Hâricîliğin Doğuşuna Etki Eden Faktörler
1. Siyasî Nedenler
Hâricîliğin dinî mi, yoksa siyasî bir hareket mi olduğu, öteden beri tartışıla gelen bir konudur. Goldziher ve Ahmed Emîn’in de belirttikleri gibi, gerçekte Hâricîlik, dinî olmaktan çok, siyasî bir harekettir. Doğuş sürecinde meydana gelen hâdiseler dikkatle incelendiğinde, Hâricîliğin önceleri siyasî olayların etkisiyle teşekkül ettiği, fakat sonraları dinî bir hüviyet kazandığı kolaylıkla tespit edilebilir. Bu nedenle biz, önce kısaca Hâricîliğin doğuş sürecindeki siyasî hadiselerden, daha sonra da bu hareketin nasıl dinî bir hüviyet kazandığından söz etmek istiyoruz.
Hz. Osman (ö.35/656)’ın devlet başkanı olması, siyasî İslâm tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı sayılmıştır. Çünkü Hz.Osman’ın hilâfetinin özellikle son altı yıllık dönemi, Müslümanlar arasında ayrılıkların, fırkalaşmaların başladığı, siyasî kutuplaşmaların belirginleştiği ve iç karışıklıkların yoğun olarak yaşandığı bir zaman dilimidir. Hz. Osman’ın öldürülmesiyle birlikte İslâm toplumunda fitne kapısı bir daha hiç kapanmamak üzere aralanmıştır.
Hz. Osman’ın 35/656 yılında Medine’de, kendi evinde öldürülmesi, özellikle Hâricîlerin incelenmesi için uygun bir başlangıç noktasıdır. Zira Hâricîler kendilerini, katilden sorumlu olan ihtilalci unsurların bir devamı olarak görüyorlardı.
Hz. Osman, 49 gün süren muhasaradan sonra Medine’de Müslüman isyancılar tarafından şehid edilmiştir. Burada konumuzla doğrudan ilgili olan husus, Hz. Osman’ın öldürülmesi olayına Hâricîlerin de katılmış bulunması ve isyancı hareketi körükleyenlerden bir kısmının Hâricî önderler olmasıdır. Hâricî liderler veya en azından içlerinden bir kısmı, bizzât Hz. Osman’ın velâyetine karşı idiler. Bu sebepledir ki onlar da diğer isyancılar gibi Hz. Osman’a karşı başlatılan isyan hareketinin haklılığını savunuyor ve onun öldürülmesi hususundaki sorumluluğu toptan
üstlenmiş bulunuyorlardı. Bununla da iftihar ediyorlardı.
Dostları ilə paylaş: |
