“ALİ-İmran” surəSİ (3-cü surə, 200 ayə)

Nöqtələr

◘Xeybər döyüşdən sonra Həzrət Peyğəmbər (s) Üsamə ibn Zeydi müsəlmanlardan bir dəstəsi ilə Fədək kəndlərindən birindəki yəhudilərin üstünə göndərdi. Onlar yəhudiləri ya İslama, ya da zimmə şərtlərini qəbul etməyə dəvət etməli idilər. İslam qoşununun gəlişindən xəbər tutan Mirdas adlı bir yəhudi var-dövlətini və ailəsini bir dağda gizlətdi. Sonra da tövhid və nübüvvətə şəhadət verən halda müsəlmanların pişvazına çıxdı. Üsamə həmin yəhudinin qorxudan belə etdiyini güman edib onu öldürdü və mal-mülkünü qənimət kimi götürdü. Həzrət peyğəmbər müsəlmanlığı qəbul etmiş bir şəxsin qətlə yetirilməsindən narahat oldu.

◘Cihadda maddi təmənnalar və qənimət əldə olunması məqsədi məzəmmət olunmuşdur. İnqilabi hərəkət adı altında tələsik qərar çıxarmaq və araşdırmadan kimsəni öldürmək tənqid edilmişdir.

◘“Siz də əvvəl belə idiniz” cümləsindən aydın olur ki, siz də əvvəllər zahirdə müsəlman olmuşdunuz. Belə bir nöqtə də nəzərdə tutula bilər ki, (“Əl-Mizana” əsasən) siz də cahiliyyət dövründə qənimət uğrunda savaşırdınız və İslam bu amili aradan qaldırdı.

◘«İslamın izharı» dedikdə, şəhadət kəlmələrinin deyilməsi nəzərdə tutula bilər. Burada həm də İslamın qəbulu yox, atəşkəs və sülh təklifi mənası da düşünülür. Bu halda ayənin mənası belə olur: Savaşdan çəkinib təslim olduğunu bildirənə deməyin ki, «sən dediyinə inanmırsan, yalan deyirsən.» Qarşı tərəfin iddiasını qənimət əldə etmək məqsədi ilə inkar etdib onu qətlə yetirmək caiz deyil.¹

◘Ayənin sonundakı “araşdırın” göstərişi cahiliyyət tarixinin araşdırmasına işarə ola bilər. Müsəlmanların nəzərinə belə bir məna çatdırıla bilər ki, İslamdan qabaq siz də dünya malı üstə savaşırdınız. Belə ki, tarixi araşdırın və İslamın necə inkişaf etdiyini görün, beləliklə İslamı təzə qəbul edənlərdən böyük tələbləriniz olmasın.²