A'jiniyaz Qosıbay ulı

Jaslig'i ha'm Mediresede oqiwi

A'jiniyaz jasınan ziyrek bolıp, awıllıq

meshit-mektepte oqıp bilim alg'an. Onın'

tuwısqan dayısı Elmurat aqun degen

adam o'z da'wirinin' og'ada sawatlı,

bilimdan adamı bolıp ol Buxaradag'ı Mir

Arab medresesinde oqıp kelgen. Elmurat

axun diniy kitaplar menen birge o'zinin' uy

kitapxanasında 

Xoja Axmet Yasawiy

,

Sulayman Baqırg'aniy, Suwpı Allayar,

Rabguziy, Ferdawsiy, Bedil, Nawayı,

Maqtımqulı

, Xafız, Shiyraziy tag'ı da

basqa kitaplardı saqlag'an, olarg'a

…

---

qızıg'ıp ilim-bilim u'yrengen. A'jiniyazg'a

dayısı ustazlıq etip ilim-bilim u'yreniwge

bag'darlaydı. U'yindegi kitaplarınan

oqıwına basshılıq etedi. Na'tiyjede

A'jiniyazda so'z u'stinde islew – shayırlıq

talantı ha'm ilim uyreniwge qızıg'ıw payda

boladı. Usınday bag'darda ol ustazının'

jolın dawam ettirip Xiywadag'ı Sherg'azı

xan medresesine oqıwg'a baradı. 1840-

1844 jıllarda Xorezm, Xiywada ilim-bilim

uyrenedi. Sherg'azı xan medresesinde

oqıg'an da'wirinde A'jiniyaz pu'tkil Shıg'ıs

du'nyası, arab a'debiyatı, ma'deniyatı, Orta

Aziya ha'm Qazaq dalasına belgili bolg'an

ulama-mashayıqlar, pu'tkil Turan-

Turkistan miyrasları menen o'zinin' tu'p

nusqasında arab, parsı tillerinde tanısadı.

---

A'jiniyaz 

medresede

 ta'lim alg'an

waqıtında a'yyemgi grek ma'deniyatı, arab

a'debiyatı, tariyxı, ma'deniyatı, shıg'ıs

xalıqları tilleri, a'debiyatı, filosofiyası

boyınsha jeterli, tıyanaqlı bilim aldı. Din

İslam qag'ıydaların uyretetug'ın sabaqlar

menen birge du'nya sırların ashqan

alımlardın' ha'm zulımlıq, a'dilsizlik

sebeplerin ashkaralawshı shayır,

oyshılardın' shıg'armaların terennen

o'zlestiredi. Atap aytqanda Xoja Axmet

Yassauiy Xikmetlerinen baslap, Sulayman

Baqırg'aniy, Suwpı Allayar - XVII a'sirde

jasag'an Orta Aziyalı shayır – oyshıl. Onın'

"Sufı Allayar" yamasa "Subatil-ajiyn"-

"A'jizlerdin' ku'sheyiwi" dep atalg'an

miyneti ekinshi ret tu'rki tilinde jazılıp XIX

---

a'sirde Baku, Kazan Tashkent, Xiywa bir

neshe ma'rtebe basılıp xalıq arasına

"Suwfı Allayar" degen at penen kennen

taralg'an. Rabg'uziydin' "Qıssasul-enbiya"-

Payg'ambarlardın' o'mir bayanları

haqqında jazılg'an kitap, Ferdawsiydin'

"Shaxnama", Quran kitapları: "Xaftiyek",

"Muxtaser", "Fikx Kaydaniy", Xa'dislerden:

"Qırıq xa'dis", "Misbahil a'nwar" - Nurlardın'

shırag'ı, "Muftaxil janan"- Ja'nnetlerdin'

gilti kitapların, Abulg'azı Baxadurxannın'

"Tu'rkler shejiresi" t.b. miynetlerdi tu'p

nusqada arab parsı tillerinde oqıp

o'zlestirgen. Bulardan basqa A'jiniyaz

Qorqıt Ata jırlarınan baslap Yusup Xas

Xa'jibtin' "Kutadgu bilik", Maxmud

Qashqariydin' "Tu'rk so'zligi", Axmet

---

Yugnakiydin' "Xibbat ul hikayıq"-

Xaqıyqatlar sıylıg'ı, Xorezmiydin'

"Muxabbatnama", Abulg'azı biy Arab

Muxamed xannın' "Og'uznama", bulardan

basqa "Qıpshaqlar so'zligi", Saadiydin'

"Gulistan", Xafız, Bedil Nawayı,

Maqtımqulı shıg'armalarında teren'

o'zlestiredi. A'jiniyaz usı jıllarda Orta

Aziyalıq tu'rki a'debiy tilinde jazılg'an ha'm

tas baspa usılında basılıp shıqqan

"Yusup-Zliyxa", "G'a'rip Shaxsa'nem",

"Farxad-Shiyrin", "Zuxra-Tayır" ha'm tag'ı

basqada shıg'ıs xalıq 

da'stanların

 teren'

o'zlestirgen. Bulardı uyrenip alıp

qıssaxanlıq etip xalıq aldında aytıp berip

ju'rgen. A'jiniyaz usınday bag'darda u'sh

tildi teren' mengeriw menen pu'tkil shıg'ıs

---

du'nyası da'stu'rlerin teren' o'zlestiriw

negizinde pu'tkil ja'hang'a ma'lim klassik

shayır ha'm axun bolıp jetilsken.