Açık Deliller

BİRİNCİ DELİL:

İkinci âyetin devamındaki Allâh Teâlâ’nın şu sözüdür:

"Arkalarını dönüp giderlerken sağırlara o daveti duyuramazsın." (Neml 80, Rûm 52)

Allâh Teâlâ bu âyette onları –kâfirlerin yaşayan ölülerini- ayrıca sağırlara da benzetmektedir. Öyleyse onların sağırlara benzetilmeleri, işitmeleri gerekir anlamına mı gelir? Fakat faydası olmayan bir işitme! Yoksa, hakkında bir anlaşmazlık olmayan ve açıkça gözüken, kesin olarak ölülerin işitmediği anlamına mı gelir? Rivayet tefsirlerinden bizim görüşümüzü destekleyen İbn Cerîr tefsirinde (21/36) bu âyet için şöyle deniliyor:

"Bu bir benzetmedir. Mânâsı ise: Şüphesiz sen, Allâh’ın kulaklarını mühürlediği, üzerlerine indirdiği okunan öğütleri anlamalarını çekip alan müşriklere anlatamazsın. Yine sen onlara kulaklarını versen de, Allâh’ın duymalarını yok ettiği ölülere de anlatamazsın.

"Sağırlara o daveti işittiremezsin" sözünde ise buyuruyor ki: İşitme duyusu kendilerinden çekilip alınan, sana arkalarını dönüp gittiklerinde sağırlara da duyuramazsın. Yine, Kur'ân’ın âyetlerini anlamalarını Allâh’ın yok ettiği onlara bunu duyurmaya ve anlatmaya güç yetiremezsin."

Sonra sahih bir senedle Katâde’den şöyle dediğini rivayet etmektedir: "Allâh bu örneği, kâfir için misal vermektedir. Ölü birisi nasıl yapılan daveti duyamaz ise, kâfir birisi de aynı onun gibi duymaz. "Sağırlara o daveti işittiremezsin." Buyuruyor ki: Eğer sağır arkasını dönüp gittiğinde ona seslensen duymaz, aynı şekilde kâfir de duymaz, duysa bile duyduğundan faydalanamaz."

Dürer’de (5/114) İbn Cerîr bu rivayetin dışında tutularak (!) rivayet, Abd b. Humeyd, İbn Münzir ve İbn Ebî Hâtim’e nisbet edilmektedir.

Kurtubî ise bu âyeti İbn Cerîr’den yukarıdakinin benzerini sanki kısaltarak tefsir etmektedir (13/232). Güvenilir tefsir kaynaklarında sabit olan bu nakillerden de anlaşıldığına göre kabirdeki ölüler aynı sağırın arkasını dönüp gittiği gibi işitmezler.

Bu konuda gerek hadis kitaplarında ve gerekse diğerlerinde bulunan Hz.işe’nin de anladığı ve ondan meşhur olan görüş işte bu görüştür. Yazar kitabın bir çok yerinde bunu nakletmektedir. (Bkz. S: 73, 75, 78, 89, 90, 92). Ayrıca bu görüş az sonra da geleceği gibi Rasûlüllah (sav)’ın Bedir’de ölen müşriklere seslendiğinde sahâbeden Hz.Ömer ve diğerlerinin de görüşüdür. Yazar gibi başkaları da bunu gözden kaçırmaktadır.