«Adabiyot» 5-sinflar uchun 20 yil Mavzu: adabiyot so‘z san’ati
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b)
Yüklə 2,27 Mb.
|
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) Yangi mavzu: «BO‘STON»dan Ayb qidirmaslik haqida Birov ilmdon-u bo‘lsa tadbirkor, Nogoh toyib ketsa oyog‘i yakbor. Kichik bir xatoga gapirma qo‘pol, Ulug‘lar demishlar: «Yaxshilikni ol!» Birga o‘sadi-ku tikan birla gul, Ey odil, tikanmas, gulni dasta qil. Tab’i aybjo‘ylik bo‘lsa agar bas, Tovus oyog‘idan boshqasin ko‘rmas. Tozalik axtargil, ey o‘zi xira, Ne ko‘rsatar ko‘zgu gar yuzi xira! Barcha aybin yuzga solma, ey g‘addor, Sening ham aybingni ko‘rsatuvchi bor. Gunohkorga darra, cho‘p buyurgani O‘zini gunohsiz bilurmi, qani? Yomonlik yoqmasa, o‘zing qilmagil, Keyin boshqalarga «qilmagil», degil. Yaxshi-yu yomoni o‘zining moli, Har kim o‘z foyda-yu ziyon hammoli. Sa’diy she’rin ko‘rib ichi qoralar, Nafrat bilan so‘kib, uni qoralar. Yuzlab nuktasiga solishmas quloq, Bir aybni topsalar, ta’na besanoq. Bir illati bordir xudpisand so‘zin, Hasad ko‘r qilgandir haqiqat ko‘zin. Har ko‘z-u qosh yaxshi, demagil, do‘stim, Pista mag‘zini ye, tashlagil po‘stin. Hayit kuni adashib qolganim va otamning sabog‘i Yoshlik davronimdan esimda qolgan: Hayitda chiqardim men otam bilan. O‘yinga berilib yugurdim, shoshdim, Otamdan olomon ichra adashdim. Baqirdim, ovozim har yoqni buzdi, Otam yetib kelib, qulog‘im cho‘zdi. Ey ko‘zi o‘ynoqi, sho‘xi beqaror, Barimni mahkam tut, dedim necha bor. Bilmaysan yosh bola bo‘lgandan keyin — Tanho yo‘l yurmoqlik dunyoda qiyin. Sa’diydek dunyoni kezib ter boshoq, Ma’rifat xirmonin yig‘arsan shu choq. Dehqon hayajonda: o‘sarmi nihol, Ko‘chatidan meva berarmi iqbol? Ba’zi xomtamalar sochmay urug‘, don, Ko‘tarmoqchi bo‘lar dehqonday xirmon. Hikoyat Eshitdim adolatli bir podsho, Kiyarkan astar-u avra bo‘z qabo. Biri debdi: «Shohim, to‘ning juda jo‘n, Xitoyi shohidan tiktir yaxshi to‘n!» Debdi: «Bul kiyimda tanga osoyish, Bundan ortig‘idir zeb-u oroyish... Mening boshimda ham yuz-yuzlab havas, Lekin g‘azna tanho meniki emas. Qo‘shunlar haqidir boylig-u gavhar, Shoh ziynati uchun emas siym-u zar. Gar askar bo‘lmasa shohidan rizo, Vatan chegarasi qolur xavf aro. Dehqon eshagini talab ketsa yov, Nechuk soliq olar Sulton beayov. G‘animlar talasa, shohi olsa boj, Ne iqbol ko‘radi unday taxt-u toj. Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob. Uyga vazifa. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quv-tarbiya bo’yicha direktor o’rinbosari: ________________ «Adabiyot» 5-sinflar uchun «________»___________________20___ yil Mavzu: «MUFRADOT»dan Darsning texnologik haritasi
Darsning texnik chizmasi:
Darsning borishi (reja): 1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi O’tgan mavzuni so’rash. a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) Yangi mavzu: «MUFRADOT»dan Arablarda bir so‘z bordir yaxshi boq, Odobsiz boladan yo‘g‘i yaxshiroq.
Yaxshiga yaxshilik yaxshi — buni bil. Niholin o‘sdirar daraxt ko‘p zamon, Bir zumda qo‘porib tashlaydi bo‘ron. Davlating borida ishing sol yo‘lga, O‘tib ketajakdir u qo‘ldan qo‘lga. HIKMATLAR Chumoli yoz bo‘yi yig‘ar yemak — don, Toki qishda uyi bo‘lsin farovon.
Bukun ek, shoyadki, bug‘doy non yesang. Ustiga kitob ortilgan eshak, Na olim va na donodir beshak. Fildek zo‘r bo‘lsang-u sherdek urishqoq, Nazdimda, jangdan sulh ming bor afzalroq. Boshqalar moliga ko‘ngil qo‘ymagil, So‘ngra ko‘ngil uzmoq juda ham mushkul. Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob. Uyga vazifa. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quv-tarbiya bo’yicha direktor o’rinbosari: ________________ «Adabiyot» 5-sinflar uchun «________»___________________20___ yil Mavzu: SA’DIY SHEROZIY HIKMATLAR Darsning texnologik haritasi
Darsning texnik chizmasi:
Darsning borishi (reja): 1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi I. Darsning borishi: a) salomlashish b) navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish O’tgan mavzuni so’rash. a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) Yangi mavzu: «MUFRADOT»dan Arablarda bir so‘z bordir yaxshi boq, Odobsiz boladan yo‘g‘i yaxshiroq.
