Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot

Xulosa
 
Mulk huquqlari nazariyasi mulkiy huquqlarning iqtisodiyot sub‘yektlari 
(yuridik va jismoniy shaxslar) o‗rtasida taqsimlanishi hamda mulkiy munosabatlar 
muammolarini o‗rganadi. Mulk huquqi – bu, bir tomondan, sub‘ektiv ashyoviy 
huquq. O‗z mazmuniga ko‗ra mulk huquqi barcha ashyoviy huquqlar ichida eng 
keng huquqdir: mulkdor o‗z mulkiga egalik qilish, undan foydalanish va uni 
tasarruf etish huquqiga ega bo‗lishi lozim. 
Xorijiy manbalarda mulk huquqi 11 ta turga ajratilgan holda o‗rganiladi. Bu 
esa mulk huquqini kengroq talqin etish imkonini beradi 
Mulkiy munosabatlar tarixan turli shakllarga ega bo‗lgan va ular mulkiy 
huquqlarning tabaqalanishida namoyon bo‗ladi. 
O‗zbekistonda mulk shakli xususiy va ommaviy turlarga bo‗linadi. 
Ommaviy mulk shakli davlat mulkini ham o‗z ichiga oladi. 
Fermer xo‗jaligining mulki fermer va xo‗jalik a‘zolarining mulki 
hisoblanadi. 
MAVZUGA DOIR TAYANCH IBORALAR 
Inson kapitaliga bo„lgan mulkchilik tizimi
– mazkur kapital-ning sub‘ekt-
ob‘ekt tuzilishining barcha elementlari, shuningdek uning iqtisodiy amalga oshuvi 

---

206 
va rivojlanishini belgilovchi shart-sharoitlar va omillarning o‗zaro bog‗liq va 
rivojlanib boruvchi birligi.
Inson kapitalining haqiqiy mulkdori
– yaratiladigan, jumladan muayyan 
shaxs tomonidan yaratiladigan barcha hayotiy ne‘matlar majmuini taqsimlash va 
qayta taqsimlash chog‗ida yuzaga keladigan manfaatlarni kelishishga amalda ta‘sir 
eta oladigan shaxs.
Intellektual mulk– 
iqtisodiy faoliyat mahsulotlarining tijorat maqsadida 
foydalanishga berilgan yagona huquqdir.
Ichki (endogen) ishlab chiqarish
– shaxsning o‗z insoniy kapitalini yaratish 
borasidagi ijodiy mehnat faoliyati; shaxsning uni rivojlantirishga yo‗naltirilgan 
investitsiyalarni «o‗zlashtirish borasidagi» faoliyati.
Ishtirokchi
– bu mol-mulkka nisbatan mulkchilik huquqidan jamiyatga 
nisbatan talab huquqi evaziga voz kechuvchi iqtisodiy agent. O‗z navbatida 
jamiyatning o‗zi va uning mol-mulki emas, balki xo‗jalik jamiyatiga nisbatan 
majburiyat huquqlari ishtirokchining mulki hisoblanadi.