetühü fülân” tâbiri hadisin uydurma olmasından kinaye olabileceği gibi, o hadisin hangi sebeple reddedil­diğini de ifade edebilir. Rivayetinden bahsedilirken hakkında âfet tâbiri kul­lanılmış olan râvinin rivayet ettiği hadis i'tibar için bile alınmaz. Sehâvî ve Sindiye göre böyle bir râvi, cerhin ikinci derecesinde yer alır. ⁸⁸³

Bibliyografya

1- Süyûtî. Tedrîbü'r-râvî (nşr. Abdülvehhâb Abdüllatîf), Kahire 1379/1959.

2- Leknevî. er-Ref ve't-tekmîl (nşr. Abdülfettah Ebû Gudde), Halep 1388/1968. ⁸⁸⁴

AFFAN b. MÜSLİM

Ebû Osman Affân b. Müslim b. Abdillâh es-Saffâr el-Basrî el-Ensârî (ö. 220/835) Bağdat muhaddîsi diye anılan ve Mihne Olayı'nda ilk defa sorguya çekilen âlim.

Basra'da doğdu. Tahsil hayatından sonra Bağdat'a yerleşti. “Bakırcı” de­mek olan es-Saffâr lakabını ne münasebetle aldığı bilinmemektedir. Çocuk­luk ve gençlik yılları hakkında kaynak­larda bilgi yoktur. Devrinin tanınmış muhaddislerinden Hişâm ed-Destüvâî, “Hammâdeyn” diye anılan Hammâd b. Seleme ile Hammâd b. Zeyd ve Şu'be b. Haccâc gibi hocalardan hadis okudu. Üçüncü asrın en meşhur muhaddisle­rinden birçoğu, özellikle et-Tabakütü'l-kübrâ müellifi İbn Sa'd. ayrıca Ahmed b. Hanbel, İmam Buhâri ve Ebû Hatim er-Râzî onun talebelerindendir. Buhârî eş-Şad'inde biri doğrudan, diğerleri başka hocaları vasıtasıyla olmak üzere ondan altı hadis rivayet etmiş, Kütüb-i Sitte'nin diğerlerinde de rivayetleri yer almıştır.

Kaynaklarda rivayetlerinin sağlam ve güvenilir, kendisinin de sünnete son de­rece bağlı olduğu ve kuvvetli bir hafı­zaya sahip bulunduğu zikredilen Affân b. Müslim, hocalarından dinlediği ha­disleri onlara bir kere de kendisi okur­du. Tanınmış hadis münekkidi Yahya b. Mam ile o devrin meşhur hadisçisi Yah­ya b. Saîd el-Kattân, Affân'ın tasvip et­mediği hadisleri rivayet etmezlerdi. Ta­lebeleri, onun bir harfinde bile tereddüt ettiği hadisi kimseye nakletmediğini ve hadis rivayetinde hiç yanılmadığını ifa­de ederler. Yahya b. Maîn, ashâbü'l-hadîs'in beş kişi olduğunu söyler ve İbn Cüreyc, Şu'be b. Haccâc, Süfyân es-Sevri. Mâlik b. Enes ve Affân b. Müslim'­in adlarını zikreder. Ahmed b. Hanbel, Affân'ı tanıdıktan sonra ondan yirmi yıl hiç ayrılmadığını, böyle bir muhaddisin rivayetlerini destekleyecek başka ha­disler ⁸⁸⁵ aramaya gerek ol­madığını söyler. Süleyman b. Harb'in, Affân'ı hafızası zayıf ve anlayışı kıt ol­makla itham etmesini doğru bulmayan Zehebî, aynı devirde yaşayan kimsele­rin birbiri hakkındaki kanaatlerini ihti­yatla karşılamak gerektiğini, ölümün­den kısa bir müddet önce yakalandığı ağır hastalık dolayısıyla hafızasının za­yıflamış olmasının daha önceki rivayet­lerine gölge düşürmeyeceğini belirtir.

Affân b. Müslim, hadis rivayetindeki titizliği yanında dürüstlüğü ve takvâsıyla da meşhurdur. Kaynakların ifade­sine göre, devrin Bağdat kadısı Muâz b. Muâz el-Anberî, Affân'ı, mahkemede şahitlik yapması gereken birinin duru­munu tahkik etmek üzere görevlendir­mişti. Bu sırada söz konusu şahidin ta­raftarları, bu kişi aleyhine herhangi bir şey söylememesi karşılığında kendisine on bin dinar teklif etmişler, fakat Affân bunu reddetmişti.

