Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot

Xususiy korxonalarda ustav fondiga bo„lgan mulkiy huquqlar 
taqsimoti*
 
Mulkiy huquq 
turlari
Mulkiy huquq sub‟yektlari 
Korxona 
boshlig„i 
(direktori) 
Korxona 
ishchilari 
(xodimlari) 
Davlat 
Egalik qilish huquqi 
+ 
Foydalanish huquqi 
+ 
+ 
Tasarruf etish huquqi 
+ 
Daromad olish huquqi 
+ 
+ 
Kapital qiymat huquqi 
+ 
Xavfsizlik huquqi 
+ 
+ 
Meros va vasiyatnoma 
bo‗yicha o‗tish huquqi 
+ 
Muddatsizlik huquqi 
+ 
Zararli 
foydalanishni 
taqiqlash huquqi 
+ 
O‗ndirish ko‗rinishidagi 
javobgarlik huquqi 
+ 
+ 
Qoldiq xususiyat huquqi 
+ 
+ 
* Jadval O‗zbekiston Respublikasining ―Xususiy korxonalar to‗g‗risida‖gi hamda 
―Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‗g‗risida‖gi qonunlari hamda Fuqarolik 
Kodeksi asosida tuzilgan.
Xulosa qilib aytganda, mulkiy huquqlarning bo‗linish va ma‘lum bir 
uyg‗unlikda birlashish xususiyatlari bois ular tarkibidagi har qanday o‗zgarish 
iqtisodiy rag‗batlar tizimida ham shunga mutanosib siljishlarga olib keladi. Bu esa 
xo‗jalik jarayoni ishtirokchilarining xatti-harakatlarida ham ma‘lum o‗zgarishlarga 
sabab 
bo‗ladi. 
Demak, 
mulkiy 
munosabatlar 
xo‗jalik 
yuritishning 
harakatlantiruvchi omili bo‗lib, turli xo‗jalik yuritish tizimlari uchun o‗ziga xos 
mulkiy munosabatlar shakllanadi. O‗zbekistonda fermer xo‗jaliklariga qarashli 

---

200 
mol-mulk va ularga bo‗lgan mulkiy huquqlar davlat himoyasida. Ular mol-mulkiga 
quyidagilar kiradi: binolar, inshootlar, qishloq ho‗jalik ekinzorlari va 
ko‗chatzorlari, dov-daraxtlar, chorva mollar, parrandalar, Еtishtirgan mahsulot, 
qishloq xo‗jalik texnikalari, inventar, asbob-uskunalar, transport vositalari, pul 
mablag‗lari, intellektual mulk ob‘eklari va boshqalar (7.5.3-rasm).