Ајәтуллаһ Мисбаһ Јәзди

İLAHİ ƏDALƏT

Bu dünyada insanlar yaxşı və pis işləri seçib yerinə yetirməkdə tam azaddırlar. Bir tərəfdən bəzi adamlar bütün ömrünü Allaha ibadətdə, Onun bəndələrinə xidmətdə keçirir, digər tərəfdən bəzi əxlaqsız insanlar da öz şeytani məqsədlərinə nail olmaq üçün ən alçaq zülmlərə, ən çirkin günahlara qurşanırlar. Ümumiyyətlə, insanın bu dünyadakı yaradılışında, ona bir-birinə zidd olan meyllər, iradə və seçki qüvvəsi verilməsində, eləcə də növbənöv əqli və nəqli mərifətlərlə təchiz olunmasında, müxtəlif əməl və rəftarlar üçün şərait yaradılmasında, onun haqq və batil, xeyir və şər kimi iki yol ayrıcında qərar verilməsində əsas hədəf bundan ibarətdir ki, saysız-hesabsız imtahanlara düçar olsun, öz təkamül yolunu ixtiyar və iradə əsasında seçsin ki, ixtiyari əməlin nəticələrinə, mükafat və cəzalarına nail ola bilsin. Həqiqətdə, insan üçün dünya həyatı başdan-başa imtahan və sınaqlar vasitəsilə özünün insani şəxsiyyətinin formalaşdırmaqdan ibarətdir. Hətta insan həyatının son anlarında belə imtahandan azad olunmur, təklif və vəzifələrin yerinə yetirilməsi onun üzərindən götürülmür. Amma bu dünyada yaxşı əməl sahibləri ilə pis əməl sahibləri öz əməllərinə layiq olan mükafat və ya cəzaya tam mənada çatmırlar. Üstəlik çox hallarda pis əməl sahibləri daha artıq nemətlərdən bəhrələnirlər. Ümumiyyətlə, bu dünya həyatının insanın əməllərinin çoxunun mükafat və ya cəzasına tutumu yoxdur. Məsələn, minlərlə günahsız insanı qətlə yetirən bir şəxsdən qisas almaqla onu bir dəfədən artıq öldürmək olmaz. Şübhəsiz, belə olan halda onun sair cinayətləri cəzasız qalacaqdır. Halbuki, Allahın ədalətinin tələbinə görə hər kəs ən az miqdarda olsa belə, yaxşı və ya pis iş görsə belə onun nəticəsini mütləq görməlidir.

Deməli, bu dünya təklif və sınaq dünyası olduğu kimi başqa bir dünya da olmalıdır ki, onda insanların əməllərinin nəticələri kamil şəkildə hasil olsun, onların əməllərinə müvafiq olaraq mükafat və ya cəza verilsin, hər bir insan layiq olduğu fərdi şeylərə nail olsun ki, ilahi ədalət əyani şəkildə gerçəkləşsin.

Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, axirət aləmi artıq yolun seçilməsi və təklif yerinə yetirilməsi yeri deyildir. Gələcəkdə bu barədə daha çox bəhs aparacağıq.