Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot
Yüklə 5,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 7.5.4-jadval.
Fermer xo„jaliklarida lizing orqali olingan texnikaga bo„lgan mulkiy huquqlar taqsimoti* Mulkiy huquq tur lari Lizing oluvchi (fermer xo„jaligi) Lizing beruvchi tashkilot (kompaniya) Lizing sotuvchi muassasa (bank) Egalik qilish huquqi 589 -m. FK, 2 -m. Lq - - Foydalanish huquqi 589 -m. FK, 2 -m. Lq - - Tasarruf etish huquqi - 597 -m. FK, 11 - m.Lq 598 -m. FK Daromad olish huquqi 183 -m. FK, 6 -m. Lq 590 -m. FK, 22 -m.Lq - Kapital qiymat huquqi - 11 -m. Lq 11 -m. Lq Xavfsizlik huquqi 593 -m. FK, 19 -m.Lq 19 -m. Lq - Meros va vasiyatnoma bo‗yicha o‗tish huquqi 21 -m.Fxq - - Muddatsizlik huquqi 15 –m. Lq - - Zararli foydalanishni 594, 595 -m. FK, 24 -m. Lq - 203 taqiqlash huquqi 24 -m. Lq O‗ndirish ko‗rinishidagi javobgarlik huquqi 227 -m. FK, 12, 24 -m. Lq 592 -m. FK, 11 -m. Lq - Qoldiq xususiyat huquqi - 12, 20 -m. Lq - Izoh: FK – O‗zR Fuqarolik kodeksi, Fxq – O‗zR ―Fermer xo‗jaligi to‗g‗risida‖gi Qonun, Lq – O‗zR ―Lizing to‗g‗risida‖gi Qonuni, m. – modda. *Manba: Amaldagi qonunchilik hujjatlari asosida muallif ishlanmalari Jadvaldan ko‗rinib turibdiki, ushbu huquqlar bir sub‘ekt uchun belgilanmagan, balki uchta (fermer xo‗jaligi, lizing kompaniyalari va banklar) o‗rtasida taqsimlangan. Fermer tomonidan lizing shartnomasi asosida olingan qishloq xo‗jaligi texnikasidan foydalanish huquqi fermerning o‗ziga tegishli, ayni paytda ushbu texnikaga egalik qilish huquqi, fermer lizing to‗lovini to‗liq amalga oshirguniga qadar, uni mablag‗ bilan ta‘minlagan bankka tegishlidir. Fermer xo‗jaliklarining asosiy faoliyati qishloq xo‗jaligi mahsulotini Еtishtirishdan iborat. Ushbu mulkka bo‗lgan huquqlar ―tutami‖ vaziyati oldingilarga o‗xshash, ya‘ni fermer xo‗jaligi, ushbu mahsulotni qabul qiluvchi (qayta ishlovchi) korxonalarga hamda davlatga tegishli (7.5.5-jadval). Chunki fermer xo‗jaliklari nafaqat o‗z ehtiyojlari uchun, balki davlat buyurtmasi yoki kontraktatsiya shartnomasiga asosan mahsulot Еtishtiradi. Birinchi holatda ushbu mulkga bo‗lgan deyarli barcha huquqlar ―tutami‖ Еr uchastkasiga bo‗lgan ijara muddati tugagunga qadar fermer xo‗jaliklarida mujassam, u mutlaq egasi hisoblanadi. Ikkinchi va uchinchi holatda esa huquqlar fermer xo‗jaligi mahsulotni mulk qilib topshirgandan keyin qayta ishlovchi tashkilot yoki davlat korxonalarga o‗tadi. Aynan shunday o‗xshash murakkab mulkiy huquqlar taqsimoti boshqa aylanma vositalarga, masalan pul mablag‗lari, mineral o‗g‗itlar, yoqilg‗i-moylash materiallarida ham kuzatiladi. |