səhifə 2/2 tarix 20.11.2023 ölçüsü 1,19 Mb. #133389
Qadriyatlar falsafasi Naturalistik psixologizm qadriyatlar - manbai insonning biologik va psixologik ehtiyojlarida mujassamlashgan ob'ektiv omillar Sotsiologik kontseptsiyasi ijtimoiy harakat va ijtimoiy bilimni talqin qilish Personalistik ontologizm qadriyatlar - iyerarxiyaga ega iyerarxiya shaxsning ontologik asosidir Aksiologik transtsendentalizm qadriyatlar-inson ehtiyojlari, mayllariga bog‘liq bo‘lmagan ideal borliq Madaniy-tarixiy relyativizm teng huquqli qadriyatlar tizimlarining ko‘p sonliligi Qadriyat kategoriyasi mazmuni odamlar qadrlaydigan narsa fikr va voqelik o‘rtasidagi munosabat sub'ektivlikni cheklash bilan anglanadi sub'ektiv asosni o‘z ichiga oladi, unda predmetning inson uchun ahamiyati namoyon bo‘ladi ijtimoiydir va ob'ekt-sub'ektli xususiyatga ega insonning amaliy faoliyatida vujudga keladi «muhimlik» tushunchasidan farqlash lozim ikki xossa bilan tavsiflanadi funktsional ahamiyati-muayyan g‘oyaga ma'lum informatsion mazmun va haqqoniylik xos o‘z tabiatiga ko‘ra ob'ektivdir shaxsga doir mazmuni – inson ehtiyojlariga bo‘lgan munosabati Baholash va qadriyat o‘rtasida farq qadriyat baholash predmeti, baholash – bu baho berish jarayoni qadriyat – ob'ektiv, baholash esa sub'ektivdir baho ijobiy yoki salbiy bo‘lishi mumkin («salbiy qadriyatlar» bo‘lishi mumkin emas) narsalar, xossalar, jarayonlar va hokazolarning ayrim ob'ektiv xususiyatlarini qayd etish sub'ektning ob'ektga bo‘lgan munosabati: ma'qullash yoki qoralash, xayrixohlik yoki yomon ko‘rish va hokazolardir Dunyoqarashga doir funktsiya Ehtiyojlar va qadriyatlar ehtiyojlar iyerarxiyaviy bo‘lib, ularning iyerarxiyasi muntazam ravishda o‘zgaradi qadriyatlar nisbatan o‘zgarmas va individ tomonidan uning ijtimoiylashuvi jarayonida o‘zlashtiriladi Moddiy qadriyatlar inson mehnati natijasida yaratilgan moddiy dunyo predmetlari, o‘tmish madaniy merosi predmetlari Ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar siyosiy va ijtimoiy harakatlardagi ijtimoiy imtiyoz, jamiyatning ravnaq topishi, xalqlar tinchligi va hamkorlikning mustahkamlanishi Ma'naviy qadriyatlar ijtimoiy ongning tegishli shaklda namoyon bo‘lgan me'yoriy-nisbiy tomoni fan, axloq, san'at, falsafa, huquq Individual yoki shaxsga doir qadriyat – bu narsa , hodisa, g‘oyaning muayyan inson uchun qadriyat sifatidagi ahamiyati Individual yoki shaxsga doir qadriyat – bu narsa, hodisa, g‘oyaning muayyan inson uchun qadriyat sifatidagi ahamiyati Jamoaviy qadriyatlar – bu narsalar, hodisalar, g‘oyalarning odamlar muayyan birligi (sinf, millat, mehnat jamoasi va sh.k.) uchun qadriyat sifatidagi ahamiyatidir Umuminsoniy qadriyatlar – bu narsalar, hodisalar, g‘oyalarning jahon hamjamiyati uchun qadriyat sifatidagi ahamiyatidir Jamiyat va inson hayotida qadriyatlarning roli Ikkinchi darajali ahamiyatga ega qadriyatlar, ularsiz jamiyat va insonning normal faoliyati izdan chiqmaydi Oliy qadriyatlar eng yuksak darajada turuvchi, odamlarning fundamental munosabat va ehtiyojlarini Kundalik hayot va ehtiyojlar bilan bog‘liq bo‘lgan qadriyatlar – moddiy va ma'naviy qadriyatlar Inson ma'naviyati uchta asosni o‘z ichiga oladi Ularga ma'naviy ijodkorlarning uch tipi mos inson uchun eng oliy qadriyatlar qadriyat sifatidagi hayot qadriyat sifatidagi sog‘lik qadriyat sifatidagi erkinlik Dostları ilə paylaş:
