Açıklanmı ştır

ÖZET

Atatürk, u]usa] egemen]iğe dayanan, yeni bir Türk dev]eti k-unnuş~ kurduğu yeni dev]ette, ge]enekse] Türk top]umsa] yapısını tamamen değiştirip, yeni bir düzen yaratmaya yönelmiştir. Yaratı]acak )'eni düzen de yeni tip insanı gerektirdiğinden, bu yeni insanın eğitim yo]u i]e yetiştirilebi]eceği gerçeğini çok iyi bi]en Atatürk, eğitime önem vermiştir. O'nun eğitimin önemine o]an bu inancı, kişiliği ile de bütün]eşmiştir.

Bu çalışmanın teme] amacı Atatürk'ün kişi]iği i]e bütün]eşen eğitim o]gusu ile çağdaş]aşma o]gusu arasındaki ilişkiyi, sorunları ve eğitim o]gusunu e]e alış biçimini ince]emeye yöne]iktir.

Atatürk dönemini kapsayan bu çalışma üç bö]ümden o]uşmaktadır. Birinci bö]ümde Atatürk'ün.yetiştiği dönem ve eğitim ha)'atı e]e alınmıştır. Böy]e bir ]iderin yetişmesinde, ai]esinden baş]a)'arak, içinde bu]unduğu top]umsal ,'e kü]türe] çe\Tesi ve yaşadığı dönemi belirleyen bü)rük olay]ar]a akım]arın Atatürk üzerindeki etki]eri

açıklanmı ştır.

20. YÜZ)l] baş] arın da Osman]ı top]umunda, fark]ı görüş '"e düşüncelere sahip birey]erin )'etiştiği ikili bir eğitim sistemi ortaya çıkmıştır" Atatürk,. hem ge]enekse] eğitim sisteminin uygulandığı eğitim kurumlarında kısa süre eğitim görmüş, hem de yeni öğretim yöntemleriy]e eğitim yapan eğitim kurum]arında okumuştur. O'nun eğitim gördüğü bu oku] i ar, tarihi gelişimleriy]e birlikte ele alınmış ve bu okullarda uygulanan eğitim - öğretim yöntemlerinin Atatürk üzerindeki etkileri ince]enmiştir. Bunun dışında, Atatürk'ün eğitim gördüğü okul1arda göre'" yapan ve Atatürk'ü olumlu ya da olumsuz yöllierden etki]eyen bir kısım öğretmenleri de araştmjmıştır. Özel1ik]e mesleğinde başarılı ve üstün nite]ikleri o]an '"e eğitimde o dönem için yeni fikirler orta)'a atan, yeni u)'gul am al ara girişen bu öğretmenlerinin, Atatürk 'ün kişi]iğinin o]uşmasındaki önem]i etkisi ortaya konmuştur"

İkinci bölümde Atatürk'ün Cumhuriyet öncesi eğitime bakışı, O'nun çeşitli tarih]erde verdiği söylevleri, demeç]eri ve yaptığı konuşmalarındaki görüş]eri ele a]ınarak açıklanmıştır. O, Türk top]umunu çağdaş]aştmcı e)']emlere Kurtu]uş Savaşı yıl1arında başlamıştır. En zor koşu]]arda bile çağdaşlaşmanın zorun1u]uğuna

-
değinmiş, yaptığı konuşmalannda geleneksel eğitim sistemini eleştirmişrir. Eleştirdiği eğitim sistemi yerine, çağdaş eğitim sistemini gerçekleştirmeye )"önelik eğitim ilkeleri önermiştir.

Üçüİ1cü bölÜmde Cumhuriyet döneminde Atatürkçü çağdaş eğitim sisteminin kurulmasına yönelik eğitim reformları ele alınmıştır. Atatürk'ün bu eğitim reformlarını gerçekleştirmeye yönelik uygulamalan ve reformlan ele alış biç~ O'nun "eğitim uygulayıcısı" yönü vurgulanarak açıklanmıştır.

Atatürk, Türk toplumunu çağdaş uygarlık düzeyine ulaştırmak için, önce Öğretim Birliği Yasası ile Türk eğitim sistemindeki ikiliğe son vermiştir. Eğitim sistemini yeni devlet düzenine uydurmak için de Heyet-i İlmiye toplanulan yapılmıştır. Daha sonra eğitimin ülkenin her köşesine ulaşması ve bilgisizliğin yok edilmesi amacıyla Atatürk, yazı de\İrİmini gerçekleştiI111iştir. Yazı de\Tİminin uygulanması, yeni yazının tüm ulusça tanınması ve benimsenmesinde "Millet Mektepleri" ile başanya ulaşılmıştır" Bu açıdan "Millet Mektepleri" yazı de\-rimi açısından değerlendirilerek ele alınmıştır.

Atatürk, yeni kurduğu de\-]etin varlığının devamını ve gelişmesini sağla)"acak ulusal kültür değerlerinin de araştmlmasını istemiş ve bu amaçla Türk Tarih \'e Türk Dil Kurumlannın kurulmasını sağlamıştır. Bu k-ummların çalışmalarını da yakından izleyen Atatürk, dil ve tarih tezleriyl.e ulusuna köklü bir tarih şuuru aşılanıak istemiştir.