Yaxshiga yaxshilik yaxshi — buni bil. Niholin o‘sdirar daraxt ko‘p zamon, Bir zumda qo‘porib tashlaydi bo‘ron. Davlating borida ishing sol yo‘lga, O‘tib ketajakdir u qo‘ldan qo‘lga. HIKMATLAR Chumoli yoz bo‘yi yig‘ar yemak — don, Toki qishda uyi bo‘lsin farovon.
Bukun ek, shoyadki, bug‘doy non yesang. Ustiga kitob ortilgan eshak, Na olim va na donodir beshak. Fildek zo‘r bo‘lsang-u sherdek urishqoq, Nazdimda, jangdan sulh ming bor afzalroq. Boshqalar moliga ko‘ngil qo‘ymagil, So‘ngra ko‘ngil uzmoq juda ham mushkul. Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob. Uyga vazifa. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quv-tarbiya bo’yicha direktor o’rinbosari: ________________ «Adabiyot» 5-sinflar uchun «________»___________________20___ yil Mavzu: Abdulla Avloniy (1878-1934) Darsning texnologik haritasi
Darsning texnik chizmasi:
Darsning borishi (reja): 1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi O’tgan mavzuni so’rash. a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) Yangi mavzu: Abdulla Avloniy 1878-yilning 12-iyulida Toshkent shahrining Mergancha mahallasida to’quvchi hunarmand oilasida tug’ildi. Avval eski maktabda o’qib savod chiqardi, so’ng madrasada tahsil oldi. Oiladagi moddiy qiyinchilik tufayli u bolaligidan turli ishlarga qo’l urdi. Halol rizq topib, oila tirikchiligiga ko’mak berish maqsadida odamlar eshigida mardikorlik qildi, g’isht quydi, duradgorlik va suvoqchilikni o’rgandi. Mustahkam irodali Abdulla turmush qiyinchiliklariga taslim bo’lmay, ilmni ham tashlamadi: asosan kuz va qishda o’qib bilimini orttirdi, bahor va yozda mehnat qilib, oila tirikchiligiga qarashdi. Mehnat va o’qish davomida turmushdagi o’zgarishlarni kuzatdi. Turli yurt va shaharlarda chop etilayotgan gazeta va jurnallarni o’qib bordi. Bu o’qish-o’rganish, kuzatishlar samarasi o’laroq Avloniyning fikrlashi, dunyoqarashi kengaydi, millat uchun qayg’urish tuyg’usi yuragida alangalay boshladi. Bularning barchasi iste’dodining ko’zi ochilishiga sabab bo’lib, o’n olti yoshidan vaqtli matbuot sahifalarida ko’rina boshladi. Matbuotga, badiiy ijodga ishtiyoqi orta bordi. XX asrning boshlarida Abdulla Avloniy jadidlar harakatining faol tashkilotchilaridan biri sifatida e’tirof qozongan edi. O’z faoliyatida ma’rifat tarqatishning turli usul va shakllariga murojaat qildi. Toshkentning Mirobod mahallasida yangi «usuli savtiya» — jadid maktablarini ochdi, o’zi mudirlik va o’qituvchilik qildi. 1909-yilda kambag’al, yetim-yesirlarga ko’mak beruvchi «Jamiyati xayriya» degan uyushma tashkil etdi. Uning ta’limga bir qator yangiliklar kiritgani, mavjud maorif tizimini takomillashtirgani alohida diqqatga sazovor. Turkistonda birinchilardan bo’lib maktabga geografiya, kimyo, handasa, fizika fanlari kiritilishiga ta’sir ko’rsatdi, ta’limni real turmush bilan bog’lashga intildi, bir dars bilan boshqasi o’rtasida muayyan tanaffusni, bir sinfdan ikkinchisiga o’tishdagi imtihonni joriy etdi, ta’lim tizimining dunyoviy yo’nalishini kuchaytirishga alohida e’tibor berdi. Avloniy yangi yo’nalishdagi maktablar uchun yozilgan ilk darslik va qo’llanmalar muallifi sifatida ham milliy pedagogikamiz tarixida alohida o’rin tutadi. Uning «Birinchi muallim» (1909), «Ikkinchi muallim» (1912) nomli darsliklari hamda «Turkiy Guliston yoxud axloq» (1913) nomli qo’llanmasi o’z davrida yoshlarni yangicha yo’nalishda o’qitish va an’anaviy milliy ruh asosida tarbiyalashda katta ahamiyatga ega bo’ldi. U yaratgan besh to’plamdan iborat «Adabiyot yoxud milliy she’rlar» (1909-1916) maktablarda qo’llanma vazifasini o’tadi. Mazkur darslik va qo’llanmalar ayni paytda muallifning badiiy ijod mahsuli bo’lib, ular ma’rifat targ’ibi yo’nalishidagi adabiyotning o’ziga xos namunasi ham sanaladi. Abdulla Avloniy o’zining, hamfikrlarining qarashlarini el orasida yoyishda she’riyatga ham murojaat qildi. Shoir sifatida she’riy to’plamlar chop ettirdi. She’rlarida asosan ma’rifat, vatanparvarlik, milliy istiqlol g’oyalari tarannum etilgan. Shoir bir she’rida millatni o’tmish ajdodlardan ibrat olgan holda ilm-u urfonda yuksalishga da’vat etib shunday yozgan edi:
Shoir jaholatni aritadigan, jamiyatni yuksaltiradigan, millat o’zligini tanitadigan maskan maktab ekanligini qayta-qayta ta’kidlaydi: Maktabdur oftobi jahon saodating, Maktabdur osmoni zamon sabovating ... Maktab u joyi dilkash shirin maqomdur, Maktab behisht-u jannat, hur tabiating... Yüklə 2,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|