Mu'tezile mezhebini resmen destek­leyen Abbasî Halifesi Me'mûn. bu mez­hebin ortaya attığı Kur'ân-ı Kerîm'in mahlûk olduğu görüşünü ⁸⁸⁶ herkesin, özellikle ileri gelen âlimlerin benimsemesini, kabul etme­yenlerin ise işkenceye tâbi tutulmasını emretmişti. Soruşturmaya Affân b. Müslim ile başlandı. Bağdat Valisi İshak b. İbrahim, Affân'ı huzuruna çağı­rarak ona halifenin mektubunu okudu. Me'mûn mektubunda, Affân'ın Kur'ân-ı Kerîm'İn yaratılmış olduğu görüşünü benimsemesini istiyor, kabul etmedi­ği takdirde beş yüz dirhem olan aylığının kesilmesini emrediyordu. Bu tehdit üzerine Affân İhlâs sûresini okudu ve bu âyetlerin mahlûk olamayacağını ke­sin bir dille valiye söyledi. Kanaatinde ısrar ederse aylığının kesileceği tekrar edilince de, “Rızkınız da size vaad edilen şeyler de semâdadır.” mealindeki âyeti ⁸⁸⁷ okuyarak oradan ay­rıldı.

Affân b. Müslim'in rivayetlerini ihti­va eden bazı küçük sahîfeler, Şam Zâhiriyye Kütüphanesi ⁸⁸⁸ ile Berlin Kütüphanesi'nde (nr. 1555) bulunmaktadır. ⁸⁸⁹

1 Gurebâyi yemîn mansıbı; bk. GUREBA bölükleri.

2 Osman F. Sertkaya, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/297-298.

3 Osman F. Sertkaya, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/298.

4 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/298.

5 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/298.

6 bk. Zehebî, Mîzânü'l-i'tidâl, II, 610.

7 bk. Ze­hebî, Aclâmü'n-nübelâ IX, 574.

8 Ali Akyüz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/298.

9 bk. Sezgin, GAS, I, 99.

10 İsmail Saip Sencer, nr. 4216, 110 varak.

11 Mecmua, nr. 94, 11 va­rak.

12 Mecmua, nr. 3/3.

13 Mül­hak, nr. 1/76; Hadis, nr. 1558.

14 Şehid Ali Paşa, nr. 539, vr. 121b-124a.

15 Ali Akyüz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/298-299.

16 Ali Akyüz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/299.

17 Orhan Bilgin, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/299.

18 Orhan Bilgin, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/300.

19 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/300.

20 Nikâbetü muhaffizî ve Ku’râi'l-Kur'âni'l-Kerîm.

21 Ahmet Özel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/300.

22 Ahmet Özel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/300.

23 Mekke 1306; Bu­lak 1309.

24 Mekke 1287; Bombay 1311.

25 Nihat Azamat, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/300.

26 Nihat Azamat, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/300.

27 AY, nr. 44.

28 Mücteba Uğur, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/301.

29 16 Temmuz 1475.

30 Ramazan 981/Ocak 1574.

31 İrfan Gündüz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/301.

32 Tripoli 1969.

33 Tunus 1325.

34 İrfan Gündüz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/301.

35 İrfan Gündüz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/301.

36 Mısır 1322.

37 Mısır 1304.

38 Mı­sır 1961.

39 Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 1131-1132.

40 II, Beyrut 1327.

41 diğer şerhler için bk. Brockelmann, GAL SuppL, I, 787-788.

42 İstanbul 1256.

43 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/302.

44 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/302.

45 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/302.

46 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/302.

47 Ekim 1542.

48 M. Baha Tanman, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/302-303.

49 M. Baha Tanman, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/303.

50 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/303.

51 bk. ABDÜSSELÂM TEKKESİ.

52 Nihat Azamat, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/303-304.

53 Nihat Azamat, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/304.

54 5 Eylül 1887.

55 bk. Cevdet Paşanın Evrakı, İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı, nr. 32.

56 bk. Cevdet Paşanın Evrakı.

57 İstanbul 1295,1297,1301.

58 İs­tanbul 1296-1299.

59 İstanbul 1296.

60 İstanbul 1297, 1298.

61 İstanbul 1299.

62 İstan­bul 1299.

63 Hulusi Yavuz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/304.

64 Hulusi Yavuz, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/304.

65 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/304.

66 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/304.

67 bk. el-Bakara: 2/278.

68 Selman Başaran, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/304-305.

69 Selman Başaran, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/305.

70 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/305.

71 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/305.