Türk toplumunu her yönden çağdaşlaşmaya yöneltmede eğitim kurumlannın önemini çok iyi kavrayan Atatürk, yüksek öğretim kurumlarını da öncüsü olduğu eğitim reformunun kapsamında tutmuş~ bu doğrultuda Darülfünun kapatılarak yeni İstanbul Üniversitesi kurulmuş, Ankara Üniversitesi'nin temelleri atılmış \'e Doğu

Üniversitesi'nin de kurulması ile ilgili çalışmalar başlatılmıştır. O, üniversite reformu ile bilimsel düşüncenin eğitimin her basamağında gelişmesini sağlamıştır.

Çalışmanın sonuç bölümünde şu saptamalar yer almıştır:

Atatürk, 19. yüzyılın ikinci yansında yetişen ve 20. yüzyılda ülkenin yaşamı ve geleceği üzerinde rolü olan aydınlar kuşağına ait bir insandır. "alnız O'nun de\Tİne ve toplumuna etkisi, kendi kuşağından olan birçok aydın insanınkinden çok daha üstün olmuştur.

lli

Atatürk'ün yetişmesinde ve çağdaş bir kişiliğe sahip olmasında ailesi, eğitim gördüğü okullar, öğretmenleri ve içinde bulunduğu toplumsal ve kültürel çe\Tesinin etkisi olmuştur.

Eğitim, çağdaş bir toplumu yaratmada en etkili araçtır. Atatürk de eğitin\ olgusunu, çağdaşlaşmanın bir aracı ve gerekli bir koşulu olarak ele almış çağdaş bir eğitimcidir.

Atatürk dönemi, eğitim açısından kendine özgü bir niteliğe sahiptir. Cumhuriyet rejiminin yerleşmesi ve kökleşmesi çabalarının yaygın olduğu bir dönem olarak, eğitimin de bu amaçlar doğrultusunda biçimlendirilmiş olduğu dikkati çekmektedir.

Atatürk, kurduğu Türkiye Cumhuriyeti de\1eti için yeni bir eğitim felsefesi ve politikası benimsemiştir. O'nun öngördüğü çağdaş eğitim ilkelerinin çoğu gerek nicel, gerek nitel yönden gerçekleşmiştir. Bu temel ilkeler, günÜmüz eğitim sistemi

için de uygulanması gerekli olan ilkelerdir.

, t

Atatürk düşüncesinde amaçlanan insan tipi, akılcı, özgür, öz benliği ,~ r

kültüründen kopmamIş, pozitif bilime dayanan, fikren ve bedenen gelişmiş, erdemlı \'e güçlü bir kişiliktir. Atatürk, bu özelliklere sahip çağdaş insan modeli yaratmad" eğitimi araç olarak kullanmıştır, Bu amaçlar doğrultusunda, eğitim alanınıi" de\Tİmler yapmıştır. Atatürk deyıimlerinin amacı, Türkiye Cumhuriyeti'ni ncı yönden gelişmiş ve çağdaş uygarlık se\iyesine ulaşmış bir devlet haline getirmektiı

Atatürk düşüncesinde çağdaşlaşma, batı uygarlığının değerler sistemini temc\

almakla birlikte, batı taklitçiliğine yer vermeyen, kendi kültür değerlerimiı\C kaynaşmış, ileriye dönük bir gelişme sürecidir.

Atatürk'ün varolma koşulu olarak algıladığı çağdaşlaşma olgusunun taşıdı~ı önemi bireylere anlatacak tek araç, Türk öğretmeni ve Türk ulusal eğitimidiı

Atatürk de "başöğretmen" ünvanı ile, çağdaş bir toplum yaratmada Tüı ~

öğretmeninin ve Türk halkının yanında etkin olarak yer almıştır.

Günümüzde ve gelecekte Atatürkçü düşünceye sahip yeni kuşak \:tll yetiştirrnek için çağdaş eğitim ,'erilmeli ve bu eğitimi uygulayacak çağd,ı~ eğitimciler yetiştirilmelidir.
SUMMARY

,~tatürk founded a brand new Turkish state based on national sovereignty whereby he aimed at compJetely changing traditional Turkish social structure and estabJishing a neworder. Since a new order requires new kind of peopJe, Atatürk emphasized on education to a great extent because he was well aware of the fact that this new person couJd only be brought up by sound education. His faith in the education had become an integral part ofhis personaJity. i Main purpose of this study is to re\"iew on the reJation Atatürk estabJishes between education concept which reflects a significant part of Atatürk' s personality quite well, and his way of dealing with education and the problems accompanied with it.

This study which covers Atatürk efa consists of three chapters. First chapter covers the efa during which Atatürk was brought up, and his educationallife. This chapter reveals the his social and culturaJ environment in which such a Jeader was brought up, starting from his family days, and great event s and movements which market his efa and had a huge influence on his period.

