Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti

IA-64 arxitekturali protsessorlar 
1995 yili birinchi 32 razryadli kо‘p vazifali 80386 rusumli protsessor paydo 
bо‘lganidan sо‘ng IA-64 arxitekturasi protsessorlar texnologiyasi sohasida eng 
ahamiyatli yutuq bо‘lib qoldi. О‘sha davrda IA-64 arxitekturasi ilk bor Itanium 
protsessorida joriy etilishi va 2000 yilda ishlab chiqarila boshlanishi rejalashtirilgan 
edi. Ushbu protsessor о‘sha yillarda mavjud arxitekturalarda kuzatilgan 
cheklanishlarni yengib о‘tishi hamda bо‘lg‘usi ravnaqi uchun ish unumdorligining 
zaxirasini ta’minlashi kutilgan. Itanium negizida tayyorlanadigan serverlar va ish 
stansiyalari EPIC (Explicitly Parallel Instruction Computing) deb nom olgan yangi 
funksional imkoniyatlar kompleksi tufayli misli kо‘rilmagan ish unumdorligi, 
masshtablanishi bilan ajralib turishi rejalashtirilgan. 
Mikroprotsessor
(MP) shaxsiy kompyuter (SHK) ning markaziy bloki bo’lib, 
u mashinaning barcha bloklari ishini boshqarish hamda axborot ustida arifmetik va 

---

=-44-= 
mantiqiy amallarni bajarish uchun mo’ljallangan. Mikroprotsessor tarkibiga quyidagi 
qurilmalar kiradi.
Boshqarish qurilmasi
(BQ): mashinani hamma bloklariga kerakli vaqtda aniq 
boshqarish signallarini shakllantiradi va uzatadi (boshqaruvchi impulslarni), bu 
signallar bajarilayotgan amal xususiyati va oldingi amallar natijalari bilan 
belgilanadi; bajarilayotgan amal ishlatadigan xotira yacheykalari adreslarini 
shakllantiradi va bu adreslarni EHM ni mos bloklariga uzatadi; boshqarish qurilmasi 
impulslarning tayanchli ketma-ketligini taktli impulslar generatoridan oladi.
Arifmetik-mantiqny qurilma
(AMK) — sonli va belgili axborot ustida 
barcha arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish uchun mo’ljallangan (SHK larning 
ba’zi modellarida amallarni bajarilishini tezlashtirish uchun qo’shimcha matematik 
soprocessor ulanadi).