72 bk el-Mü'minûn 23/115.

73 bk. el-Enbiyâ: 21/16, Sâd: 38/27.

74 bk. el-Kıyâme: 75/36.

75 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/305.

76 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/305.

77 bk. el-Enam: 6/52; el-Kehf: 18/28.

78 Daha fazla bilgi için bk. İBN Ümmü MEK­TÛM..

79 Abdullah Aydemir, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/305-306.

80 Abdullah Aydemir, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/306.

81 Tahran-Paris 1958.

82 M. Nazif Şahinoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/306.

83 M. Nazif Şahinoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/306.

84 Abdülkadir Şener, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/306-307.

85 Abdülkadir Şener, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/307.

86 bk. et-Tevbe: 9/112; et-Tahrîm: 66/5; Kâfirûn: 109/2-4.

87 bk. Sülemî, s. 71.

88 bk. Fütahat, IV, 162.

89 bk. Tetbîsü İblîs, s. 134 vd., 150 vd.

90 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/307.

91 Süleyman Uludağ, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/307.

92 M. Baha Tanman, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/308.

93 M. Baha Tanman, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/308.

94 Lelden 1913.

95 Kahire 1957.

96 Azmi Yüksel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/308-309.

97 Azmi Yüksel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/309.

98 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/309.

99 Semavi Eyice, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/309.

100 Semavi Eyice, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/309.

101 Mustafa Uzunpostalcı, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/309-310.

102 Mustafa Uzunpostalcı, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/310.

103 İskender Pala, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/310.

104 Bas­kıları için bk. Özeğe, Katalog, IV, 1812.

105 İstanbul 1304,1324.

106 İstanbul 1977. İskender Pala, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/310.

107 İstanbul 1315.

108 İstanbul 1315.

109 İskender Pala, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/310.

110 bk. KERRAMİYYE. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/310.

111 11 Zilkade 685/29 Aralık 1286.

112 bk. İran Moğolları, s. 162.

113 bk. Târih, s. 222. Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/310-311.

114 Faruk Sümer, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/311.

115 M. Yaşar Kandemir, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/311-312.

116 M. Yaşar Kandemir, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/312.

117 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/312.

118 Mustafa Fayda, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/312.

119 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/312.

120 bk. ZEHRAVÎ.

121 Petersburg 1868-1869. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/312.

122 Peşte 1862.

123 TY, nr. 1387.

124 TY, nr. 1760.

125 TY, nr 2782.

126 TY, nr 3836.

127 Esad Efendi, nr. 3264/2.

128 Lâleli, nr. Iqll.

129 Ayasofya, TY, nr. 4748.

130 Halet Efendi, nr. 57.

131 Aşir Efendi, nr. 348.

132 Fâtih, nr. 5243.

133 Vehbi Efendi, nr. 579.

134 nr. 4047.

135 nr. 1222.

136 III. Ahmed, nr. 2763.

137 nr. 1215.

138 Abuşka Lugatı ueya Çağatay Sözlüğü, Ankara 1970, IV 4-450 sayfa. Osman F. Sertkaya, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/312-313.

139 Osman F. Sertkaya, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/314.

140 Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/314.

141 Ekim 1791.

142 I-X, Paris 1830-1834.

143 İskenderiye 1878.

144 Bulak 1297.

145 I-XII, Kahi­re 1302, İbnü'l-Esîr'in el-Kâmii adlı eseri­nin kenarında; I-IV, Kahire 1322-1323; I-V1I, Kahire 1958-1967. nşr. Hasan Mu-hammed Cevher v.dğr.; I-liI, Beyrut, ts.

146 I-IX, Ka­hire 1888-1894.

147 Mos­kova 1962-1963.

148 Fihrisü'Acâ'ibi'l-âşârlinde’de Djabartî,

149 Kahire 1954.

150 I-11I, Kahire 1955-1956.

151 Kahire 1979.

152 Ahmet Özel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/314-315.

153 Ahmet Özel, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/315.

154 bk. Keşfü'z-zunün, 1, 369; krş. GAL Suppl, I, 581, 609.

155 bk. Keşfü'z-Zunan, II, 1127.

156 bk. Süleymaniye Ktp.,Ayasofya, nr. 2935.

157 Günay Kut, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, İstanbul, 1988: 1/315.

158 bk. îzâhu'l-meknûn, II, 94; Hediyyetu arifin, 1, 514.

159 Mecelle-i Danişkede-i Edebiyyât ve ülûm-i İnsanî, Meşhed 1350 hş./1971. VII, 887-903.