At the beginning of 20th century, a binary educationaJ system had been pre\'ailing the Ottoman Empire during the beginning of 20th century, by which two groups of individuals with different ideas and opinions were brought up, Atatürk was educated at both iraditiona] education system' s institutions for a short time and newand modem institutions. These schools wherein Atatürk had his education are explained in chronological order together \vith their historic deveJopments and the influence of training-education methods in these schools on Atatürk are examined. Apart from the these, some teachers who had worked in those schooJs and had a negative or positive influence on Atatürk are rey;ewed. In particuJar these teacheTs, \vho were successful in their profession and competent and talented ones, and who proposed innovative ideas for that period and started up nev.' applications had a significant influence in mouJding Atatürk's character and personality.

Second chapter invoJves the ideas of Atatürk on pre-Republican era's education highJighted by his speeches, orations, and expressions. He started up
actions and works for modernizing Turkish society during the WaT of Independence. Even under the toughest conditions he aJways expressed the necessity for modemization He suggested educational principles towards reaJizing a modem education system instead of the one he had been criticizing harshly.

Third chapter deals with educational reformg towards establishing modem Atatürkist education system during the Republic efa. The applications by Atatürk to realize these educa~ional reforms and, his way of carrying out reforms are alt explained by focusing on his "educative" aspect.

First of all, Atatürk terminated the binary education s)'stem in Turkish education system thanks to Code for Uniform Education Union in order to 1e\'el up Turkish society to modem ci\ilization standards. Scientific Committee meetings were held to harmonize educational system to that of new state order. Later on Atatürk realized Revolution of Alphabet in order to carry the education to each and every comer of the country and to eliminafe ignorance. Thanks to "National Schools" alphabet revolution was put into application in asound manner, and ,\"3$ adopted and recognized by the whole nation. In this respect "Nationaj Schools" are considered and explained v.1th respect to "National Schools".

Atatürk request ed that national cultural values that ,\'ould help the

~nt~nuity and develop~ent. of the exist.ence ~f newlY-founde~ s~ate \\'ere to .be j~

rnquıred, and thus Instıtutıon of Turkısh Hıstory, and Instltutıon of Turkısh !! '"

'~

Language v.'ere founded. Having continuously monitored the works carried out b~' ' these institutions, Atatürk was willing to inoculate a deep-rooted histo~. consciousness to his nation by means of language and history theses.

Ha\ing understood the significance of educational institutions in achie\'ing modernization in every respect \'ery well, Atatürk e>..1ended the scope of educarion reform he was leading, to cover higher education institutions. In this respect. Darülfünun, an ancient educational institution was shut down and instead, Istanbul Universi'ty was founded. Foundation was laid down for Ankara l-ni\'ersity and the works for founding an Eastem Uni\'ersity were initiated. Atatürk ensured that scientific thinking was to be involved in every stage and step of education by means

1,':1'

of university refonn, tc

Conclusion part of the study covers the following issues: Atatürk is 3 ~

character ",ho Was brought up in the second half of 19th cen1Uf)', but a member of ~~

, 11"
enlightened people's generation which influenced the lıte and tuture 01 me counll"Y 1

in the 20th century. However ~ his influence on his society and efa was particularly far t

greater than many enlightened people originated from his generation. His family, the school s he was trained, his teachers and the social and historical en\ironment in which he has lived were the major factors which allowed

him to mould a modem character.

Education is the most effective means in creating a modem society. Atatürk

is a modern educationalist who considers the concept of education as a necessary condition and a means towards modemization.

Atatürk's efa involves a unique character in terms of education. That efa was a period during which efforts to settle and well-establish the Republic regime were ample and it is noticeable that education was alsa shaped in accordance with these purposes.

.Atatürk adopted a new education philosophy and policy tar the state of Turkish Republic which he himself had founded. Many of modem education principles projected by him were realised in terms of both qualitative and quantitative aspects. These basic principles are the ones required to be applied alsa for our today's education system.

The kind of indi\iiduaI contemplated under Atatürk thinking is a wise, free, strong and virtuous personality not alienated to his self-identity and culture and whose thinking is based on positive science with well-de\.eloped physical and mental characteristics. Atatürk used education as a means to create a modem individual model with these superior characteristics. The purpose of revolutions carried out by Atatürk is to level up the Turkish Republic to the modern civilization level well-developed in every aspect. According to Atatürk thinking modemizatİon is a progressive development process which does not tolerate to westem imitation and is well-blended with dur cultural values, notwithstanding the fact that value system of westem ci\'İlization is taken as basis.

The only means to express the importance of modemization concept, which is regarded by Atatürk to be the sole way for existence is Turkish teachers and Turkish national education. Atatürk, too, was a great and active supporter of Turkish public and Turkish teacher to create a modem society, under the title of "Principal".
--

A modem education should be pro\lided to bring up new generations inoculated \:Vİth Atatürkist thinking as of today and in future and modem educationa1ists should be brought up so that this modem education is put into application.