Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot

5.1.1-jadval 
Transaksiya harajatlarining tasniflanishi 
Bitim tuzilguncha amalga oshirilgan 
xarajatlar 
Bitim tuzilganidan keyingi xarajatlar 
Axborotni qidirib topish xarajatlari -
imkoniyatli sherik haqidagi, bozordagi 
vaziyat haqidagi axborotni qidirib topish 
xarajatlarini, 
shuningdek 
qo‗lga 
kiritiladigan to‗liqsiz va nomukammal 
axborot bilan bog‗liq yo‗qotishlarni o‗z 
ichiga oladi.
Monitoring va opportunizmni oldini 
olish xarajatlari -
bitim shartlariga rioya 
etilishini 
nazorat 
qilish 
va 
ushbu 
shartlarning bajarilishidan bosh tortilishini 
oldini olish xarajatlari 
Muloqot yuritish xarajatlari
-almashuv 
shartlari, bitim shaklini tanlash haqida 
muloqotlar olib borish xarajatlarini o‗z 
ichiga oladi 
Tafsirlash va mulkchilik huquqlarini 
himoya qilish xarajatlari -
sudlar, 
hakamlar xarajatlari; shartnomani bajarish 
jarayonida buzilgan huquqlarni tiklash 
uchun zarur bo‗lgan vaqt va resurslar 
sarflari, 
shuningdek 
mulkchilik 
huquqlarining yaxshi tafsirlanmagan va 
ishonchsiz 
himoyadan 
ko‗rilgan 
yo‗qotishlar
O„lchash xarajatlari -
bitim predmeti 
bo‗lgan tovarlar va xizmatlar sifatini 
o‗lchash uchun zarur bo‗lgan xarajatlar 
Shartnoma tuzish xarajatlari -
bitimni 
Uchinchi 
shaxslardan 
himoyalash 

---

106 
yuridik 
yoki 
xufyona 
(norasmiy) 
rasmiylashtirish xarajatlari 
xarajatlari -
uchinchi shaxslar (davlat, 
uyushgan jinoyatchilik va h.k.)ning bitim 
natijasida 
olinadigan 
foydali 
samara 
qismiga 
e‘tirozlaridan 
himoyalash 
xarajatlari 
Transaksiya xarajatlarining bunday tasniflanishi ularni miqdoriy baholash 
masalasiga nisbatan mikro va makroiqtisodiy darajada yondashish imkonini beradi. 
Masalan, kvartiradan foydalanish huquqining mulkdor tomonidan ijarachiga 
topshirilishini nazarda tutuvchi kvartirani ijaraga olish bo‗yicha bitim tuzishda 
ijarachining transaksiya xarajatlari quyidagi shakllarga ega bo‗ladi (5.1.2.-jadval).