Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot
-rasm. Inson kapitalini shakllantirish bo„yicha uy xo„jaligi faoliyatining
Yüklə 5,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 15.1.1-jadval Hokimlik munosabatlarining xususiyatlari Tashkilot xillari Hokimlik munosabatlarining murakkablik darajasi
| 15.1.1-rasm. Inson kapitalini shakllantirish bo„yicha uy xo„jaligi faoliyatining
xususiyatlari Institutsional nazariya uy xo‗jaligini firmadan va davlatdan farq qiluvchi tashkilotning alohida shakli sifatida tahlil qilishga e‘tibor qaratadi. Hokimlik munosabatlarining uy xo‗jaligi doirasida yuzaga keladigan o‗ziga xoslik shundan iboratki, ular oddiy va individuallashtirilgan xususiyatga ega(qarang:15.1.1- jadval). Инсон капиталини асаш Инсон капиталини шакллантириш Инсон капиталидан фойдаланиш Оила бюджетини шакллантириш ва ундан фойдаланиш Бола тарбияси Ижтимоий функцияларни бажариш Оила бизнесини ташкил қилиш Уй хўжалиги аъзоларининг бозор хўжалигида якка иштирок этиши Уй хўжалигини юритиш Рекрацион функцияларни бажариш Уй хўжаликлари бозор хўжалигида иштирок этишининг корпоратив шакллари Харажатларни қоплаш ва оила капиталини жамғариш Inson kapitalini asrash Inson kapitalini shakllantirish Inson kapitalidan foydalanish Oila byudjetini shakllantirish va undan foydalanish Bola tarbiyasi Ijtimoiy funktsiyalarni bajarish Oila biznesini tashkil qilish Uy xoʼjaligi aʼzolarining bozor xoʼjaligida yakka ishtirok etishi Uy xoʼjaligini yuritish Rekratsion funktsiyalarni bajarish Uy xoʼjaliklari bozor xoʼjaligida ishtirok etishining korporativ shakllari Xarajatlarni qoplash va oila kapitalini jamgʼarish 409 15.1.1-jadval Hokimlik munosabatlarining xususiyatlari Tashkilot xillari Hokimlik munosabatlarining murakkablik darajasi Hokimlik munosabatlarining individuallashganlik darajasi Firma Sodda yoki murakkab Pozitsion Davlat Murakkab Pozitsion Uy xo‗jaligi Sodda Individuallashgan Uy xo‗jaligining asosida yotuvchi hokimlik munosabatlari haqidagi tezis aniqliklar kiritilishini talab qiladi. Bir tomondan, uy xo‗jaligining faoliyat ko‗rsatishi quyidagilarni nazarda tutadi: - bolalar harakatlarini nazorat qilish huquqining ota-onalarga topshirilishi, buning o‗rniga bola uchun u haqida qayg‗urish va uni manfaatlarining ta‘minlanishi kafolatlanda; - oilaviy budjetning shakllanishi va sarflanishi ustidan nazorat qilish, huquqining uy xo‗jaligining odatda ―oila boshlig‗i‖ deb nomlanuvchi bir a‘zosiga topshirilishi, u barcha oila a‘zolarining manfaatlarini ko‗zlab harakat qiladi va ularga o‗zlari alohida erisha olishi mumkin bo‗lgandan ortiq darajadagi farovonlikni ta‘minlaydi. Umuman uy xo‗jaligining maqsadi – o‗z a‘zolariga kutilmagan holatlar yuzaga kelishidan qat‘i nazar kafolatlangan farovonlik darajasini ta‘minlashdan iborat. Uy xo‗jaligining himoya funksiyasi o‗zaro yordam va oila a‘zolarini moddiy jihatdan qo‗llab-quvvatlashning rasmiy va norasmiy me‘yorlariga asoslanadi. Ikkinchi tomondan, uy xo‗jaligi shunday tarzda tashkil etilishi mumkinki, ya‘ni u o‗z xususiyatiga ko‗ra a‘zolarining mulkiy va boshqa huquq va majburiyatlari aniq belgilangan yollash to‗g‗risidagi shartnomaga yaqin keladi. 410 Bunday holda birgalikda xo‗jalik yuritish to‗g‗risida qaror qilish farovonlikning ma‘lum darajasiga rozi bo‗lishni emas, balki uni ko‗paytirishga intilishni aks ettiradi. Unda umr yo‗ldoshini tanlash va bolalarning tug‗ilishi to‗g‗risida qaror qabul qilish sotuv haqida shartnoma tuzish yordamida iste‘mol tanlovining alohida holati bo‗lib qoladi. Lekin, so‗nggi holatda biz uy xo‗jaligidan yiroqlashamiz, chunki birgalikda mulkka egalik qilish rejimidan va birgalikdagi budjetni shakllantirishdan voz kechish ehtimoli paydo bo‗lishi mumkin. Shuning uchun bundan buyon uy xo‗jaligini hokimlik munosabatlarining, binobarin, tashkilotning alohida varianti sifatida ko‗rib chiqamiz. Uy xo‗jaligi – bu inson kapitalini ishlab chiqarishning umumiy vazifalari, yashash, budjet va oila-qarindoshchilik aloqalari bilan birlashgan kishilar guruhidir. Uy xo‗jaligining asosida hokimlik munosabatlari yotadi – birgalikdagi iqtisodiy faoliyat ustidan nazorat qilish huquqi uning bir a‘zosiga – ―oila boshlig‗i‖ga o‗tadi. Yüklə 5,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|