Ali-Muhammedin sirleri indd

Fisq əhli
Fisq əhli (günah) dörd qisimdir: cəfa, korluq, qəfl ət və dikbaşlıq (və ya 
həyasızlıq).
Cəfa edən şəxs haqqı alçaldar, fəqihləri (və ya alimləri) bəyənməz və bö-
yük günahda israr edər. Qəlbi kor olan şəxs isə, Allahı yad etməyi unudar, 
zənnə tabe olar, Xaliqi ilə mübarizə aparar, Şeytan onu rahat buraxmaz, tövbə 
etmədən, itaət etmədən və qəfl ətdən ayılmadan bağışlanma diləyər. Qəfl ətdə 
olan kəs isə özünə qarşı cinayət törədər; beli üstə çevrilər (işləri alt-üst olar); 
zəlaləti hidayət sanar, arzular onu aldadar; iş işdən keçincə, pərdələr üzərindən 
qalxınca və ümid etmədiyi şeylərlə qarşılaşınca təəssüf keçirər və peşman olar. 
Dikbaş kəs isə Allahın əmrinə qarşı çıxıb şəkkə düşər. Hər kim şəkk etsə kərim 
olan Rəbbinə qarşı qürurlandığı və həddi aşdığı kimi Allah ona yüksəkdən ba-
xar, yenilməz qüvvəsilə onu alçaldar və cəlalıyla onu kiçildər.
Ğüluvv əhli
Ğulüvv əhli (həddi aşanlar) dörd qisimdir: fi kirdə (rəydə) dərinləşmək, 
onun uğrunda mübahisə eləmək, yolu itirmək və qarşı çıxmaq.
Öz rəyində dərinləşən şəxs haqqa dönməz, nöqsanlarda boğulmaqdan baş-
qa heç nəyi artıra bilməz, bir fi tnədən uzaqlaşıb başqa bir fi tnəyə mübtəla olar 
və dini zay olub gedər. Qarışıq məsələlərdə məhv olar. Hər kim öz rəyinə görə 
camaatla mübahisə eləsə inadkarlığı səbəbindən axmaqlıqla məşhurlaşar. Yol-
dan azan şəxsə gözəllik pis və pislik isə gözəl görünər. Kim qarşı çıxıb ayrılsa 
yolları bağlanar və işlərinə etiraz edilər. Möminlərin yolunu izləmədikcə çıxış 
yolu daralar.

---

290
Suleym ibn Qeys Hilali
Şəkk əhli
Şəkk əhli dörd qisimdir: mübahisə, həvaye-nəfsə itaət, tərəddüd və 
təslimiyyət. Bu Allahın bu sözüdür: “Sən öz Rəbbinin hansı nemətlərinə şəkk 
edirsən?!”
1
Kim qarşısındakından qorxsa, geriyə çəkilər. Kim din barədə mübahisə 
eləsə, şübhə və tərəddüdə düşər. İrəlidə gedən möminlərin onu ötüb keçər, 
arxada gələn ona yetişər və Şeytanın pəncələri altında əzilər. Kim dünya və 
axirətin təhlükələrinə təslim olsa bu ikisi arasında olanlarda həlak olar. Kim 
bundan nicat tapsa, bu, yəqinin fəzilətidir. Allah yəqindən daha kiçik bir varlıq 
yaratmamışdır.
Şübhə əhli
Şübhə əhli dörd qisimdir: bəzəklərə məftunluq, nəfsi aldatmaq, əyrilikləri 
yozmaq (bəhanə tapmaq) və haqqa batil donu geyindirmək.
Belə ki, bəzəkli sözlər insanı aydın dəlildən uzaqlaşdırar, nəfsi aldatmaq 
onu şəhvətə sürüyər, əyriliklər sahibini böyük daha böyük yanlışlara yönəldər. 
Haqqa batil donu geyindirmək isə bir-biri üzərində olan zülmətlərdir.
Bunlar küfr, küfrün dayaqları və küfrün əhlidirlər”.