3–misol. Faraz qilaylik, Siz – shaharning turli qismlarida do‗konlar
tarmog‗ining egasisiz. Ularda ishlash uchun Siz, asosan qishloq joylaridan,
sotuvchilarni yollaysiz, bunda mehnat bozorida ularning muqobil ish haqi past.
Sotuvchilarni tovar aylanmasini oshirishga motivatsiyalashni qanday qilib amalga
oshirgan ma‘qul – kioskalar egasi sifatida Sizning manfaatlaringiz aynan ana
shundan iborat?
a) sotuvchilarning halolligini nazorat qilish maqsadida savdo nuqtalariga
tez-tez borib turish;
b) sotuvchilarning mehnat haqini savdo tushumi bilan bog‗lash;
v) do‗konlarni sotuvchilarga ijaraga berish;
g) faqat eng katta tovar aylanmasini ta‘minlagan sotuvchilarni mukofotlash;
d) sotuvchilarni sheriklarga aylantirish (savdo korxonasiga birgalikda egalik
qilish).
Javob: g), sotuvchilar uchun rag‗batlantirishning optimal sxemasini
tanlashda quyidagi omillarni hisobga olish lozim. Birinchidan, savdo nuqtalarining
jug‗rofiy tarqoqligi tufayli bevosita nazorat qilish xarajatlari katta bo‗ladi.
Ikkinchidan, oilali ayollarning tavakkalchilikka moyilligi darajasi ancha past, deb
faraz qilish maqsadga muvofiq, bu esa Sizga "agentlar"ning tavakkalchilikka
yuqori darajada moyilligini nazarda tutuvchi sxemalarni (b), v) va d)) tanlash
imkonini bermaydi. Bundan tashqari, "agentlar" tasarrufidagi resurslarning
cheklanganligi tufayli v) va d) variantlarni tanlash ehtimoli kam (past darajadagi
muqobil ish haqi). Va nihoyat, qat‘iy belgilangan mukofot bilan "agentlar"
musobaqasining yakunlariga ko‗ra mukofotni o‗zida birlashtiruvchi g) variant
351
"agentlar"ning o‗ziga xos xususiyati bilan "prinsipal" manfaatlari o‗rtasidagi
yaxshi murosaga keltiruvchi hisoblanadi.
KЕYSLAR Keys 1. Shartnoma tuzilgunga qadar
