Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot

2–misol. Biznesni tashkil etish aksiyadorlik shaklining mutlaq afzalligi 
to„g„risidagi fikr to„g„rimi? 
a) ha; 
b) yo‗q. 
Javob: b), 
biznesni tashkil etish u yoki bu shaklining afzalligihamma 
vaqt nisbiy bo‗lib, biznesning tavsiflariga va taqqoslash mezonlariga, 
masalan, boshqa tashkiliy muqobil variantlar doirasida transaksiya 
xarajatlarining miqdoriga bog‗liq. 
3–misol.Ro„yxatdan davlatning subinstitutlarini tanlang (ya‟ni 
davlat bajaradigan funksiyalarni bajarishga qodir bo„lgan tashkiliy 
tuzilmalar):
a) tadbirkor; 
b) aksiyadorlik jamiyati; 
v) klan (oilaviy-qarindoshchilik aloqalariga asoslangan tuzilma); 

---

210 
g) universitet. 
Javob: g),
ishonchni xususiy qozonishga yo‗naltirilgan tashkilotlar 
davlatning 
substitutlari 
hisoblanadi. 
Ushbu 
tuzilmalar 
doirasida 
munosabatlarni gavdalantirish axborot almashishning narxdan boshqa 
kanallaridan, masalan, shaxsiy nufuzdan foydalanish imkonini beradi. 
Shuningdek, shaxsiy nufuz shartnomalar bajarilishiningkafolati rolini ham 
o‗ynashi mumkin. 
KЕYSLAR 
Ishbilarmonlik tarmoqlarining shakllanishi
. 
Ishbilarmonlik tarmoqlarining shakllanishiga ishbilarmonlik madaniyati 
katta ta‘sir ko‗rsatadi. Masalan, Yaponiya, Singapur, Janubiy Koreya va Tay-
vanning oilalar, davlat tuzilmalari, mintaqaviy hamjamiyatlar bilan uzviy 
bog‗lanib ketgan tarmoq bizneslari G‗arb kompaniyalariga ichki va xalqaro 
bozorlarda jiddiy raqobat ko‗rsatishga qodir. Sharq bilan raqiblik ham, hamkorlik 
ham G‗arb kompaniyalarini huddi yapon keyretsulariga o‗xshash «keyretsu»ni 
tashkil qilgan holda Sharq keyretsulari tuzilmasiga taqlid qilishga majbur etdi. 
Norasmiy kelishuvga tayangan holda bunday tarmoqlar sa‘y-harakatlarni samarali 
muvofiqlashtiradi va bozorning katta qismini nazorat qiladi. Munosabatlarni 
saqlab turishga yo‗naltirilgan Sharq ishbilarmonlik madaniyati yangi sharoitlarda 
ko‗pincha vazifaga yo‗naltirilgan AQSh ishbilarmonlik madaniyatiga qaraganda 
raqobatbardosh 
hisoblanadi.
O‗zbekiston 
ishbilarmonlik 
madaniyatini 
munosabatlarni saqlab turishga yo‗naltirish, shuningdek, mamlakat iqtisodiyotining 
o‗ziga xos xususiyati O‗zbekistonda bunday norasmiy aloqalarni rivojlanishning 
muhim shartiga aylantiradi. 
Savollar: 
Vertikal va gorizontal keyretsularni quyidagi parametrlar bo‗yicha 
taqqoslang: 
-axborotoqimlari; 
-tovarlar va xizmatlar oqimlari;
-nufuzni shakllantirish
.

---

211 
Madaniy o‗ziga xos xususiyatlarishbilarmonliktarmoqlarining shakllanishiga 
qanday ta‘sir ko‗rsatadi
?