Akil sorumluluk iLİŞKİSİ Aziz Mü’minler!

29.01.2016

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِۙ

اَفَحَسِبْتُمْ اَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثاً وَاَنَّكُمْ اِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ

رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلاثَةٍ: عَنِ الصَّبِيِّ حَتَّى يَبْلُغَ، وَعَنِ الْـمَجْنُونِ حَتَّى يَفِيقَ، وَعَنِ النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ

AKIL SORUMLULUK İLİŞKİSİ

Aziz Mü’minler!

İnsan, kâinatta sayıları yüz binleri bulan canlılar âleminin en güzel ve en mükemmeli, yaratılmışların en üstünü, âlemlerin özü, kâinatın sırrıdır. İyi ve kötü işler yapmaya müsait olarak yaratılmış olan insan; görme, işitme, bilme ve yapıp edebilme gibi konularda sınırlı; yaptığı ve yapacağı konularda ise sorumlu varlıktır.

Cenab-ı Allah Kur’an-ı Kerim’de insanın sorumluluk yönüne vurguda bulunarak; “Yaptıklarınızdan mutlaka sorumlu tutulacaksınız.”¹  “Sizi boş yere yarattığımızı ve gerçekten huzurumuza geri getirmeyeceğimizi mi sandınız?”² “İnsan kendisinin başıboş bırakılacağını mı sanır.”³ buyurmaktadır.

Allah, insana akıl ve düşünme yeteneği verip kitaplar ve peygamberler göndererek insana iyiyi kötüyü, doğruyu yanlışı, faydalıyı zararlıyı açıklamış, onu seçimlerinde ise serbest bırakmıştır. Bu durum Kur'an'da şöyle belirtilmektedir: “Şüphesiz ki biz ona (doğru) yolu gösterdik; ister şükreder, ister nankörlük eder.”⁴

Değerli Müminler!

Dinî sorumluluğun akılla olan ilişkisi hususunu ise Efendimiz (sas) bir hadis-i şerifinde şöyle ifade edilmektedir: “Üç kişiden kalem (dînî sorumluluk) kaldırılmıştır: Ergenlik çağına erişinceye kadar çocuktan, aklî dengesi yerine gelinceye kadar deliden ve (uykusundan) uyanıncaya kadar uyuyandan.”⁵

Aklını kullanan bir insan, bu nimetin Allâh tarafından kendisine verildiğinin bilincindedir ve aklını doğruyu bulmaya yöneltir. Onu, geçici zevklerin ve isteklerin tatmin edilmesinde rol oynayan bir araca dönüştürmez. Nitekim Rasûl-i Ekrem (sas) bu konuda şöyle buyurmaktadır: “Akıllı kişi kendisini hesaba çeken ve ölümden sonrası için çalışandır. Âciz kişi ise kendini heva ve hevesine kaptırıp da Allah'tan gerçekleşmeyecek şeyleri bekleyen, kuruntu sahibi bir zavallıdır.”⁶

Başıboş ve anlamsız olarak yaratılmayan insanın, kendisini yaratan ve yaşatan Allah’a karşı sorumluluğu vardır. Bu sorumluluğa Kur’ân-ı Kerîm, “kulluk” adını vermektedir. Yüce Allâh bu konuda: “Ben cinleri ve insanları ancak bana ibâdet etsinler diye yarattım.”⁷ diye buyurmaktadır.

Muhterem Kardeşlerim!

Günümüz Müslümanının, beş vakit namazla yetinmeyip geceleri ayakları şişinceye kadar namaz kılan, Ramazan orucu dışında da nafile olarak ayın ve haftanın belirli günlerinde oruç tutan, ihtiyaç sahiplerine Allah yolunda infakta bulunmayı sadece zekâtla sınırlamayıp zekât haricinde de infakta bulunup sadaka veren rahmet Peygamberini unutup, “Benim kalbim temiz; kimseye de bir zararım yok” gibi bir gerekçeyle Rabbine karşı sorumluktan kaçmasını anlamak gerçekten de çok zor. Değerli kardeşlerim, bu anlayış, bir Müslümanı Rabbi karşısında kulluk sorumluluğundan kurtarabilir mi Allah aşkına? Halbuki mümin kula düşen, kulluk vazifesini yerine getirmemek için Yaratanı tarafından kabul görmeyecek bahaneler üretmek yerine, Rabbine ibadet edebilmenin yollarını aramaktır.

Aziz Kardeşlerim!

Müslüman bir bireyin öncelikle kendi nefis muhasebesini yapması, varsa kötü davranışları bunları terk edip iyiye dönüştürmesi; eşine, çocuklarına, yakınlarına ve içinde yaşamış olduğu topluma karşı yararlı davranışlarda bulunması; tüm bunların yanında Rabbine karşı kulluk vazifesini de ihmal etmemesi akıl sahibi olmasının muktezasıdır. İşte bu manada, Rabbim bizleri akıl nimetini, Kendisinin istediği doğrultuda kullanan sorumluluk sahibi sâlih kullarından eylesin!

Hatice ERGÜN

Trondheim Mevlana Camii

1^ Nahl, 16/ 93.

2^ Mü’minun, 23/115.

3^ Kıyame, 75/36.

4^ İnsan, 76/3.

5^ Ebu Dâvûd, H.No: 4403; İbn-i Mâce, H.No: 2041.

6^ Tirmizî, Sıfau’l-Kıyâme, 25.

7^ Zâriyât, 51/56.