Açık Deliller

İKİNCİ BÖLÜM
Ölülerin İşitmediği Konusunda

Hanefî Alimlerle

Aynı Görüşü Paylaşan Diğer

ÜÇ MEZHEP ALİMLERİNİN GÖRÜŞLERİ

Şâfiîler’den İmam Nevevî¹ Müslim’e yaptığı şerhinde, "Ölüye Cennetteki Yerinin Gösterilmesi" bölümünde, Rasûlüllâh (sav)’in Bedir kuyularına atılan müşriklerin ölüleri için: "Benim söylemekte olduğum sözleri sizler onlardan daha iyi işitir değilsiniz" hadisi hakkında şöyle demektedir:² "Mâzirî³ şöyle demiştir: "Bazıları şöyle demiştir: Bu hadisin zahirî mânâsıyla amel edilirse ölüler işitir." Mâzirî sonra bu görüşünü değiştirmiş ve bunun sadece Bedir’deki ölülere has olduğunu ileri sürmüştür." Nevevî’nin sözü bitti.

Bilindiği gibi Mâzirî Mâlikî mezhebinin ilk dönem alimlerindendir. Ayrıca üçüncü bölümde Mâlikî mezhebinden olan Zerkânî’nin, iki büyük Mâlikî alimi olan Bâcî ve Kâdı Iyâd’dan ölülerin işitmediğine dair sözlerini naklettiğini de göreceksiniz.

Hanbelî mezhebinden Muhammed Saffâranî⁴ "el-Buhuru’z-Zâhira fî Ahvâli’l-Âhira" adlı kitabında şöyle diyor: "Aişe (ra) ölülerin işitmediğini şu sözüyle kabul etmemiştir: "Rasûlüllâh (sav): "Onlar şu an benim ne dediğimi duyuyorlar” sözüyle şunu söylemiştir: “Onlar şu an benim onlara söylediğim şeyin gerçek olduğunu biliyorlar." Sonra şu ayetleri okumuştur: "Sen ölülere işittiremezsin" ve "Sen kabirdekilere işittiremezsin".¹

İbn Receb şöyle demektedir²: "Alimlerden bir grup Hz. Aişe (ra)’nın ölülerin hayatta bulunan dirilerin sözlerini işitmediğine dair sözünü kabul etmişlerdir. Mezhep imamlarımızdan Kadı Ebû Ya‘lâ³ "el-Câmi‘u’l-Kebir" adlı kitabında bu görüşü tercih etmiştir. Onlar Bedir kuyularına atılan müşriklerin ölüleri hadisini, aynı Hz. Aişe (ra)’nın anladığı gibi anlamışlar ve O’nun verdiği cevap gibi cevap vermişlerdir. O hadiste ölülerin işitmesi sadece Rasûlüllâh (sav)’e has bir mucizedir. Sahih-i Buhârî’de Katâde şöyle demiştir: "Allâh onları ayıplamak, küçültmek, azap etmek ve kaçırdıkları fırsatlara yanmaları, yaptıkları zulümlere pişman olsunlar diye Rasûlüllâh (sav)’in sözünü onlara duyurmak için cesetlerine hayat verdi." Alimlerden bir grup da genel olarak ölülerin hayatta yaşayan dirilerin sözlerini işittiğini söylemişlerdir." Bitti.

Buradan anlaşıldığına göre alimlerden bir grup aynı Hz. Aişe (ra) gibi ölülerin iştimediğini kabul etmektedirler. Onlardan birisi de Hanbelî mezhebinin büyük alimlerinden olan Kadı Ebû Ya‘lâ’dır. O da bu konuda Hanefî mezhebine uymaktadır.